DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0201
397 De adquirendor
ſ Illius. patris vel domini.
J Alieno. priuati. Quid autem ſi in ſacro a, religioſo, vel pu-
blico, vel fiſci, habes j. de iure fiſci. l. iij. S. fin. & nitituteo. S.
Theſaurus
in ſacro, reli-
gioſo, publico, theſauros.
vel fiſci inuẽ- q Pars u
tus cuius fiat. d Traditur. quid tunc
ſit, habes Inſtit. de ſtipu.
ſer. . ſeruus communs.
& infra de ſtipu. ſer. l
E Fortuna do-
nu theſaurus.
e Fortunæ do-
num legatu m
& hereditas
non ſunt om-
nino.
J Dei benefi-
cium appella¬ſ
tur..1. Cod. de
Thenſaur. li.10.
t.25.
d Legata& in-
ſtitutiones fie-
ri ſolent o
præcedẽs me-
ritum, non fiút
autem ex me-
ra & nuda for-
Luna-
A
t Magica arte
theſauros qua.
rere non licet. X Inuenerit.
2
5
Alieno. priuati.
ſi ſeruus communis.
e Donum fortunæ.
aliàs domini fortuna. &
aliàs donum fortuna:
ſed certe legatume &
hereditas non ſunt o¬
mnino donum fortu-
ne: ſed fiunt ob præce-
dens d meritum: vt S.
pro ſocio.l nec adiecit. &
aſeq.
f De parte. dimidia.
g Ex parte. quæ a¬
liàs inuentori tribui
ſolet.
Vel nominatim.
quibus caſibus ſoli ei
qurit: vt S. eod. l. per
ſeruum.S. ſicut.
i 5 Quod magis dici
poterit.vt ei ſoli adqui-
ratur, quomadmodum
ſtipulando, vel nomi-
ne eius per traditioné
accipiendo, ſecundum
quoſdam. Vel legas in-
terrogatiué: vt poſtea
dicas medietatem me-
dietatis adquiri alteri:
quod videtur habere
rationem, ſecundûm
AL. vel dic referri non
ad proximum, ſed ſu-
perius, an aliquid, &c.
& eſt idem ſenſus. pro
quo eſt j.de ſtipul ſer.
l iv.
e j Proprium habeat.
id eſt, cuius eſt in eo
proprietas.
l Illius. ſcilicet pro-
prietarij.
m Eidem. proprie-
tario.
n Numid eſt an.
0 Adquiratur. iſte
theſaurus.
p 5 Inueniſſe operan-
do tamen.
S In abdito loco. id
ſt, latentiAAccVE
SIVS.
r Inuenerit ſc. for-
tuit.AcCVRS.
domino vel parri adquiratur.
illius? totus fit. ſi autem in alie-
nob, parsS.
1. Si communis ſeruus in
alieno inuenerit: vtrum pro do-
minij partibus, an ſemper æquis
adquiret? Et ſimile eſt atque ih
hereditate, vel legato, vel quod
ab aliis donatum ſeruo traditur .
quia & thenſaurus donum y for-
tunæ creditur, ſcilicet vt pars
quœ inuentori cedit, ad ſocios
pro qua parte ſerui quiſque do-
minus eſt, pertineat.
2. Si communis ſeruus in
domini vnius fundo proprio in-
uenit: de parte qua ſoli domino
ſemper cedit, non eſt dubium
quin ſolius domini pradij ſit. ve-
rum an aliquid ex parte é ferat al-
ter ſocius, videndum eſt: & nun-
quid ſimile ſit atque cum ſtipula-
tur ſeruus iuſſu vnius domini: aut
per traditionem aliquid accipit
vel nominatim alteri. quod ma-
gis dici poterit .
