Grzybkowska, Teresa: Między sztuką a polityką: Sala Czerwona Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku (Warszawa, 2003)

W Gdańsku lektura pism starożytnych, zwłaszcza Plu-
tarcha należała do codzienności. Jego Vitae paralelae opi-
sujące żywoty sławnych mężów czytały tu też kobiety,
o czym wspomina Johanna Schopenhauer. Bodaj nie było
w Europie Północnej drugiego miasta, które tak bardzo
manifestowałoby w dekoracjach budowli publicznych swe-
go przywiązania do treści starożytnych. Ta antykizacja
obejmowała wszystkie dziedziny sztuki od XVI po kres
XVIII wieku. W całej Europie mitologia i historia starożyt-
na stały się językiem powszechnym, często wykorzystywa-
nym do dalekosiężnych celów politycznych i dynastycz-
nych. W Gdańsku ta antykizacja odwołująca się do cnót
rzymskich miała jednak charakter bardziej bezinteresow-
ny, służyła teraźniejszości miasta i tym może różniła się
od antykizacji w innych ośrodkach europejskich.
Przedstawiona tu elitarna koncepcja władzy, czerpiącej
siłę z wzajemnej lojalności, milczenia i dyskrecji, okazała
się nader trwała, bo ponadtrzystuletnia. Nie uległa zmia-
nie w czasach kryzysów XVII i XVIII stulecia. Runęła bez-
powrotnie dopiero 7 maja 1793 r. kiedy do ratusza wkro-
czył generał Karl Albrecht Raumer, by w imieniu króla
Prus odebrać hołd od Gdańska i Torunia. Zagładzie uległa
symboliczna rola ratusza, choć mury przetrwały do 1945 r.
W marcu tego roku budynek wraz z większą częścią wypo-
sażenia legł w gruzach.
Odbudowa ratusza nastąpiła w latach 1946-1954.
W latach 1964-1970 rekonstruowano wnętrza. Wyposa-
żenie Sali Czerwonej szczęśliwie ocalało zabezpieczone
przez ostatniego niemieckiego konserwatora Gdańska Eri-
cha Volmera i wybitnego historyka sztuki, ówczesnego dy-
rektora Stadtmuseum profesora Willego Drosta. Prawie ca-
łe wyposażenie powróciło na swe pierwotne miejsce. Kon-
serwację Sali Czerwonej ukończono w 1970 roku. Od trzy-
dziestu lat w ratuszu mieści się Muzeum Historyczne Mia-
sta Gdańska.

Panu Profesorowi Włodzimierzowi Lengauerowi dziękuję
za wnikliwe uwagi, sprostowania i korektę łacińskich
napisów.

manifestiert hätte. Die Antikisierung umfasste alle Berei-
che der Kunst vom 15. bis zum Ende des 18. Jahrhunderts.
In ganz Europa wurden antike Mythologie und Geschichte
zu einer allgemein verständlichen Sprache, die oft für
weitreichende politische und dynastische Ziele gebraucht
wurde. In Danzig war diese auf römische Tugenden
bezogene Antikisierung jedoch eher uneigennütziger
Natur, sie betraf die Gegenwart der Stadt und unterschied
sich dadurch vielleicht von der Antikisierung in anderen
europäischen Zentren.
Das hier dargelegte elitäre Machtkonzept, das seine
Kraft aus gegenseitiger Loyalität, Schweigen und Diskre-
tion schöpfte, erwies sich als überaus dauerhaft, denn es
hielt über 300 Jahre lang. Auch in den Krisenzeiten des 17.
und 18. Jahrhunderts änderte es sich nicht. Erst am 7. Mai
1793 ging es unwiderruflich unter, als General Karl Al-
brecht Raumer das Rathaus betrat, um die Huldigung
Danzigs und Thorns für den König von Preußen einzuford-
ern. Damit war auch die symbolische Rolle des Rathauses
beendet, wenn auch seine Mauern noch bis 1945 stehen
blieben. Im März jenes Jahres lag das Gebäude mit dem
größten Teil seiner Einrichtung in Trümmern.
Der Wiederaufbau des Rathauses erfolgte in den Jahren
1946-1954. In den Jahren 1964-1970 wurde die Innenein-
richtung rekonstruiert. Die Ausstattung des Roten Saals
blieb glücklicherweise erhalten, da sie von dem letzten
deutschen Stadtkonservator Danzigs Erich Volmer und
dem hervorragenden Kunsthistoriker und damaligen Di-
rektor des Stadtmuseums Willy Drost rechtzeitig in Siche-
rheit gebracht worden war. Die Wiederherstellung des
Roten Saals wurde 1970 vollendet. Seit dreißig Jahren be-
findet sich im Rathaus das Historische Museum der Stadt
Danzig.

Ich danke Herrn Professor Włodzimierz Lengauer Jür
seine hilfreichen Bemerkungen, Jür seine Richtigstellungen
und die Korrekturen der lateinischen Inschrjten.

5 6 MIĘDZY SZTUKĄ A POLITYKĄ