DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0181
357
2
De colluſione detegenda.
ſententiam latam permiſſum eſt: & hoc quinquenni continuum
eſt, niſi hic iudicatus ingenuus ſit impubes. nam tunc expectabi-
tur tempus pubertatis: nec interim currit quinquennium. idem
S Secutus ſum. id eſt, ad eam ſententiam perueni. ACCVRS.
On eſſe.ICASVS. Mouebam quaeſtionem ſtatus filiis alicu-
ius, de cuius ſtatu non egi: & iam lapſum erat quinquen-
nium à morte eius. dicitur quod non audior: & hec praſcriptio
uinquennij currit etiam pupillo tutorem non habenti, nec pote-
rit reſtitui. PP A¬
SCRIPTIO. JLitis con-
teſtatio in quſtione
ſtatus ante mortem de-
functi illata, non facit
preſcriptionem v. an.
que ſtatum defuncto-
rum tuetur, irritam: ſi
is qui mouet quaſtio-
nem ſtatus defuncto, à
ſua lite triennio deſi-
ſtat. nam tunc liti re-
nuntiaſſe videtur. FR.
b Retractatamaliàs
recitatam: & aliàs retra-
ctatam, ſcilicet intra
quinquennium: & sẽ-
per dic, & finitam.
cPublicam tutelam.
aPublica tu¬ id a eſt tutelam quod
tela dicitur, eſt publicum munus:
uod publicû vt Inſtit. de excutut.j.
lit munus. d Tribuendum eſt. Imô
videtur ipſo iure non
carere:vt C.in quib. cau-
ſis reſti in integ. non eſt
neceſ. l fina. Solu. vt ibi
not. in concor. C.eo.l ſi
mater.
e Praſcriptio quæ ſi-
ne poſſeſſione proce-
ditACCVRS.
fſ Tuetur. vt & C. eod.
l.jj in prin. vel ſecundum
quoſdam eius qui ni-
tebatur ſtatum defun-
cti retractareACc.
gS Longo triennio.
JEt no quod conteſta-
tionec nõ perpetuatur
actio:vt & S. l proxi. S.
ſed interdum. Vel ſecu-
dum PLAcEN. & Az0.
ideô contingit, quia
actor deſtitit à lite
d Renuntiaſſe triennio: & d ſic re-
liti videtur, nuntiaſſe videtur:vts.
qui au eu de de iudil deſtitiſe & C.
titit triennio. de pact. l. poſtquam. &
* iudicari.
Longú tem-
pus pro trien-
nio.
e Litis conte-
ſtatione quan-
doque non
perpetuatur
actio.
C.qui accuſa.non poſſ. l.
accuſationem aliàs con-
tra:vt C.eod l. iij. & l pe-
nultACCVRS.
h Nte quinquen-
nium. In ſerui-
e Seruitus pro tute.i.t in poſſeſſione
poſſeſſione ſeruitutis. & facit Sl.j.
icruitutis. S.ſi quidem. ACCVR.
i DRimus.J Num-
mariam. Princi-
paliter enim de ſtatu
defuncti agi non po-
teſt: vt C. de lib. cau. l.
principaliter. ACCVR.
aJ Hoc iudicium non
eſt populare. Vide cap.
20. de preſcript. & l. ij.
huius tituliCVIAC.
DE COLLVSIO-
ne detegenda.
torio publico idem ſecutus
ſum’.
Etiam pupillis tutores non haben-
tibus currit hac præſcriptio quin-
quennij. h. d.
II.PAPINIANVS libro quartodeci-
mo Reſponſorum.
On eſſe libertatis queſtio
nem filiis inferendam pro-
pter patris vel matris memoriam
poſt quinquennium à morte non
retractatam P, conuenit.
1. J Nec in ea re qua publi-
cam tutelam s meruit, pupillis
agentibus reſtitutionis auxilium
tribuendum eſt d: quod quinque
annorum tempus, cum tutores
non haberent, exceſſerit.
2. 5 Præſcriptio quinque
annorum, que ſtatum defun-
ctorum tuetur !, ſpecie litis an-
te mortem illatæ non fit irrita,
ſi veterem cauſam, deſiſtente qui
mouit, longo é ſilentio finitam
probetur.