3. 5 Quod ſi ſeruus in quo
vſusfructus alienus eſt, inuenerit
in eius loco qui ſeruum proprium
habet : an totum illiuslſit? &
ſi in alieno, an partem eidem n
adquirat, an verô fructuario? In-
ſpectio in illo eſt, numP ex
operis ſerui adquiratur : finge
terram fodientem inueniſſeP, vt
hoc dicatur fructuarij eſſe. quod
verô ſubitô in abdito locoP po-
ſitum, nihil agens, ſed aliter am-
bulans inuenit f:proprietatis do-
mini ſit. ego nec illius ad fru-
ctuarium pertinere partem ar-
bitror, nemo enimt ſeruorum
opera thenſaurum quœrit: nec ea
propter tunc terram fodiebat: ſed
alij rei operam inſumebat, & for-
petitor eſt debitor,
dominij.
i Debebit. ſcilicet theſaurus.
tuna aliud dedit . Itaque ſi in
ipſius fructuarij agro inuenerit *,
puto partem ſolam vt agri domi-
num habiturum:alteram ad eum
cuius in ſeruo proprietas eſt per-
tinere.
4. Quod ſi creditor inuene-
rit l, in alieno videbitur inueniſ-
ſe: partem itaque ſibi, partem de-
bitori preſtabit:nec recepta* pe-
cunia reſtituet quod iure * in-
uentoris, non creditoris ex then-
ſauro apud eum permanſit .
Que cûm ita ſint, & cum ex prin-
cipis auctoritate a creditort
proprium agrum tenere cœpit
iure dominij:intra conſtitutum-
luendi tẽpus pignoris cauſa ver-
titur d. Poſt tranſactum autem
tempus thenſaurum in eo inuen-
tum ante ſolutam pecuniam to-
tum tenebit s.oblato f verô in-
tra conſtitutum tempus debitoé,
quoniam vniuerſa praeſtantur, at-
que in ſimplici petitore * reuo-
cantur: reſtitui debebit!, ſed pro
parte ſola: quia dimidium inuen-
tori ſemper placet relinqui.
IXIII. QVINTVS MVCIVS SCVOLA
libro ſingulari opor.
Væ quiſque aliena in cen-
ſum deducit, nihilo ma-
gis l eius fiunt.
LXIV. Labeo libro ſexto Pithanon
Paulo epitomatorum.
Sl epiſtulam tibi miſero, non
erit ea tua antequam tibi red-
dital fuerit. Paulus, imô contras
nam ſi miſeris ad me tabellari m
tuum, & ego reſcribendi cauſa li-
teras tibi miſero:ſimul atque ta-
bellario tuotradidero, tua fient.
erum dominio.
h 5 Simplici petitore. id eſt, ita omnia reſtituuntur, ac ſi pi-
gnus ſimpliciter eſſet non impetrato iure dominij: & ita
398
ſimplex
qui repetit pignus ante impetrationem iuris
Va quiſque.JCa-
S VS. Aliquis cum
ſtimaret bona ſua, vt
de his poſtea ſolueret
cenſum ſiue tributum:
ſtimauit quoddam
pradiu tamquã ſuu,
cum non eſſet: & ſol-
uit pro eo cenſum ſiue
tributum dicitur quod
hœc eſtimatio & ſolu-
tio cenſus non facit
ſuum pradium. & hoc
ſi habes in litera, nihilo
magis. Si habes nihile
minus: dic, id eſt, non
ideo minus prædium
remanet eius cuius in
veritate eratFRANC.
ACCRS..
Nihilo magis aliàs
nihilo magis, id eſt anon
fiunt ſoluentis cen-
ſum. & tunc facit C.de
dona. l. cenſualis. & C.
de rei vind l. ſolennibus.
& C. de act. empt. l. ſi
pater. aliàs nihilo mi-
nus. & tunc dic fiunt,
id eſt, remanent eius
cuius fuerant. ſic S.
de iudi. l. Iulianus.
ACCVRS.
Slepiudlam c¬
SVS. Miſi tibi epi-
ſtolam. non prius fit
tua quâm ſi tibi tradi-
tur. fallit in duobus ca-
ſibus. Primus ſi per ta-
bellarium tuum quem
ad me miſeras, eam ti-
bi miſi cauſa reſpon-
dendi. nam ſtatim cum
dedi tabellario, tua
fuit effecta. idem ſi
cauſa tui tantum mit-
tebam literas. nam et-
iam antequâm tibi
dentur, tua fiunt. S1
QVA INSVLA.J Inſula
nata eſt in flumine
prope fundum meum,
mea eſt. dicunt qui-
dam quod nec aliquid
publici eſt ibi, ſed fal-
ſum eſt: vnde dicas
quod inſula ſimilis eſt
rip, niſi quô ad vſum
Illius. quod inuentum eſt fodiendo.
t Nemo enim. verè nullo caſu ad fructuarium pertinet.
