DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0100
¬
3 1
nium.
tione conſide-
195
m ,T,
Digeſtorum Liberxl. Tit. j.
Ie qui lrnt r emun Tii hbipſo T’io emi ummis ipſius
ſerui. epiſtola diuorum fratrum dicit me compellendum fore
ve manumittam iſtum ſeruum. Secundô reſpondet ei quod poſſet
opponi, quod ſeruus nihil habet, nec habere poteſt: ſed clauſis ocu-
lis debemus dicere ſoruum ſuis númis emptum, eo ipſo quod non
eſt emptus nmis em-
ptoris, ſed aliunde que-
ſitis.ISr AB IGToT.
Si emi ſeruum meis
nummis: poſtea ſeruus
offert mihi tãtos num-
mos quot eum emi, &
vult vt eum manumit-
tam: non cogor eum
manumittere, niſi hoc
actum fuiſſet à princi-
io, quando eum emi.
eeido dicit, inter me
& ſeruum Titium cõ-
uenit, quod emeré eum
de ſuis nummis: & cum
emiſſem, feſtinaui ſol-
uere de mea pecunia
véditori: poſtea ſeruus
dedit mihi pecuniã, &
vult quod eum manu-
mittã. dicitur quod eú
debeo manumittere.
Idem eſt ſi cum ſeruus
vellet mihi dare pecu-
niã, ego remiſi ſibi eã,
quia mihi multum ſer-
uierat. nam & hoc caſu
debeo eú manumitte-
* i repraſen- re.(NIHIL. Dictã eſt
tante. Anton ſupra quôd ſi ſeruum
Aug, lib.4...12. .. :-C..:
emi nummis ſerui, co-
gar eum manumittere.
Eius fit mẽti Si autem emi te hoc
in l 67. ſuprà acto inter me & te, vt
te debeã manumittere:
dicitur quod debeo te
manumittere: ſiue hoc
cõuenerit inter vendi-
torem & me, ſiue non:
ſiue contrarium inter
venditoré & me cõue-
nit: puta quod non de-
t Vile Barhie, beam te manumitere:
& Frãciſ. Ar. nunc autem dicit, non
in l qui in a- eſt vis quis ſit emptor:
lien. ſuprà de ſiue fiſeus.ii procurator
acqui. her. fiſci: ſiue ciuitas, ſiue
priuatus homo ſit; ſiue
minor xx. ann. ſit: ſiue
a Falsb: Diui pupillus ſit: non etiam
fratres hiſce inſpicitur tas vendé-
libris non ſunt tis: ſiue ſeruus ſit iſte
Seuerus & An-
toninus, ſed emptor: nam ſemper
Marcus & Cõ- cogitur eu manumit-
modus. l. con- tere: niſi iſte ſeruus ſit
de iudic.
Qui ſuis nummis emitur, nanciſ-
citur libertatem, & dicitur ſeruus
improprie ſuis nummis emi, cum
nummos habere non poſſit hoc dicit.
IIII. VLPIANVS libro ſexto
Diſputationum.
S qui ſuis nummis emitur, epi-
ſtula diuorum fratrumt ad Vr-
bium Maximum, in eam cõditio-
nem redigitur, vt libertatẽ adipi-
ſcatur b. . Et primô quidem
numis ſuis non propriè videtur
emptus diei, cun ſuos nimos ſer-
uus habere non poſſit d. Verûm
conniuentibus oculise a credendu
eſt ſuis nummis eum redemptum,
cum non numis eius qui eum re-
demit comparetur f. Proinde ſiue
ex peculio, quod ad venditorem
pertinet, ſiue ex aduentitio lucro,
ſiue etiã amici beneficio vel libe-
ralitate, vel prorogante * eo, vel
repromittente, vel ſe delegante,
vel in ſe recipiente debitum re-
demptus ſit: credendu eſt ſuis nu-
mis eum redemptum: ſatis é eſt
enim quod is qui emptioni ſuum
nomen accommodauerit, nihil
de ſuo impendit.
Non poteſt ſequentibus actibus ro-
bur accipere cuius principium ad ali
finem cœptum fuit: ſecus ſi initium
cum mediis & fine concordat h. d.
