DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Grzęda, Mateusz: Wizerunek Władysława Jagiełły na nagrobku w katedrze na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32431#0057
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 13: 2015 / pl issn 0071-6723
MATEUSZ GRZĘDA
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki
WIZERUNEK WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY
NA NAGROBKU
W KATEDRZE NA WAWELU
Spośród wszystkich średniowiecznych nagrobków królew-
skich znajdujących się w katedrze na Wawelu, marmurowa
tumba Władysława Jagiełły stanowi dzieło najbardziej
zagadkowe 1. Z uwagi na skąpe źródła i wyjątkowy styl była
ona przedmiotem gorących dyskusji, w których uwidoczniły
się niemal wszystkie problemy, przed którymi staje badacz
sztuki około 1400 oraz średniowiecznej rzeźby sepulkral-
nej 2. Uwagę uczonych, którzy w różny sposób próbowali
1 Niniejszy artykuł został złożony do druku w r. 2009 - przed uka-
zaniem się książki Anny Boczkowskiej Sarkofag Władysława 11
Jagiełły i Donatello. Początki odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Poli-
tyka - Humanizm, Gdańsk 2011 oraz jej recenzji autorstwa Marka
Walczaka, Katarzyny Płonki-Bałus i Marcina Fabiańskiego, a także
przed ukazaniem się artykułu Andrzeja Włodarka precyzującego
kwestię datowania nagrobka, zob. M. Walczak, Nagrobek Włady-
sława Jagiełły, Donatello i metodologia historii sztuki: uwagi na mar-
ginesie książki Anny Boczkowskiej Sarkofag Władysława 11 jagiełły
i Donatello. Początki odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Polityka -
Humanizm, „Studia Źródłoznawcze”, 50, 2012, s. 130-137; K. Płon-
ka-Bałus, O trudnej „sztuce widzenia” i czytaniu źródeł: dwie
publikacje 0 nagrobku króla Władysława Jagiełły w katedrze krakow-
skiej, „Modus”, 12/13, 2013, s. 147-159; M. Fabiański, [rec.] „Sarkofag
Władysława 11 Jagiełły i Donatello: początki odrodzenia w Krakowie;
sztuka, polityka, humanizm”, Anna Boczkowska, Gdańsk 2011, „Biu-
letyn Historii Sztuki”, 74, 2012, z. 3/4, s. 743-746; A. Włodarek,
Przyczynek do datowania nagrobka Władysława Jagiełły w katedrze
wawelskiej, „Biuletyn Historii Sztuki”, 77, 2012, z. 3/4, s. 473-481.
Za krytyczną lekturę tekstu, cenne uwagi oraz ciągłą gotowość
do dyskusji pragnę podziękować dr. hab. Markowi Wałczakowi,
dr. Przemysławowi Mrozowskiemu oraz dr. Markowi Janickiemu.
2 Stan badań zob. P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa
1994, s. 82-88.
wyjaśnić proweniencję stylową nagrobka i jego ikonografię,
zwracało również realistyczne - „portretowe” wyobrażenie
oblicza króla 3. Nowe światło na nagrobek Jagiełły rzuciły
3 K. Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły, „Rocznik Kra-
kowski”, 33,1953, z. 1, s. 12-13, postawił tezę 0 toskańskiej genezie
formalnej nagrobka i wskazał na środowisko Donatella i Ghiber-
tiego, z którego miałby się wywodzić twórca wawełskiej tumby.
Datował on nagrobek na okres przed r. 1434, uznając go tym samym
za powstały za życia króla. Wyobrażenie twarzy Jagiełły z nagrobka
zestawił z jego innymi portretami; malowidłem w kaplicy zamkowej
w Lublinie, z domniemaną siedemnasto- bądź osiemnastowieczną
kopią ruskiego małowidła z xv w. oraz z drzeworytem, przedstawia-
jącym niezachowany obraz fundacyjny Uniwersytetu Jagiellońskiego,
który, wykonany zapewne na życzenie Zygmunta 1, miał wisieć przy
nagrobku Jagiełły. T. Dobrowolski uważał, że realistyczna fizjono-
mia króla ukazana na nagrobku jest kopią wcześniejszego portretu.
Przeciwstawiając się tezie Estreichera o włoskiej genezie nagrobka,
wskazał on na region Burgundii i na „portretową sztukę opartą
na doświadczeniach Jana van Eycka”, co skłoniło go do datowania
omawianego dzieła na czas bliski połowie xv w. Autor wskazał na
pokrewieństwa w kształtowaniu fizjonomii Jagiełły i portretów
Filipa Śmiałego oraz dzieł Jacques’a Morela (grobowiec Ludwika 11
Burbona w Sovigny); T. Dobrowolski, Uwagi 0 nagrobku Włady-
sława Jagiełły w katedrze wawelskiej, „Rocznik Historii Sztuki”, 1,
1959, s. 67-70, zob. także idem, Stan wiedzy 0 nagrobku Władysława
Jagiełły w Katedrze Wawelskiej. Na marginesie studiów Piotra Skubi-
szewskiego, „Biułetyn Historii Sztuki”, 20,1958, s. 383-386. P. Sku-
biszewski, [rec.] Karol Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły.
Rocznik Krakowski, tom xxxm, zesz. 1, Kraków 1953. Nakładem Tow.
Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, z zasiłku Ministerstwa
Szkolnictwa Wyższego, str. 45, il. 96, „Biuletyn Historii Sztuki”, 18,
1956, s. 161-162, był przekonany 0 tym, iż tumba powstała po śmierci
Seria Nowa, t. 13: 2015 / pl issn 0071-6723
MATEUSZ GRZĘDA
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki
WIZERUNEK WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY
NA NAGROBKU
W KATEDRZE NA WAWELU
Spośród wszystkich średniowiecznych nagrobków królew-
skich znajdujących się w katedrze na Wawelu, marmurowa
tumba Władysława Jagiełły stanowi dzieło najbardziej
zagadkowe 1. Z uwagi na skąpe źródła i wyjątkowy styl była
ona przedmiotem gorących dyskusji, w których uwidoczniły
się niemal wszystkie problemy, przed którymi staje badacz
sztuki około 1400 oraz średniowiecznej rzeźby sepulkral-
nej 2. Uwagę uczonych, którzy w różny sposób próbowali
1 Niniejszy artykuł został złożony do druku w r. 2009 - przed uka-
zaniem się książki Anny Boczkowskiej Sarkofag Władysława 11
Jagiełły i Donatello. Początki odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Poli-
tyka - Humanizm, Gdańsk 2011 oraz jej recenzji autorstwa Marka
Walczaka, Katarzyny Płonki-Bałus i Marcina Fabiańskiego, a także
przed ukazaniem się artykułu Andrzeja Włodarka precyzującego
kwestię datowania nagrobka, zob. M. Walczak, Nagrobek Włady-
sława Jagiełły, Donatello i metodologia historii sztuki: uwagi na mar-
ginesie książki Anny Boczkowskiej Sarkofag Władysława 11 jagiełły
i Donatello. Początki odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Polityka -
Humanizm, „Studia Źródłoznawcze”, 50, 2012, s. 130-137; K. Płon-
ka-Bałus, O trudnej „sztuce widzenia” i czytaniu źródeł: dwie
publikacje 0 nagrobku króla Władysława Jagiełły w katedrze krakow-
skiej, „Modus”, 12/13, 2013, s. 147-159; M. Fabiański, [rec.] „Sarkofag
Władysława 11 Jagiełły i Donatello: początki odrodzenia w Krakowie;
sztuka, polityka, humanizm”, Anna Boczkowska, Gdańsk 2011, „Biu-
letyn Historii Sztuki”, 74, 2012, z. 3/4, s. 743-746; A. Włodarek,
Przyczynek do datowania nagrobka Władysława Jagiełły w katedrze
wawelskiej, „Biuletyn Historii Sztuki”, 77, 2012, z. 3/4, s. 473-481.
Za krytyczną lekturę tekstu, cenne uwagi oraz ciągłą gotowość
do dyskusji pragnę podziękować dr. hab. Markowi Wałczakowi,
dr. Przemysławowi Mrozowskiemu oraz dr. Markowi Janickiemu.
2 Stan badań zob. P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa
1994, s. 82-88.
wyjaśnić proweniencję stylową nagrobka i jego ikonografię,
zwracało również realistyczne - „portretowe” wyobrażenie
oblicza króla 3. Nowe światło na nagrobek Jagiełły rzuciły
3 K. Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły, „Rocznik Kra-
kowski”, 33,1953, z. 1, s. 12-13, postawił tezę 0 toskańskiej genezie
formalnej nagrobka i wskazał na środowisko Donatella i Ghiber-
tiego, z którego miałby się wywodzić twórca wawełskiej tumby.
Datował on nagrobek na okres przed r. 1434, uznając go tym samym
za powstały za życia króla. Wyobrażenie twarzy Jagiełły z nagrobka
zestawił z jego innymi portretami; malowidłem w kaplicy zamkowej
w Lublinie, z domniemaną siedemnasto- bądź osiemnastowieczną
kopią ruskiego małowidła z xv w. oraz z drzeworytem, przedstawia-
jącym niezachowany obraz fundacyjny Uniwersytetu Jagiellońskiego,
który, wykonany zapewne na życzenie Zygmunta 1, miał wisieć przy
nagrobku Jagiełły. T. Dobrowolski uważał, że realistyczna fizjono-
mia króla ukazana na nagrobku jest kopią wcześniejszego portretu.
Przeciwstawiając się tezie Estreichera o włoskiej genezie nagrobka,
wskazał on na region Burgundii i na „portretową sztukę opartą
na doświadczeniach Jana van Eycka”, co skłoniło go do datowania
omawianego dzieła na czas bliski połowie xv w. Autor wskazał na
pokrewieństwa w kształtowaniu fizjonomii Jagiełły i portretów
Filipa Śmiałego oraz dzieł Jacques’a Morela (grobowiec Ludwika 11
Burbona w Sovigny); T. Dobrowolski, Uwagi 0 nagrobku Włady-
sława Jagiełły w katedrze wawelskiej, „Rocznik Historii Sztuki”, 1,
1959, s. 67-70, zob. także idem, Stan wiedzy 0 nagrobku Władysława
Jagiełły w Katedrze Wawelskiej. Na marginesie studiów Piotra Skubi-
szewskiego, „Biułetyn Historii Sztuki”, 20,1958, s. 383-386. P. Sku-
biszewski, [rec.] Karol Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły.
Rocznik Krakowski, tom xxxm, zesz. 1, Kraków 1953. Nakładem Tow.
Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, z zasiłku Ministerstwa
Szkolnictwa Wyższego, str. 45, il. 96, „Biuletyn Historii Sztuki”, 18,
1956, s. 161-162, był przekonany 0 tym, iż tumba powstała po śmierci