ACCVRS.
u SAliud dedit. Quid ergo ſi propterea fodiebat iuſſu fructua-
rij?Dicit P.& Ridem, quaſi hoc non liceat: quod eſt falſum:imô
licet in ſuonon tamen arte magica:vt C.de theſau, & ſic quœrit
ei:vt hîc innuit. AcCVRS.
fortuitô, non fodiendo iuſſu fructuanj pro eo
adde Angelum inueniendo.
in ſumma, in
Althi-
verbe
mia.
y J Quod ſi creditor inuenerit in fundo pignorato.
Recepta, id eſt, ſoluta.
a Pecunia pro qua erat iſte fundus obligatus.
b J Permanſit. ſecus in equod actione furti conſecutus eſt
creditor:vt S. de pigno. act.l ſi pignore.
a Et cum ex principis auctoritate. Vide ſcript, & notat.ad l.de-
bitor. 9. S. ad Senatuſconſultum Trebell. & ſcripta ad l.vlt. C. ſi in
cauſſa iudicati pignus capiatur. CVIAC.
c J Intra conſtitutum tempus. ſcilicet biennium: vt C.de iure do.
impe.l. fin. S. ſin autem imperator.
Vertitur. vt ſit idem quod erat ante prædictam impetratio-
nem:vt S. & j proxi.
e 5 Tenebit. ſcilicet creditor.
f Oblato. ſcilicet creditoriACCVRS.
g J Debito. cum vſuris & damnis eius vitio creditori illatis: vt
& d.S.ſin autem...
ff. Nouum.
ſit publica inſula ſicut ripa:ſed quo ad proprietatem ſit propria
munia, ſicut & litora fluminis ſunt publica. IDEM IVRIS.J Si
inſula eſt nata in flumine publico: cius eſt qui habet proximio-
rem fundum-hoc verum eſt de ea inſula qu ſuſtentatur ipſo al-
ueo fluminis. Sed quid de ea que non ſuſtentatur, ſed in virgultis
tat, ſeu alia quaſbet mareria certé eſt publiea tais inſuſa que
ad vſum, ſed quo ad proprietatem eſt eius qui habet proximiorem
fundum. & ſic ſecundûm hoc non refert ſuſtentetur vel non inſu-
la ab alueo vel aliter, vt in gloPAVLVS. JInſula eſt nata in flumi-
ne iuxta ripam mei fundi:& ſic eſt mea effecta tandem inter hanc
inſulam & contrariam ripam eſt nata alia inſula. & eſt queſtio
cuius ſit, ſcilicet an mea, an vicini ex alia parte fluminis. & dici-
tur quod menſurari debet cui magis eſt vicina: & illius qui ma-
gis eſt propinquus, erit: & menſura incipiet ab inſula qu mea
eſt, non ab agro meo.ſSI ID.) Quamuis id quod dificatur in
flumine publico, eſt publicum, ſcilicet ratione vſus:tamen inſula
nata in flumine publico, publica non eſt, ſcilicet ratione proprie-
tatis:vel aliter vt in gloſ.FRANCACCVRS.
l Reddita, id eſt, data. ſic j. de vorborum ſignificl. verbum red-
dondi.
m 5 Tabellarium. id eſt b, ſeruum ſiue ſcriptorem: vel etiam
notarium aliquem.
n Tabellario tuo, mei & tui cauſa. nam ſtatim ſequitur cum
tui cauſa tantum. & facit ſuprà de donal qui mihi. & infrà de furt.
4 Leum
* Alexander
Seuerus imp.
theſauros re-
pertos his qui
repererãt do-
nauit. Elius
Lamprid. in
eo.
J remanſie.
a Profeſſio cẽ-
ſualis rei alie-
næ tamquam
ſu, profitenti
ius dominij nõ
tribuit: & per
contrariii do-
minium ver
rei domino nõ
aufert.
* pignore.
meaET LITORA. ) Litora maris ſunt publica, & publice com-
b Tabellarius
pro ſeruo, ſcri-
ptore & nota-
rio.