2. JSi ab ignoto l emptus 7 ſit,
poſtea autem pretium ſuum ob-
tulerit: dicẽdum erit non eſſe au-
diendu: ab initio enim hoc agi de-
bet l, vt imaginaria fiat emptio:
& per fidem contractus inter em-
ptorem & ſeruum agatur. 3. Si-
ue igitur non hoc ab initio eſſet
actum, vt ſuis nummis redimere-
gruit. l. Diuus. exportandus ratione delicti: vel ſit in teſtamento domini prohi-
ſuprà de offic.
præſidis. l. di-
bitû ne manumittatur: vel ſi hac lege.i. pacto fuerit venditus huic
auu, infrà ad emptorine ad libertaté perueniat-in his enim caſibus, non manu-
Cornel. de fica- mittetur. Poſtea dicit quis dicatur ſuis nummis emptus. & certe
riis. Seuerus non ſolûm iſte qui totum pretium dedit emptori de quo emere-
autem & An- tur:ſed & ſi partem pretij dedit emptori: & ex operis ſerui tantum
toninus ſunt
hi, de quorum
çonſtitutioni-
bus quoties
Iuriſcon ſulti
lucratus eſt emptor, vel aliàs merito ſerui eſt lucratus, ita quod
pretium eſt implet. Sed pone quod parté habebam in ſeruo:aliam
partem emi nummis eius. non habet locum conſtitutio: & ſic non
cogor eum manumittere. idem ſi habebam proprietatem nudam
noſtri loquun: in ſeruo: & emi à fructuario vſumfructum eiuſdem ſeruinam non
tur, ſcribunt,
filiú cum pa-
tre hanc vel
cogor eum manumittere. ſecus erit ſi habebam vſumfructum tan-
tûm, & emi proprietatem nummis eius:nam habet locum conſti-
illam legẽ tu- tutio, vt eum manumittã. intelligas tamen quod ipſe ſeruiet mihi
liſſe aut reſeri fructuario donec durat vſusfructus. Sed ſi ego & tu emamus ſer-
pſiſſe eun uum,ego meis nummis, tu numis eius ſerui, non habet locum hoc
hic ſtatus. ſuprà
de donat, inter
irum.
caſu conſtitutio: niſi ego vellem eum manumittere. ſed ſi partem
ſerui emi ſuis nummis, & pars altera ex cauſa lucratiua effecta eſt
b Suus, dictio mea: hoc caſu conſtitutio locum habet. FRAN. ACCVRS.
nõ ſemper de- a Diuorum fratrum.
dic plené de his conſtitutionibus. C. ſi manci ita fuerit alienat. ne
prostitu, l. j. vbi diximus. ACCVRS.
notat domi-
e Conniuenti-
Seueri a & Anto. ſecundum quoſdam. &
bus oculis ſpe. b Adipiſcatur, à lege, ſecundum P.quod non placet: ſed ab ho-
tare uao- mine: vt S de iudi. l. qui ſe.
euis, non in- c Nummis ſuis. ſ. b ſerui. AcCVRS.
ſpecta iurisci d Non poſſit. nec aliquid aliud. vt Institut. per quas perſo. nobis
uilis ſtricta ra-
tare.
.
acquiri. S. item vobis acquiritur. ACCVRS.,...
e Conniuentibus oculis. i. clauſis e, vt non inſpiciamus iuris ci-
uilis ſtrictam rationem.
cat
l. 104. . de verb. oblig. CVIAC.
tur: ſiue hoc acto nummos ſer-
uus non dedit, ceſſabit libertas.
4. Vnde quæri poterit, ſi cum
hoc ab initio eſſet actum, emptor
feſtinauit, & pretiu numerauit P:
an poſtea ei ſatisfacto * ſeruus
conſtitutione vti poſſit. Et puro
poſſe o. 5. S Proinde & ſi ei num-
mos prorogauit emptor, cum ei
pariauerit P, poterit ad libertatem
peruenire. 6. JSiue autem expri-
matur in contractu, velut in em-
ptione, hoc, vt manumittatur ,
ſiue non exprimatur f: verius eſt
libertatem competere. 7. J Ergo
& ſi fortè quis ſic comparauerit
ſuis nümis, ne eum manumittat?:
benigna eſt opinio dicentiu hunc
ad libertatem peruenire: cum &
nomen emptionis imaginarius
iſte emptor accommodet, & præ-
terea nihil ei abſit. 8. 5Nihil au-
tem intereſt, à quo quis ſuis num-
mis ematur, à fiſco, vel ciuitate,
vel à priuato: cuiuſque ſit ſexus is
qui emit ’. Sed & ſi minor ſit vi-
ginti annis qui vendidit: interue-
niet conſtitutio *. Nec comparan-
tis quidem aætas ſpectatur. Nam &
ſi pupillus emat, æquum eſt eum
fidem adimplere, cûm ſine damno
eius hoc ſit futur. Idem & ſi ſer-
uus eſt V. 9. J In illis ſanè ſeruis
non interuenit conſtitutio, qui in
totum perduci ad libertatem non
poſſunt: vtputa ſi exportandus,
vel hac lege venierit , vel teſta-
mento hanc conditionem acce-
perat, ne vnquam manumittere-
tur. 10. J Suis autem numis re-
demptus, etſi totum pretium non
numerauit, ex operis tamen ipſius
acceſſerit aliquid, vt repleri pre-
numitteret emptor.
