Grzybkowska, Teresa: Między sztuką a polityką: Sala Czerwona Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku (Warszawa, 2003)

Miasto Gdańsk ze swą tak zmienną na przestrzeni stuleci historią jest symbolem różnorodności
i bliskości stosunków między Polską i Niemcami. Znajduje to swój niepowtarzalny wyraz w Wiel-
kiej Sali Rady Ratusza Głównomiejskiego: przez długie lata podejmowano tam ważne decyzje po-
lityczne dotyczące miasta, tam też znajdują się wspaniałe zabytki będące symbolami tożsamości
i historycznej roli Gdańska.
Fakt, iż możemy dzisiaj otwarcie i bezstronnie oglądać to fascynujące dzieło zawdzięczamy
szczęśliwemu rozwojowi minionych lat. Odkrywamy na nowo, że nasze współistnienie w ciągu
minionych stuleci cechowało przeważnie pokojowe sąsiedztwo oraz owocna współpraca między
Polską i Niemcami. Uroczystości z okazji spotkania polskiego króla Bolesława Chrobrego z cesa-
rzem Ottonem III przed 1000 laty w Gnieźnie uświadomiły nam to na nowo.
Mimo to ciągle jeszcze istnieją nieporozumienia we wzajemnym odbiorze. Istotną okoliczno-
ścią, która oddaliła nas wzajemnie, była epoka romantyzmu, która przyniosła ze sobą rozwój idei
nacjonalistycznych w Niemczech oraz w Polsce. Rozpoczęła się stylizacja różnic, kiedy to pożąda-
ną rzeczą byłoby właściwie wspólne poszukiwanie tego, co łączy. Jest to widoczne na przykładzie
historiografii bitwy pod Grunwaldem lub historii Zakonu Krzyżackiego, podchwyconej później
przez komunistów i połączonej logiczną linią z Niemcami, prowadzącą od Zakonu Krzyżackiego
bezpośrednio do Auschwitz. Demokratyczny rozwój Niemiec po roku 1945 był przed mieszkańca-
mi Polski systematycznie ukrywany i w ten sposób przez długi czas dla wielu Polaków pozosta-
liśmy obcy i tajemniczy. Ale także po stronie niemieckiej pielęgnowano stereotypy. Stalinowska
ekspansja oraz zimna wojna stworzyły dystans, który dawał przestrzeń życiową uprzedzeniom,
pozostawiając niewiele miejsca dla rzeczywistego wzajemnego poznania i zrozumienia się.
W związku z tym wzajemne kontakty nadal wymagają wiele delikatności. Pozostaje misja, by stać
się tymi, którymi już niegdyś byliśmy: normalnymi sąsiadami.
Skarby sztuki, takie jak Ratusz Głównomiejski w Gdańsku mogą nam towarzyszyć w drodze ku
realizacji naszej misji. Przypominają nam one poprzez swe różnorodne punkty odniesienia o tym,
że nad naszym niemiecko-polskim dziedzictwem kulturowym rozpościera się jak niebo europej-
skie sklepienie. Stosunki między obydwoma naszymi krajami od dawna posiadają europejski
wymiar, dzisiaj jednak losów Polski i Niemiec nie można sobie wyobrazić bez stałego miejsca
obydwu krajów w Europie. Europejska przyszłość określać będzie przyszłość obydwu naszych
państw.

Frank Elbe



Ambasador
Republiki Federalnej Niemiec
w Polsce