5
ſ Illius. patris vel domini.
J Alieno. priuati. Quid autem ſi in ſacro a, religioſo, vel pu-
blico, vel fiſci, habes j. de iure fiſci. l. iij. S. fin. & nitituteo. S.
Theſaurus
in ſacro, reli-
gioſo, publico, theſauros.
vel fiſci inuẽ- q Pars u
tus cuius fiat. d Traditur. quid tunc
ſit, habes Inſtit. de ſtipu.
ſer. . ſeruus communs.
& infra de ſtipu. ſer. l
E Fortuna do-
nu theſaurus.
e Fortunæ do-
num legatu m
& hereditas
non ſunt om-
nino.
J Dei benefi-
cium appella¬ſ
tur..1. Cod. de
Thenſaur. li.10.
t.25.
d Legata& in-
ſtitutiones fie-
ri ſolent o
præcedẽs me-
ritum, non fiút
autem ex me-
ra & nuda for-
Luna-
A
t Magica arte
theſauros qua.
rere non licet. X Inuenerit.
2
5
Alieno. priuati.
ſi ſeruus communis.
e Donum fortunæ.
aliàs domini fortuna. &
aliàs donum fortuna:
ſed certe legatume &
hereditas non ſunt o¬
mnino donum fortu-
ne: ſed fiunt ob præce-
dens d meritum: vt S.
pro ſocio.l nec adiecit. &
aſeq.
f De parte. dimidia.
g Ex parte. quæ a¬
liàs inuentori tribui
ſolet.
Vel nominatim.
quibus caſibus ſoli ei
qurit: vt S. eod. l. per
ſeruum.S. ſicut.
i 5 Quod magis dici
poterit.vt ei ſoli adqui-
ratur, quomadmodum
ſtipulando, vel nomi-
ne eius per traditioné
accipiendo, ſecundum
quoſdam. Vel legas in-
terrogatiué: vt poſtea
dicas medietatem me-
dietatis adquiri alteri:
quod videtur habere
rationem, ſecundûm
AL. vel dic referri non
ad proximum, ſed ſu-
perius, an aliquid, &c.
& eſt idem ſenſus. pro
quo eſt j.de ſtipul ſer.
l iv.
e j Proprium habeat.
id eſt, cuius eſt in eo
proprietas.
l Illius. ſcilicet pro-
prietarij.
m Eidem. proprie-
tario.
n Numid eſt an.
0 Adquiratur. iſte
theſaurus.
p 5 Inueniſſe operan-
do tamen.
S In abdito loco. id
ſt, latentiAAccVE
SIVS.
r Inuenerit ſc. for-
tuit.AcCVRS.
domino vel parri adquiratur.
illius? totus fit. ſi autem in alie-
nob, parsS.
1. Si communis ſeruus in
alieno inuenerit: vtrum pro do-
minij partibus, an ſemper æquis
adquiret? Et ſimile eſt atque ih
hereditate, vel legato, vel quod
ab aliis donatum ſeruo traditur .
quia & thenſaurus donum y for-
tunæ creditur, ſcilicet vt pars
quœ inuentori cedit, ad ſocios
pro qua parte ſerui quiſque do-
minus eſt, pertineat.
2. Si communis ſeruus in
domini vnius fundo proprio in-
uenit: de parte qua ſoli domino
ſemper cedit, non eſt dubium
quin ſolius domini pradij ſit. ve-
rum an aliquid ex parte é ferat al-
ter ſocius, videndum eſt: & nun-
quid ſimile ſit atque cum ſtipula-
tur ſeruus iuſſu vnius domini: aut
per traditionem aliquid accipit
vel nominatim alteri. quod ma-
gis dici poterit .
