137

Bolesnej, obchodzone dawniej w piątek przed Niedzielą
Palmową. W kazaniu o Siedmiu Boleściach Marii, przewi-
dzianym prawdopodobnie na to święto 80, Piskorski wyjaśnił
podobieństwo między ukazanymi na ołtarzu kobietami oraz
nawiązał do idei współcierpienia Marii, eksponując po raz
kolejny jej udział w dziele zbawienia:

Nabożna Weronika wyrażenia twarz, zkrwawioną,
zeplwaną, cierniem zkłutą, od policzków zsiniałą na
tuwalni od zbawiciela odebrała, otrzymała; a Naj-
świętsza Matka jego wszystko to na sercu swoim
głęboko wypiętnowane żywie czuła: wszystkie one
bicze, które Ciało Zbawiciela poorały, wszystkie one
jadowite ciernia, które głowę Najświętszą Zbawiciela,
aż do mózgu przebijały, Krzyż on ciężki, pod którym
omdlewał i upadał, goździe one, które ręce jego i nogi
przeniknęły, włócznia ona, która bok jego i serce na
wylot przeszyła; wszystko to na sercu swoim ta Matka
boleści, wyrażono, wybito, wypiętnowano ponosiła
i boleśnie cierpiała. [...] Szóste miejsce i czas, kiedy
przeniknął miecz boleści serce Najświętszej Matki,
jest czas on zdjęcia z Krzyża Ciała Chrystusowego,
które ona jako własną krew swoję, jako ciało swoje,
dotąd na rękach swoich piastowała, póki do pogrzebu
przygotowane od kochanych przyjaciół swoich, Niko-
dema i Józefa Mariej Magdaleny i inszych nie było.
Wtenczas prawdziwie o Matko boleści przytuliwszy
do piersi twoich zkłutą cierniem głowę, usta twoje
do ust gorzką mirrą napojonych, umarłego Jedynaka
twego skłoniwszy, wymawiałaś w rozrzewnionym
sercu słowa onfasciculum myrrhae Dilectus meus
inter uhera mea commorabitur sl.

Na bocznych ścianach kaplicy namalowano Znalezienie
krzyża przez Helenę oraz jego Podwyższenie przez Herak-
liusza, a nad gzymsem, na spływach sklepienia - Wywyższe-
nie Węża Miedzianego [il. 21] i Ofiarę Abrahama. Centralną
część sklepienia zajmuje fresk ze sceną Wniebowstąpienia,
przy której, nad oknem, umieszczono glorię z symbolem
Oka Opatrzności, otoczoną przez rzeźbione i malowane
wizerunki aniołów trzymających Arma Passionis.

Temat triumfu Chrystusa, zapoczątkowany w kaplicy
św. Krzyża, zajął najwięcej miejsca we wnętrzu kościoła
i został rozwinięty na sklepieniu nawy, gdzie umieszczono
cykl przedstawień nawiązujących do Apokalipsy św. Jana.
Jest to właściwie jedna, podzielona na trzy części scena,

80 Piskorski zawarł w swym zbiorze dwa kazania poświęcone Matce
Boskiej Bolesnej: Kazanie w piątek przed niedzielą Męki Pańskiej,
abo 0 Bolesnej (S. Piskorski, Kazania na dni pańskie, s. 540-548)
i Kazanie na Święto Siedmi Boleści Błogosławionej Matki Bozkiej
(ibidem, s. 549-576). Siedemnastowieczne mszały nie przewidy-
wały takich świąt, uwzględniono w nich jedynie mszę o Siedmiu
Boleściach Marii, dozwoloną w Hiszpanii i Wenecji na piątek przed
Niedziełą Palmową.

81 Ibidem, s. 569-571.

19. B. Fontana, relief w ołtarzu św. Krzyża (fot. M. Kurzej)

opisana w rozdziale piątym i obrazująca chwałę Baranka
otwierającego księgę 82. W kolejnych przęsłach od strony
wejścia ukazano tronującego Boga Ojca, trzymającego
zapieczętowaną księgę, dalej dwudziestu czterech starców
oddających pokłon Barankowi, a w północno-wschodnim
przęśle, nad krucyfiksem - zwycięskiego Baranka z otwartą
księgą, otoczonego przez aniołki trzymające chorągiew oraz
wieńce i gałązki palmowe [il. 22]. Triumfalny charakter
przedstawień został wyraźnie zaakcentowany w opisie
Buchowskiego:

Prima superficies continent Agni caelestis virtutem,
honorem et divinitatem, quam suavis tenerrimusque
Angelorum chorus per insignia Resurrectionis et
gloriae manifestat. Altera superficies, eiusdem Agni
a 24 senioribus majestuosam adorationem. Tertia,

82 Nieco odmienną interpretację przedstawił S. Kobielus, Idea Nie-
biańskiej Jerozolimy, s. 49-52.