Ingenuus in poſſeſſione ſeruitu-
tis deceſſit. dicitur quod & ante
quinquennium & poſt quinquen-
nium poteſt cognoſci de ingenuitate
eius. FRANC.
III. HERMOGENIANVS libro
ſexto Iuris epitomarum.
Nte quinquennium defun-
ctorum ſtatus honeſtior,
quam mortis tempore fuiſſe
exiſtimabatur: vindicari * non
prohibetur. Idcirco & ſi quis
in ſeruiture moriatur: poſt quin-
quennium liber deceſſiſſe proba-
ri poteſt.
De ſtatu defuncti poſt quinquen-
nium poſt mortem eius non quæri-
tur: nec ſi petam peculium eius tam-
quam mei ſerui: poſt quinquennium
admittar.FRANC.
IV. CALLISTRATVS libro primo
de iure fiſci.
Rimus omnium diuus Ner-
ua edicto vetuit, poſt quin-
quennium mortis cuiuſque de
ſtatu quri.
1. Sed & diuus Claudius
Claudiano reſcripſit, ſi per que-
ſtionem nummariam? præiudi-
cium ſtatui videbitur fieri, ceſſare
queſtionem.
Quoniam in iudicio liberãlis cauſe fit colluſio, ideo de ea
ponit. ACCVRSIVS.
E quorumdam.CASVS. Quia domini colludebant
cum ſeruis, & efficiebant eos pronuntiari ingenuos, &
ſic admitrebantur ad ſenatoriam dignitatem, & hoc
erat turpiſſimum dignitati ſenatorum: eſt factu quod-
ſconſultum, quo cautum eſt, vt quicumque probauerit
hanc colluſionem, habeat iſtum iudicatum ingenuum, in ſeruum
ſuum, ſi ſeruus fuerat colludentis: vel in libertum, ſi eius libertus
fuerat & hanc colluſionen detegere vſque ad quinquenium poſt
. Nouum.
ex ſimili cauſa iuſta,
vbi etiam poſt quinquennium agitatur hæc
358
cauſa:vt exemplum habuiſti * ſi libertus ingenuus eſſe di.l. ij-in fi Po-
A
e
DE COLLVSIONE
detegenda .
TITVLVS XVI.
Eſt etiam in hoc tit. aliud S. C. quod
Ninnianu * dicitur lij Ceod.ſic habent
Baſilica ’vt qui colludente domino vel pa-
trono ingenuus pronuntiatus eſt, ſeruus aut
libertus fiat eius qui detexerit colluſionem
intra quinquennium. Colluſio eſt ſub
ſpecie litis luſus, veluti quidam inter
duos litigatores id agentes ex compacto vt
vnus ſinat ſe vinci ab altero. Grcè
ouveLrre. CVIAC.
Qui colluſionem detegit, nanciſci-
tur dominium ſerui qui per colluſio-
nem effectus eſt ingenuus.
1.GAIVS libro ſecundo ad Edictum pra-
toris vrbani, titulo de liberali
cauſa.
E quorumdam do-
minorum erga ſer-
uos nimia induſ-
gentia inquinaret
av ampliſſimum ordi-
nem , eo quod paterentur ſeruos
ſuos in ingenuitatem proclama-
re, liberoſque iudicari l: ſenatuſ-
conſultum factum eſt Domitiani
temporibus, quo cautum eſt, vt ſi
quis probaſſet per colluſionem
quidquam factum: ſi iſte P homo
ſeruus ſit, fieret eius ſeruus qui
detexiſſet P colluſionem.
IIVLPIANVS libro ſecundo de officio
Conſulis.
Olluſionem detegere inge-
Conlaaisre poſt ſententian
intra quinquennium Ppoſſe diuus
Marcus conſtituit.
1. J Quinquennium autem
continuum vtique accipiemus.