3. 5 Quod ſi ſeruus in quo
vſusfructus alienus eſt, inuenerit
in eius loco qui ſeruum proprium
habet : an totum illiuslſit? &
ſi in alieno, an partem eidem n
adquirat, an verô fructuario? In-
ſpectio in illo eſt, numP ex
operis ſerui adquiratur : finge
terram fodientem inueniſſeP, vt
hoc dicatur fructuarij eſſe. quod
verô ſubitô in abdito locoP po-
ſitum, nihil agens, ſed aliter am-
bulans inuenit f:proprietatis do-
mini ſit. ego nec illius ad fru-
ctuarium pertinere partem ar-
bitror, nemo enimt ſeruorum
opera thenſaurum quœrit: nec ea
propter tunc terram fodiebat: ſed
alij rei operam inſumebat, & for-
petitor eſt debitor,
dominij.
i Debebit. ſcilicet theſaurus.
tuna aliud dedit . Itaque ſi in
ipſius fructuarij agro inuenerit *,
puto partem ſolam vt agri domi-
num habiturum:alteram ad eum
cuius in ſeruo proprietas eſt per-
tinere.
4. Quod ſi creditor inuene-
rit l, in alieno videbitur inueniſ-
ſe: partem itaque ſibi, partem de-
bitori preſtabit:nec recepta* pe-
cunia reſtituet quod iure * in-
uentoris, non creditoris ex then-
ſauro apud eum permanſit .
Que cûm ita ſint, & cum ex prin-
cipis auctoritate a creditort
proprium agrum tenere cœpit
iure dominij:intra conſtitutum-
luendi tẽpus pignoris cauſa ver-
titur d. Poſt tranſactum autem
tempus thenſaurum in eo inuen-
tum ante ſolutam pecuniam to-
tum tenebit s.oblato f verô in-
tra conſtitutum tempus debitoé,
quoniam vniuerſa praeſtantur, at-
que in ſimplici petitore * reuo-
cantur: reſtitui debebit!, ſed pro
parte ſola: quia dimidium inuen-
tori ſemper placet relinqui.
IXIII. QVINTVS MVCIVS SCVOLA
libro ſingulari opor.
Væ quiſque aliena in cen-
ſum deducit, nihilo ma-
gis l eius fiunt.
LXIV. Labeo libro ſexto Pithanon
Paulo epitomatorum.
Sl epiſtulam tibi miſero, non
erit ea tua antequam tibi red-
dital fuerit. Paulus, imô contras
nam ſi miſeris ad me tabellari m
tuum, & ego reſcribendi cauſa li-
teras tibi miſero:ſimul atque ta-
bellario tuotradidero, tua fient.
erum dominio.
h 5 Simplici petitore. id eſt, ita omnia reſtituuntur, ac ſi pi-
gnus ſimpliciter eſſet non impetrato iure dominij: & ita
398
ſimplex
qui repetit pignus ante impetrationem iuris
Va quiſque.JCa-
S VS. Aliquis cum
ſtimaret bona ſua, vt
de his poſtea ſolueret
cenſum ſiue tributum:
ſtimauit quoddam
pradiu tamquã ſuu,
cum non eſſet: & ſol-
uit pro eo cenſum ſiue
tributum dicitur quod
hœc eſtimatio & ſolu-
tio cenſus non facit
ſuum pradium. & hoc
ſi habes in litera, nihilo
magis. Si habes nihile
minus: dic, id eſt, non
ideo minus prædium
remanet eius cuius in
veritate eratFRANC.
ACCRS..
Nihilo magis aliàs
nihilo magis, id eſt anon
fiunt ſoluentis cen-
ſum. & tunc facit C.de
dona. l. cenſualis. & C.
de rei vind l. ſolennibus.
& C. de act. empt. l. ſi
pater. aliàs nihilo mi-
nus. & tunc dic fiunt,
id eſt, remanent eius
cuius fuerant. ſic S.
de iudi. l. Iulianus.
ACCVRS.
Slepiudlam c¬
SVS. Miſi tibi epi-
ſtolam. non prius fit
tua quâm ſi tibi tradi-
tur. fallit in duobus ca-
ſibus. Primus ſi per ta-
bellarium tuum quem
ad me miſeras, eam ti-
bi miſi cauſa reſpon-
dendi. nam ſtatim cum
dedi tabellario, tua
fuit effecta. idem ſi
cauſa tui tantum mit-
tebam literas. nam et-
iam antequâm tibi
dentur, tua fiunt. S1
QVA INSVLA.J Inſula
nata eſt in flumine
prope fundum meum,
mea eſt. dicunt qui-
dam quod nec aliquid
publici eſt ibi, ſed fal-
ſum eſt: vnde dicas
quod inſula ſimilis eſt
rip, niſi quô ad vſum
Illius. quod inuentum eſt fodiendo.
t Nemo enim. verè nullo caſu ad fructuarium pertinet.
