DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29294#0042
39. Mikołaj Radziwiłł, malowidło ścienne w ko-
ściele Św. Jerzego w Wilnie, 1775
40. Jerzy Radziwiłł, malowidło ścienne w ko-
ściele Św. Jerzego w Wilnie, 1775
41. Barbara z Zawiszów Radziwiłłowa, malowi-
dło ścienne w kościele Św. Jerzego w Wil-
nie, 1775
ty w ramach, rozwieszone w pionowym rzędzie, na przemian owal-
ne i prostokątne. W wileńskim kościele Sw. Jerzego, fundowanym
w roku 1504 dla karmelitów trzewiczkowych przez kanclerza lit.
Mikołaja Radziwiłła, fakt ten przypomnieli w 1775 roku późni po-
tomkowie, gdy na zlecenie wojewody nowogródzkiego Jerzego Ra-
dziwiłła powstała rokokowa polichromia wnętrza". Jej świeckim
elementem jest namalowany na ścianach prezbiterium wymowny
zestaw portretów: wizerunkowi pierwszego fundatora (il. 39) odpo-
wiadają umieszczone na przeciwległej ścianie portrety Jerzego i je-
go żony Barbary Zawiszanki (il. 40-41). W kościele w Wornianach
(woj. wileńskie), wzniesionym 1767-69 z fundacji Marcjanny
z Dernatowiczów Abramowiczowej, loża kolatorska była „cala al-
fresko malowana i portretami familii Abramowiczów ozdobio-
na”100. Dbałości o uwiecznienie zasług rodu fundatorskiego nie wy-
starczało już zatem proste rozwieszanie portretów. Wykonane
w trwałej technice stawały się immanentnym elementem malar-
skiego wystroju świątyni, który - jak świadczą przytoczone przy-
kłady - musiał być uwzględniony już w momencie powstawania
ogólnego projektu dekoracji.
Sepulkralne
Narastająca z wiekami nekropolia królewska w katedrze wawel-
skiej ma z natury rzeczy charakter wyjątkowy, ale nie jest w sztuce
polskiej zjawiskiem odosobnionym. Podobne, choć na mniejszą
skalę, powstawały staraniem wielu rodzin, zarówno szlacheckich,
jak i mieszczańskich. Wśród najwcześniejszych inicjatyw tego typu
wyróżnić można datujący się z 4. ćw. XVI wieku niewielki zespół
3 malarskich portretów Herburtów z kościoła parafialnego w Felsz-
tynie101, a także zespoły nagrobków, epitafiów lub rzeźbiarskich
portretów: Lasockich w Brzezinach, Radziwiłłów w katedrze wileń-
skiej i kolegiacie w Nieświeżu102, Sieniawskich w Brzeżanach i Go-
logórach, Szydłowieckich w Opatowie, Tarnowskich w farze w Tar-
nowie, Delpacych i Przybyłów w krakowskim kościele Mariackim,
Korniaktów i Boimów we Lwowie103.
Ślad oddziałania monumentalnych nagrobków hiszpańskich
Habsburgów z Escorialu odnajdziemy w zbiorowym nagrobku Li-
gęzów z kościoła bernardyńskiego w Rzeszowie, gdzie zespół ośmiu
naturalnej wielkości rzeźb klęczących rycerzy, rozmieszczonych
w niszach ścian prezbiterium i zwróconych ku głównemu ołtarzo-
wi, przedstawia trwających w wieczystej adoracji wybranych repre-
99 Klajumiene 2004, s. 119, il. 121 (portret Mikołaja Radziwiłła).
100 MAB, 43-5449, akt wizytacji kościoła parafialnego w Wornianach z roku 1784, k. 70.
101 Gębarowicz 1969, s. 22-25.
102 Bernatowicz 1998, s. 132.
103 Gębarowicz 1969, s. 37.
30
ściele Św. Jerzego w Wilnie, 1775
40. Jerzy Radziwiłł, malowidło ścienne w ko-
ściele Św. Jerzego w Wilnie, 1775
41. Barbara z Zawiszów Radziwiłłowa, malowi-
dło ścienne w kościele Św. Jerzego w Wil-
nie, 1775
ty w ramach, rozwieszone w pionowym rzędzie, na przemian owal-
ne i prostokątne. W wileńskim kościele Sw. Jerzego, fundowanym
w roku 1504 dla karmelitów trzewiczkowych przez kanclerza lit.
Mikołaja Radziwiłła, fakt ten przypomnieli w 1775 roku późni po-
tomkowie, gdy na zlecenie wojewody nowogródzkiego Jerzego Ra-
dziwiłła powstała rokokowa polichromia wnętrza". Jej świeckim
elementem jest namalowany na ścianach prezbiterium wymowny
zestaw portretów: wizerunkowi pierwszego fundatora (il. 39) odpo-
wiadają umieszczone na przeciwległej ścianie portrety Jerzego i je-
go żony Barbary Zawiszanki (il. 40-41). W kościele w Wornianach
(woj. wileńskie), wzniesionym 1767-69 z fundacji Marcjanny
z Dernatowiczów Abramowiczowej, loża kolatorska była „cala al-
fresko malowana i portretami familii Abramowiczów ozdobio-
na”100. Dbałości o uwiecznienie zasług rodu fundatorskiego nie wy-
starczało już zatem proste rozwieszanie portretów. Wykonane
w trwałej technice stawały się immanentnym elementem malar-
skiego wystroju świątyni, który - jak świadczą przytoczone przy-
kłady - musiał być uwzględniony już w momencie powstawania
ogólnego projektu dekoracji.
Sepulkralne
Narastająca z wiekami nekropolia królewska w katedrze wawel-
skiej ma z natury rzeczy charakter wyjątkowy, ale nie jest w sztuce
polskiej zjawiskiem odosobnionym. Podobne, choć na mniejszą
skalę, powstawały staraniem wielu rodzin, zarówno szlacheckich,
jak i mieszczańskich. Wśród najwcześniejszych inicjatyw tego typu
wyróżnić można datujący się z 4. ćw. XVI wieku niewielki zespół
3 malarskich portretów Herburtów z kościoła parafialnego w Felsz-
tynie101, a także zespoły nagrobków, epitafiów lub rzeźbiarskich
portretów: Lasockich w Brzezinach, Radziwiłłów w katedrze wileń-
skiej i kolegiacie w Nieświeżu102, Sieniawskich w Brzeżanach i Go-
logórach, Szydłowieckich w Opatowie, Tarnowskich w farze w Tar-
nowie, Delpacych i Przybyłów w krakowskim kościele Mariackim,
Korniaktów i Boimów we Lwowie103.
Ślad oddziałania monumentalnych nagrobków hiszpańskich
Habsburgów z Escorialu odnajdziemy w zbiorowym nagrobku Li-
gęzów z kościoła bernardyńskiego w Rzeszowie, gdzie zespół ośmiu
naturalnej wielkości rzeźb klęczących rycerzy, rozmieszczonych
w niszach ścian prezbiterium i zwróconych ku głównemu ołtarzo-
wi, przedstawia trwających w wieczystej adoracji wybranych repre-
99 Klajumiene 2004, s. 119, il. 121 (portret Mikołaja Radziwiłła).
100 MAB, 43-5449, akt wizytacji kościoła parafialnego w Wornianach z roku 1784, k. 70.
101 Gębarowicz 1969, s. 22-25.
102 Bernatowicz 1998, s. 132.
103 Gębarowicz 1969, s. 37.
30