2. J Sicubi planè tas eius?
cuius retractatur colluſio, diffe-
rendam retractationem in tem-
pus pubertatis, vel alterius reiF
ſuadeat: quinquennium non cur-
rere dicendum eſt
3. J Quinquennium autem
non ad perficiendam retractatio-
nem, ſed ad inchoandam puto
prœfinitum: aliter atque circa
eum qui ex libertinitate ſe in in-
genuitatem petit.
4. J Oratione diui Marci ca-
ter. & C. de tem in integ. reſti l. fina.
ſuprà ſi lib. inge. eſſe dic. laij.
ſtea dicit: hoc quin-
quomnnio ſufieit conte-
ari litem. Sed ſecus in
co qui ex libertinitate
prouocat ſe in inge-
nuitatem. nam intra
quinquennium à tem-
pore manumiſſionis
numerandi debet tota
cauſa expediri. Vltimô
dicit:ille admittitur ad
hanc colluſionem de-
tegendam, qui pro alio
eſt habilis ad poſtulan-
dum. & h. d. hc l. &
ſeq.FRANC.
l Ampliſſimum or-
dinem. ſcilicet a ſe-
natorum, qui centum
erant numerot vt C. de
peti. here. l fin. in princip.
ACCVRS.
lVindicari. vt quaſi
Ingenui creentur quã-
doque ſenatores.
m ſ Iſte de cuius con-
ditione eſt colluſum.
n Detexiſſet.vt &S.
de lib. cau. l. qui de liber-
tate. fin. Si verô liber-
tus, fieret libertus cius
qui detexit colluſionẽ:
vt C. eod. lij. & S de in
ius voc. l. adoptiuum. 9.
patronum.
0 Olluſionem. JIn-
Cenaitari i ſen,
tentiarum latarum pro
ingenuitate. A cc.
p Quinquennium.
viuente tamen eo qui
ingenuus pronutiatus
eſt:vt S.tit. j. S. ſed
interdum. Sed videtur
* Senatuſcon-
ſultum Ni-
mianum.
* Colluſio
quid.
a Ampliſſimus
ordo pro ſena-
torio ordine &
ſenatoribus.
perpetua:vt S. ſi lib. in-
ge eſſe dicatur.j. & pen.
Solut. ibi non iuſtus
fuit contradictor: vt j
l proxi. Vel ibi de liber-
to ingenuus, hîc de
ſeruo ingenuus. Vel
ibi detegit verus patro-
0
nus:hic extraneus: arg.
J.in fi. huius l. Ité con-
tra. S. de libe. cau l. diui
fratres.in prin. vbi nul-
lo modo auditur. Sed
illa ſecundum hanc,
ſcilicet niſi ſit collu-
ſum. & eodem modo
reſponde ad l. S. de ſta.
hom. l ingenuum.
q tas eius quiaP Atatis ra-
impubes eſt:vt ſuprà de tione differtur
libe cau ldiui fratres, in quandoque
princip. indicium.
r Alterius rei ſcili-
cet ratio: vt exemplum
habes ſuprà ſi lib. inge.
eſſe di-l-iij fina, & lpen.
& j. de adulte. l. quin-
uennium.ACCVRS.
ſ Inchoandam. Arg contra.CC de dolo.ll fin. & S.titj ljS. ſed in-
t Aliter atque quia tunc conteſtatione non perpetuatur: vt e Litis conte
& S. ſi lib. inge. eſſe di-liiSS.j & l.hac oratio. & eſt ratio: quia agens ſtatinne quan-
in ſuperiori reſp. conuenitur, argum. J de exce. dolil pure.S. fi. &
S. de Car. edict. l. iiS. quod ſi ille. & ſecundum hoc hodie contra:
vt C. vbi cau. ſta. lifi. 2. Alij dicunt quod perpetuo auditur, non
intra quinquennium tantum: & eſt ratio differentiæ inter hunc cœpta ſuprà tit.
caſum & ſuperiorem: quia hic in meliorem, ibi in deteriorem prox-vbi dixi-
ſtatum trahitur:vt ſuprà tit. j l.j. fi. & l.ante. Sed tunc erit contra.
S. j. & l penultim. & ideo non placer.
M
doque non
perpetu atur
actie, adde ol.
la 1. in verbe,
2 3. Tertij
2
De colluſione detegenda.
