Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 13.2015)

36

2. Katedra w Krakowie. Sklepienie nawy chóru (fot. J. Jarzewicz)

i Crossleya dodał jeszcze cysterski kościół w La Bussiere
w Burgundii, zaś wpływy andegaweńskie uznał za zapo-
średniczone przez Węgry, nie argumentując jednak swojej
hipotezy 17.

Wzniesione w większości z wapiennych i piaskowco-
wych ciosów prezbiterium katedry na Wawelu składa się
z nawy, złożonej z czterech prostokątnych przęseł o stosunku
boków 1:1,5, oraz ambitu o przęsłach zbłiżonych w rzucie
do kwadratu [il. 1]. Trzy zachodnie kompartymenty nawy
przekryte są czterodzielnymi sklepieniami krzyżowo-żebro-
wymi, zaś przęsło ołtarzowe skompłikowaną konstrukcją,
dostosowaną do dwuosiowej kompozycji ściany wschodniej
[il. 2-3]. Sklepienie to podzielone jest w rzucie na trzy pola
trójkątne; w jego przestrzennej strukturze podział ten został
przeprowadzony przy pomocy ostrołukowo wygiętych
żeber diagonalnych, łączących zachodnie narożniki przę-
sła z punktem oparcia między oknami ściany szczytowej.
Wydzielone w ten sposób pola - większe u nasady przęsła
i dwa mniejsze, narożne - wypełnione są trójpromiennymi
pękami żeber, które podobnie jak pozostałe cechują się pro-
filem gruszkowym na prostokątnej podkładce.

Wewnętrzne elewacje nawy mają układ dwukondy-
gnacyjny - dolną strefę stanowi partia arkad międzyna-
wowych, zaś górną ściana okienna [il. 3-6]. Ostrołukowe
arkady wsparte są na filarach o rzucie wydłużonych, nie-
umiarowych dwunastoboków, których lico od połowy ich
wysokości rozczłonkowane jest bogatymi profilowaniami,
kontynuowanymi bez cezury w postaci opaski kapitelowej

w międzynawowych archiwoltach. Od strony obejścia fila-
rom tym przydano prostokątne przypory o sfazowanych
narożnikach, połączone górą dodatkowymi łukami [il. 7-8].
Lico ściany od strony nawy głównej, zawarte między łukami
arkad a ukośną odsadzką, wymurowano z cegły o dekora-
cyjnym układzie zendrówkowych główek.

W górnej kondygnacji, na każdą arkadę przypada trój-
dzielne okno, umieszczone w głębokiej, ostrołukowej
blendzie, przeciągniętej do poziomu odsadzki i wypełnio-
nej w dolnej części laskowaniem, kontynuującym podziały
okienne. Okna z obu stron flankowane są przez dwudzielne
blendy, wypełnione górą częściowo rekonstruowanymi, śle-
pymi maswerkami o bogatym rysunku. Jedynie w ścianie
szczytowej blendy są znacznie węższe i pozbawione dodat-
kowych podziałów. Narożniki laskowań, glifów i łuków
tarczowych mają konsekwentnie negatywowy, wklęskowy
profil. Łączność strefy sklepiennej z artykulacją ścian
została osiągnięta dzięki trójdzielnym służkom, wspartym
na maswerkowych konsolach, zawieszonych na wysokości
nasady łuków arkad międzynawowych. Służki te przery-
wają bieg międzykondygnacyjnej odsadzki i przechodzą
bezpośrednio w żebra sklepienne, nie zmieniając swego
gruszkowego profilu. Bezpośrednio na analogicznych jak
w nawie, maswerkowych wspornikach opierały się też skle-
pienia ambitu, których zachowane częściowo łuki tarczowe
podkreślono profilem wklęskowym [il. 8].

Chronologia prac przy chórze katedry nie budzi w zasa-
dzie większych zastrzeżeń. Daty ramowe, wyznaczone
przekazem o początku budowy w roku 1320 i poświęce-
niem ołtarza głównego w roku 1346 określił już Wojcie-

T. Węcławowicz, Fazy budowy, s. 17.