ACCVRS.
u SAliud dedit. Quid ergo ſi propterea fodiebat iuſſu fructua-
rij?Dicit P.& Ridem, quaſi hoc non liceat: quod eſt falſum:imô
licet in ſuonon tamen arte magica:vt C.de theſau, & ſic quœrit
ei:vt hîc innuit. AcCVRS.
fortuitô, non fodiendo iuſſu fructuanj pro eo
adde Angelum inueniendo.
in ſumma, in
Althi-
verbe
mia.
y J Quod ſi creditor inuenerit in fundo pignorato.
Recepta, id eſt, ſoluta.
a Pecunia pro qua erat iſte fundus obligatus.
b J Permanſit. ſecus in equod actione furti conſecutus eſt
creditor:vt S. de pigno. act.l ſi pignore.
a Et cum ex principis auctoritate. Vide ſcript, & notat.ad l.de-
bitor. 9. S. ad Senatuſconſultum Trebell. & ſcripta ad l.vlt. C. ſi in
cauſſa iudicati pignus capiatur. CVIAC.
c J Intra conſtitutum tempus. ſcilicet biennium: vt C.de iure do.
impe.l. fin. S. ſin autem imperator.
Vertitur. vt ſit idem quod erat ante prædictam impetratio-
nem:vt S. & j proxi.
e 5 Tenebit. ſcilicet creditor.
f Oblato. ſcilicet creditoriACCVRS.
g J Debito. cum vſuris & damnis eius vitio creditori illatis: vt
& d.S.ſin autem...
ff. Nouum.
ſit publica inſula ſicut ripa:ſed quo ad proprietatem ſit propria
munia, ſicut & litora fluminis ſunt publica. IDEM IVRIS.J Si
inſula eſt nata in flumine publico: cius eſt qui habet proximio-
rem fundum-hoc verum eſt de ea inſula qu ſuſtentatur ipſo al-
ueo fluminis. Sed quid de ea que non ſuſtentatur, ſed in virgultis
tat, ſeu alia quaſbet mareria certé eſt publiea tais inſuſa que
ad vſum, ſed quo ad proprietatem eſt eius qui habet proximiorem
fundum. & ſic ſecundûm hoc non refert ſuſtentetur vel non inſu-
la ab alueo vel aliter, vt in gloPAVLVS. JInſula eſt nata in flumi-
ne iuxta ripam mei fundi:& ſic eſt mea effecta tandem inter hanc
inſulam & contrariam ripam eſt nata alia inſula. & eſt queſtio
cuius ſit, ſcilicet an mea, an vicini ex alia parte fluminis. & dici-
tur quod menſurari debet cui magis eſt vicina: & illius qui ma-
gis eſt propinquus, erit: & menſura incipiet ab inſula qu mea
eſt, non ab agro meo.ſSI ID.) Quamuis id quod dificatur in
flumine publico, eſt publicum, ſcilicet ratione vſus:tamen inſula
nata in flumine publico, publica non eſt, ſcilicet ratione proprie-
tatis:vel aliter vt in gloſ.FRANCACCVRS.
l Reddita, id eſt, data. ſic j. de vorborum ſignificl. verbum red-
dondi.
m 5 Tabellarium. id eſt b, ſeruum ſiue ſcriptorem: vel etiam
notarium aliquem.
n Tabellario tuo, mei & tui cauſa. nam ſtatim ſequitur cum
tui cauſa tantum. & facit ſuprà de donal qui mihi. & infrà de furt.
4 Leum
* Alexander
Seuerus imp.
theſauros re-
pertos his qui
repererãt do-
nauit. Elius
Lamprid. in
eo.
J remanſie.
a Profeſſio cẽ-
ſualis rei alie-
næ tamquam
ſu, profitenti
ius dominij nõ
tribuit: & per
contrariii do-
minium ver
rei domino nõ
aufert.
* pignore.
meaET LITORA. ) Litora maris ſunt publica, & publice com-
b Tabellarius
pro ſeruo, ſcri-
ptore & nota-
rio.
5