ſententiam latam permiſſum eſt: & hoc quinquenni continuum
eſt, niſi hic iudicatus ingenuus ſit impubes. nam tunc expectabi-
tur tempus pubertatis: nec interim currit quinquennium. idem
S Secutus ſum. id eſt, ad eam ſententiam perueni. ACCVRS.
On eſſe.ICASVS. Mouebam quaeſtionem ſtatus filiis alicu-
ius, de cuius ſtatu non egi: & iam lapſum erat quinquen-
nium à morte eius. dicitur quod non audior: & hec praſcriptio
uinquennij currit etiam pupillo tutorem non habenti, nec pote-
rit reſtitui. PP A¬
SCRIPTIO. JLitis con-
teſtatio in quſtione
ſtatus ante mortem de-
functi illata, non facit
preſcriptionem v. an.
que ſtatum defuncto-
rum tuetur, irritam: ſi
is qui mouet quaſtio-
nem ſtatus defuncto, à
ſua lite triennio deſi-
ſtat. nam tunc liti re-
nuntiaſſe videtur. FR.
b Retractatamaliàs
recitatam: & aliàs retra-
ctatam, ſcilicet intra
quinquennium: & sẽ-
per dic, & finitam.
cPublicam tutelam.
aPublica tu¬ id a eſt tutelam quod
tela dicitur, eſt publicum munus:
uod publicû vt Inſtit. de excutut.j.
lit munus. d Tribuendum eſt. Imô
videtur ipſo iure non
carere:vt C.in quib. cau-
ſis reſti in integ. non eſt
neceſ. l fina. Solu. vt ibi
not. in concor. C.eo.l ſi
mater.
e Praſcriptio quæ ſi-
ne poſſeſſione proce-
ditACCVRS.
fſ Tuetur. vt & C. eod.
l.jj in prin. vel ſecundum
quoſdam eius qui ni-
tebatur ſtatum defun-
cti retractareACc.
gS Longo triennio.
JEt no quod conteſta-
tionec nõ perpetuatur
actio:vt & S. l proxi. S.
ſed interdum. Vel ſecu-
dum PLAcEN. & Az0.
ideô contingit, quia
actor deſtitit à lite
d Renuntiaſſe triennio: & d ſic re-
liti videtur, nuntiaſſe videtur:vts.
qui au eu de de iudil deſtitiſe & C.
titit triennio. de pact. l. poſtquam. &
* iudicari.
Longú tem-
pus pro trien-
nio.
e Litis conte-
ſtatione quan-
doque non
perpetuatur
actio.
C.qui accuſa.non poſſ. l.
accuſationem aliàs con-
tra:vt C.eod l. iij. & l pe-
nultACCVRS.
h Nte quinquen-
nium. In ſerui-
e Seruitus pro tute.i.t in poſſeſſione
poſſeſſione ſeruitutis. & facit Sl.j.
icruitutis. S.ſi quidem. ACCVR.
i DRimus.J Num-
mariam. Princi-
paliter enim de ſtatu
defuncti agi non po-
teſt: vt C. de lib. cau. l.
principaliter. ACCVR.
aJ Hoc iudicium non
eſt populare. Vide cap.
20. de preſcript. & l. ij.
huius tituliCVIAC.
DE COLLVSIO-
ne detegenda.
torio publico idem ſecutus
ſum’.
Etiam pupillis tutores non haben-
tibus currit hac præſcriptio quin-
quennij. h. d.
II.PAPINIANVS libro quartodeci-
mo Reſponſorum.
On eſſe libertatis queſtio
nem filiis inferendam pro-
pter patris vel matris memoriam
poſt quinquennium à morte non
retractatam P, conuenit.
1. J Nec in ea re qua publi-
cam tutelam s meruit, pupillis
agentibus reſtitutionis auxilium
tribuendum eſt d: quod quinque
annorum tempus, cum tutores
non haberent, exceſſerit.
2. 5 Præſcriptio quinque
annorum, que ſtatum defun-
ctorum tuetur !, ſpecie litis an-
te mortem illatæ non fit irrita,
ſi veterem cauſam, deſiſtente qui
mouit, longo é ſilentio finitam
probetur.
