DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29294#0028
18. Zygmunt August, portret z Pokoju Marmu-
rowego, mai. P. Danckers de Rij, 1637
19. Zygmunt August, kopia ok. 1790 wg P.
Danckersa de Rij, z wileńskiej Galerii Sław-
nych Polaków
koju Marmurowego, np. królowej Bony i Zygmunta Augusta, ten
ostatni (il. 18, 19) - podobnie jak na Zamku Warszawskim - mylnie
określony jako podobizna Władysława Jagiełły47.
Świadomość potrzeby chronienia historycznej pamięci narodu
pozbawionego państwowości wyzwoliła kolejne inicjatywy. W śro-
dowisku warszawskim do pierwszych takich poczynań należy zali-
czyć wydawanie litograficznych reprodukcji pocztu Bacciarellego,
zapoczątkowane w roku 1820 staraniem Jana Feliksa Piwarskiego.
Krakowski księgarz i wydawca Daniel Edward Friedlein opubliko-
wał w 1852 roku Wizerunki książąt i królów polskich. Od VI do XVIII
wieku podług najnowszych rysunków i pomników zebrane i teraz w drze-
worytach wydane48, z przerysami wawelskich nagrobków, zabytko-
wych portretów, a także rycin z miedziorytniczego albumu Arnol-
da Myliusa. Powstawały też nowe poczty królów polskich - roman-
tycznie fantastyczne, jak rysowany przez Aleksandra Lessera, wy-
dany w albumie Juliana Bartoszewicza, Królowie polscy..., Warszawa
1857-61 z litografiami Henryka Aschenbrennera, lub oparte na rze-
telnych studiach ikonograficznych i kostiumologicznych, jak słyn-
ny cykl rysunków Jana Matejki, wykonanych w latach 1890-92
i wielokrotnie odtąd wydawanych.
Biskupie
Wielowiekowy charakter instytucji Kościoła, ugruntowanie jego
struktury organizacyjnej, pozycja jaką zajmował w społeczeństwie,
świadoma i konsekwentna dbałość o pielęgnowanie tradycji, wresz-
cie też dysponowanie odpowiednimi środkami materialnymi - sta-
nowią zespół okoliczności, dzięki którym w tym właśnie środowi-
sku powstała (i zachowała się) najznaczniejsza część staropolskich
galerii portretowych. Wyższemu ponad przeciętność wykształceniu
i wyrobieniu intelektualnemu duchowieństwa zawdzięczać też na-
leży najstarsze podejmowane na tym polu inicjatywy. Dowodnie
świadczy o tym cykl gotyckich malowideł ściennych w krużgan-
kach klasztoru franciszkanów w Krakowie, ukazujący poczet kilku-
nastu pierwszych ordynariuszy diecezji krakowskiej. W obecnym
stanie zachowania obejmuje ona 13 wizerunków - od bpa Nankera
(1320-26, zm. 1341) po Jana Rzeszowskiego (zm. 1488)49, jednak
można przypuszczać, że pierwotnie byli w niej uwzględnieni wszy-
scy hierarchowie, jacy zasiadali na krakowskiej stolicy biskupiej od
czasu jej ustanowienia w roku 1000, aż po schyłek wieku XV. Ku
takiemu przekonaniu skłania opis zawarty w wizytacji klasztoru
47 Poczty władców 2005, kat. 26.7 i 26.3.
48 BN Dział Ikonografii, A. 1102.
49 KZSP, t. IV: Miasto Kraków, cz. 2.1. Kościoły Śródmieścia, red. A. Bochnak, J. Samek,
Warszawa 1971, s. 121-122, fig. 233-234.
16
rowego, mai. P. Danckers de Rij, 1637
19. Zygmunt August, kopia ok. 1790 wg P.
Danckersa de Rij, z wileńskiej Galerii Sław-
nych Polaków
koju Marmurowego, np. królowej Bony i Zygmunta Augusta, ten
ostatni (il. 18, 19) - podobnie jak na Zamku Warszawskim - mylnie
określony jako podobizna Władysława Jagiełły47.
Świadomość potrzeby chronienia historycznej pamięci narodu
pozbawionego państwowości wyzwoliła kolejne inicjatywy. W śro-
dowisku warszawskim do pierwszych takich poczynań należy zali-
czyć wydawanie litograficznych reprodukcji pocztu Bacciarellego,
zapoczątkowane w roku 1820 staraniem Jana Feliksa Piwarskiego.
Krakowski księgarz i wydawca Daniel Edward Friedlein opubliko-
wał w 1852 roku Wizerunki książąt i królów polskich. Od VI do XVIII
wieku podług najnowszych rysunków i pomników zebrane i teraz w drze-
worytach wydane48, z przerysami wawelskich nagrobków, zabytko-
wych portretów, a także rycin z miedziorytniczego albumu Arnol-
da Myliusa. Powstawały też nowe poczty królów polskich - roman-
tycznie fantastyczne, jak rysowany przez Aleksandra Lessera, wy-
dany w albumie Juliana Bartoszewicza, Królowie polscy..., Warszawa
1857-61 z litografiami Henryka Aschenbrennera, lub oparte na rze-
telnych studiach ikonograficznych i kostiumologicznych, jak słyn-
ny cykl rysunków Jana Matejki, wykonanych w latach 1890-92
i wielokrotnie odtąd wydawanych.
Biskupie
Wielowiekowy charakter instytucji Kościoła, ugruntowanie jego
struktury organizacyjnej, pozycja jaką zajmował w społeczeństwie,
świadoma i konsekwentna dbałość o pielęgnowanie tradycji, wresz-
cie też dysponowanie odpowiednimi środkami materialnymi - sta-
nowią zespół okoliczności, dzięki którym w tym właśnie środowi-
sku powstała (i zachowała się) najznaczniejsza część staropolskich
galerii portretowych. Wyższemu ponad przeciętność wykształceniu
i wyrobieniu intelektualnemu duchowieństwa zawdzięczać też na-
leży najstarsze podejmowane na tym polu inicjatywy. Dowodnie
świadczy o tym cykl gotyckich malowideł ściennych w krużgan-
kach klasztoru franciszkanów w Krakowie, ukazujący poczet kilku-
nastu pierwszych ordynariuszy diecezji krakowskiej. W obecnym
stanie zachowania obejmuje ona 13 wizerunków - od bpa Nankera
(1320-26, zm. 1341) po Jana Rzeszowskiego (zm. 1488)49, jednak
można przypuszczać, że pierwotnie byli w niej uwzględnieni wszy-
scy hierarchowie, jacy zasiadali na krakowskiej stolicy biskupiej od
czasu jej ustanowienia w roku 1000, aż po schyłek wieku XV. Ku
takiemu przekonaniu skłania opis zawarty w wizytacji klasztoru
47 Poczty władców 2005, kat. 26.7 i 26.3.
48 BN Dział Ikonografii, A. 1102.
49 KZSP, t. IV: Miasto Kraków, cz. 2.1. Kościoły Śródmieścia, red. A. Bochnak, J. Samek,
Warszawa 1971, s. 121-122, fig. 233-234.
16