ſ Manumittat. hoc dixit venditor.
LA
eme ratt
vt in contrariis.
ACCVRS.1
a S Conniuentibus oculis, id eſt, nobis diſſimulantibus veritatem.
Græci vertunt, eeoiur . 5. j. Vide ſcripta ad
t J Peruenire. hîc eſt contra. infra proxime. ibi, in illis ſane. &
Cod. ſi man. ita fue. aliena, ne manu. l. ea quidem. Sed hîc de noua
lege poſt imaginarium contractum ſerui: ibi de præcedente ima-
ginarium contractum in alia emptione prima, qua venditor eum
196
fComparetur, ſed ſi nummis eius compartur, ſi tamen con-
uenit ſeruus de pecu-
nia emptori reſtituen-
da, idem eſt, vt ſtatim
ſubiicit, & S. de iudi.l.
vix. in fin.
g5 Satis. ad hoc ve
dicatur ſuis nummis
emptus.* A....
h Accommodauerit., teeiai
ſemptor. 1
i J mpendit. ſcilicet
interim: praeſtaturus
tamẽ eo caſu cum fue-
rint peculiares, cum
eos dando non libere-
tur emptor. vt C. de act,
emp.l. ſi ſeruos. & Cod.
ſer extero ſe emi manda.
l.j. quæ ſunt contra. &
facit Cod, de ope. lib.l. ſi
cui. & de bon. libl.j.
k Si ab ignoto. id eſt,
non paciſcente cum
ſeruo vt liber fiat. Ac-
CVRSIVS.
l 5 Debet. vt emptor
eum liberõ faciat. Sub-
audi cûm obtulerit ei
pretiú ſolutum pro ſe.
m Imaginaria. imô
non eſt imaginaria a Imaginai
pretio accedente: vtj. venditio qul
de regu. iur. l. imagina-
ria. Sed hîc l ponitur, b Imaginari
id eſt, per momentum pro momnu
duratura. ſic & in Au¬ neo.
thent. quomodo oporteat
epiſc. S. j. & in Pſalmo,
Et in imagine pertran-
ſibit homo. Ibi verô in-
fra de regu iur. l. imagi-
nariaid eſt, ſimulata c: e Imagi
vt & S. de contrahend, pro ſiuln
empt. lnuda.
n Pretium numera-
uit. de ſuo emptori.
o J Poſſe. idem ſi pa-
ratus ſit ſoluere: vt S.
de iudil. vix. in fi.
p 5 Pariauerit. aliàs
paruerit. i. ſeruierit per
aliquod tempus: & ſic
cum pretio compenſet.
Aliàs apparuerit. & idé, .a1
eſt ſenſus. dAcACCVR. d Paridier
q Manumittatur. eurſius nõ in-
2 5
cûm non eſſet actum inter ſeruum & emptorem, quod eum ma¬ tellexit Eſt
autem pari
r Siue non exprimatur. cum tamen inter emptorem & ſeruum re, ita ratinnes
hoc actum eſt: & ſic non eſt contra. S. proxi. .
peddere, vt pe
ria ſint expe
ſa acceptis
u Emit. aliàs emerit: & aliàs vendiderit.
x S Conſtitutio. Imô videtur ceſſare minore vendente: vt infr
qui & à quibus. l ſi quis integris. S. fina. & ſupra de minor. l. verum.
S. j. & de ſer. expor. l. ſi minor. quæ ſunt contra. Solu. duz ſunt
conſtitutiones: hîc loquitur de ea qua eſt miſſa ad Vrbium Ma-
ximum: vt ſupra in princip. huius legis, que locum habet quando
ipſe ſeruus facit pactum cum emptore, & habet locum ſiue ſit
minor qui vendidit ſeruum xxannis, ſiue qui emit, vt hic. Alia eſt
miſſa ad Aufidium Victorinum: que locum habet quando fit pa-
ctum inter venditorem & emptorem: & illa non tenet minorem;
y Seruus eſt. qui emit. Sed quomodo ipſe manumittit cum
domino quæſiuit? Reſpond. lex imponit libertatem. .
2. J Vel ſecundum Oth. dic, dominum vigore huius conſtitu-
tionis arctandum ad manumiſſionem: argum. infra eodeml. Gaius.
zVenierit. ne manumittatur: vt hie. alids ante hunc contra-
ctum: vt j. eod. l. ſeruus hac. ne ſit contra. S. proxi. S.
a J Competere.