Ingenuus in poſſeſſione ſeruitu-
tis deceſſit. dicitur quod & ante
quinquennium & poſt quinquen-
nium poteſt cognoſci de ingenuitate
eius. FRANC.
III. HERMOGENIANVS libro
ſexto Iuris epitomarum.
Nte quinquennium defun-
ctorum ſtatus honeſtior,
quam mortis tempore fuiſſe
exiſtimabatur: vindicari * non
prohibetur. Idcirco & ſi quis
in ſeruiture moriatur: poſt quin-
quennium liber deceſſiſſe proba-
ri poteſt.
De ſtatu defuncti poſt quinquen-
nium poſt mortem eius non quæri-
tur: nec ſi petam peculium eius tam-
quam mei ſerui: poſt quinquennium
admittar.FRANC.
IV. CALLISTRATVS libro primo
de iure fiſci.
Rimus omnium diuus Ner-
ua edicto vetuit, poſt quin-
quennium mortis cuiuſque de
ſtatu quri.
1. Sed & diuus Claudius
Claudiano reſcripſit, ſi per que-
ſtionem nummariam? præiudi-
cium ſtatui videbitur fieri, ceſſare
queſtionem.
Quoniam in iudicio liberãlis cauſe fit colluſio, ideo de ea
ponit. ACCVRSIVS.
E quorumdam.CASVS. Quia domini colludebant
cum ſeruis, & efficiebant eos pronuntiari ingenuos, &
ſic admitrebantur ad ſenatoriam dignitatem, & hoc
erat turpiſſimum dignitati ſenatorum: eſt factu quod-
ſconſultum, quo cautum eſt, vt quicumque probauerit
hanc colluſionem, habeat iſtum iudicatum ingenuum, in ſeruum
ſuum, ſi ſeruus fuerat colludentis: vel in libertum, ſi eius libertus
fuerat & hanc colluſionen detegere vſque ad quinquenium poſt
. Nouum.
ex ſimili cauſa iuſta,
vbi etiam poſt quinquennium agitatur hæc
358
cauſa:vt exemplum habuiſti * ſi libertus ingenuus eſſe di.l. ij-in fi Po-
A
e
DE COLLVSIONE
detegenda .
TITVLVS XVI.
Eſt etiam in hoc tit. aliud S. C. quod
Ninnianu * dicitur lij Ceod.ſic habent
Baſilica ’vt qui colludente domino vel pa-
trono ingenuus pronuntiatus eſt, ſeruus aut
libertus fiat eius qui detexerit colluſionem
intra quinquennium. Colluſio eſt ſub
ſpecie litis luſus, veluti quidam inter
duos litigatores id agentes ex compacto vt
vnus ſinat ſe vinci ab altero. Grcè
ouveLrre. CVIAC.
Qui colluſionem detegit, nanciſci-
tur dominium ſerui qui per colluſio-
nem effectus eſt ingenuus.
1.GAIVS libro ſecundo ad Edictum pra-
toris vrbani, titulo de liberali
cauſa.
E quorumdam do-
minorum erga ſer-
uos nimia induſ-
gentia inquinaret
av ampliſſimum ordi-
nem , eo quod paterentur ſeruos
ſuos in ingenuitatem proclama-
re, liberoſque iudicari l: ſenatuſ-
conſultum factum eſt Domitiani
temporibus, quo cautum eſt, vt ſi
quis probaſſet per colluſionem
quidquam factum: ſi iſte P homo
ſeruus ſit, fieret eius ſeruus qui
detexiſſet P colluſionem.
IIVLPIANVS libro ſecundo de officio
Conſulis.
Olluſionem detegere inge-
Conlaaisre poſt ſententian
intra quinquennium Ppoſſe diuus
Marcus conſtituit.
1. J Quinquennium autem
continuum vtique accipiemus.
2. J Sicubi planè tas eius?
cuius retractatur colluſio, diffe-
rendam retractationem in tem-
pus pubertatis, vel alterius reiF
ſuadeat: quinquennium non cur-
rere dicendum eſt
3. J Quinquennium autem
non ad perficiendam retractatio-
nem, ſed ad inchoandam puto
prœfinitum: aliter atque circa
eum qui ex libertinitate ſe in in-
genuitatem petit.
4. J Oratione diui Marci ca-
ter. & C. de tem in integ. reſti l. fina.
ſuprà ſi lib. inge. eſſe dic. laij.
ſtea dicit: hoc quin-
quomnnio ſufieit conte-
ari litem. Sed ſecus in
co qui ex libertinitate
prouocat ſe in inge-
nuitatem. nam intra
quinquennium à tem-
pore manumiſſionis
numerandi debet tota
cauſa expediri. Vltimô
dicit:ille admittitur ad
hanc colluſionem de-
tegendam, qui pro alio
eſt habilis ad poſtulan-
dum. & h. d. hc l. &
ſeq.FRANC.
l Ampliſſimum or-
dinem. ſcilicet a ſe-
natorum, qui centum
erant numerot vt C. de
peti. here. l fin. in princip.
ACCVRS.
lVindicari. vt quaſi
Ingenui creentur quã-
doque ſenatores.
m ſ Iſte de cuius con-
ditione eſt colluſum.
n Detexiſſet.vt &S.
de lib. cau. l. qui de liber-
tate. fin. Si verô liber-
tus, fieret libertus cius
qui detexit colluſionẽ:
vt C. eod. lij. & S de in
ius voc. l. adoptiuum. 9.
patronum.
0 Olluſionem. JIn-
Cenaitari i ſen,
tentiarum latarum pro
ingenuitate. A cc.
p Quinquennium.
viuente tamen eo qui
ingenuus pronutiatus
eſt:vt S.tit. j. S. ſed
interdum. Sed videtur
* Senatuſcon-
ſultum Ni-
mianum.
* Colluſio
quid.
a Ampliſſimus
ordo pro ſena-
torio ordine &
ſenatoribus.
perpetua:vt S. ſi lib. in-
ge eſſe dicatur.j. & pen.
Solut. ibi non iuſtus
fuit contradictor: vt j
l proxi. Vel ibi de liber-
to ingenuus, hîc de
ſeruo ingenuus. Vel
ibi detegit verus patro-
0
nus:hic extraneus: arg.
J.in fi. huius l. Ité con-
tra. S. de libe. cau l. diui
fratres.in prin. vbi nul-
lo modo auditur. Sed
illa ſecundum hanc,
ſcilicet niſi ſit collu-
ſum. & eodem modo
reſponde ad l. S. de ſta.
hom. l ingenuum.
q tas eius quiaP Atatis ra-
impubes eſt:vt ſuprà de tione differtur
libe cau ldiui fratres, in quandoque
princip. indicium.
r Alterius rei ſcili-
cet ratio: vt exemplum
habes ſuprà ſi lib. inge.
eſſe di-l-iij fina, & lpen.
& j. de adulte. l. quin-
uennium.ACCVRS.
ſ Inchoandam. Arg contra.CC de dolo.ll fin. & S.titj ljS. ſed in-
t Aliter atque quia tunc conteſtatione non perpetuatur: vt e Litis conte
& S. ſi lib. inge. eſſe di-liiSS.j & l.hac oratio. & eſt ratio: quia agens ſtatinne quan-
in ſuperiori reſp. conuenitur, argum. J de exce. dolil pure.S. fi. &
S. de Car. edict. l. iiS. quod ſi ille. & ſecundum hoc hodie contra:
vt C. vbi cau. ſta. lifi. 2. Alij dicunt quod perpetuo auditur, non
intra quinquennium tantum: & eſt ratio differentiæ inter hunc cœpta ſuprà tit.
caſum & ſuperiorem: quia hic in meliorem, ibi in deteriorem prox-vbi dixi-
ſtatum trahitur:vt ſuprà tit. j l.j. fi. & l.ante. Sed tunc erit contra.
S. j. & l penultim. & ideo non placer.
M
doque non
perpetu atur
actie, adde ol.
la 1. in verbe,
2 3. Tertij