DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7652#0201
i9o M U N D I SUBTERRANEI
Sess, II. colligantur, vi calorisnon recedit, sedita Consectarium II. Confetl
attenuatur, & excrescit, ut attenuet quo
que& rarefaciat partes, quas nectit; & hinc
est metallicarum sluxus partium. Quod&
inde patet ; si enim metallisheterogenea-
rum partium miscellas, glebarumque terre
strium quisquilia? admixtas fuerint , solas
Hinc patet quoque, omnium meteoro-
rum geneses dicla Naturas industria fleri,
atque adeb omnes generationis , corruptio-
nisque leges,tam in majori, quam minori
Mundo inde pendere : quamvis enim o-
mnium fpirituoforumesjluviorum\2.x:\x,tkh\-
homogeneaemetalli partes fluent, caeteris j numerabilespene disserentice constituantur,
diversigenerisrebusvelinscoriam,vellop- ad duo tamen , tanquam ad generareliquae
omnes revocari posjunt; scilicet, ad humida,
C£) ficca, quorum iHsivaporum , hxchalituum
nomine indigitantur ; quae cuncla in tri-
plici Naturae regno , minerali, vegetabili,
pam pompholigem, fuliginemque, cum ali-
qua metalli diminutioneabeuntibus.
Curmetal- Atque haec est ratio, cur metalla igne torta
lum igne pur-wra evaJasjt nUja partium heterogenea-
purtutrea- t r ' x r nnS ' o r r ■ ■ t-~ c
datur rum miscellae non bene compactae", & humi- i & leniitivo vires exerunt: Mineralia, C5 Me
do aqueo abundantes, ignis attenuatione tallica corpora subterraneo Vulcano sollici
defeauque visciditatis avolant, metalli hu- tata , attenuataque in vapores . vel halitus
mido ob visciditatem irresolubili. Quodverd
metalla fiuxu rarefiant experimento Fabri
compertum habent; si enim in candenti fer-
ro foramen effecerint, id multo candente
resoluta, in superficiem usque Terrae exti-
mam exaltantur,ubi coelestibus radiis per-
custa, & admaximam subtilitatem redaaa
magnum illud aereum mare replent; vege- m«w#,
adhucferrolatius,quam ubi id refrigeratum j tabilium verb, fenfitivorumque omnis gene- [*'
fuerit, reperiunt: sicut enim ferrum calore j risspirituosae substantiaepariter coelesti luce
majorem, itafrigore constriaum minorem percussae, resolutaeque rursus aereo concre-
locum occupat. Sed de hisce pluribus ini duntur Oceano,ubi frigoreresolutae ,denuo
XI. Libro de Metallicis artibus, ubi & haec | per nives, grandines, pluvias, nebulas, ro-
omnia experimento comprobata reperies. j res, terrae redditae, quisque spiritus, ad id,
rum ctrcu-
io.
consectarium I.
Mira natu-
v& circula-
tio in quo
unde avolaverat, corpus nativum magneti-
co quodam tractu confluit. Sed de hifce fu-
A Tque hinc luculenter colligitur, quomo-1 sms Ulttmo Libro, ubi novam Physicam for-
-t^docaloreattenuentur & fiuant omnia, uti-Jsan hucusque vix notamaperiemus. atque
eonpsiat. que sapientissimo Naturae consilio, ut vide-' has Naturai operationes ars imitatur, quae
licet perpetua,perennique rerum vicistitu- j mineralia ,vegetabilia, animaliaquedistil-
dine universa Geocosmi facies mutetur; & j lando. inde tot aquas olea spiritusque extra-
quia humiditas est vinculum, quo partes spi- j hit difFerentes, quot in rerum natura difFe-
rituosae cum corpore , & materia conjun-j rentiamixtasunt:itautper6Wmfixamrna-
guntur, soluto vinculo spiritus acorpore, j teriam physicam ; per Mercurium humi-
iine ullo tamen eorum interitu , sedsepa-jdum , omnium gluten ; per Sulphurwetb
ratione tantum facta, itarecedant,utsem- i omnespirituosum veteresPhilosophi intel-
per tamen in materia nonnihil spirituum j lexerint; ex solo enim simplicium elemen-
adinstar Naturaeseminum, remaneat : qui! torumconfluxu, tantam,tamqueinnumera-
li rursus ad istiusmodi corpus deferantur, jbilemrerumdiversitatemnasci, credat,cui
rnagnetica quadam/ege, abiis, quiintusre- Jplacuerit; Ego aliter a naturadoctus, hic
manserunt, attracti ,unitique novohumido jnonea, quae Metaphysicos conceptus, sed
colligantur. Atque haec est mira innatura quae Physicam experientiam concernunt,
rerum physica -GrtejKvKAeoois. ' tradenda consultius esse existimavi.
S e c t io II.
DE METALLORUM,
Caeterorumque Mineralium fodinis, FolTorumque morbis & remediis.
C a p u t I.
tQufenam ad perfeclam Metallicae Artis notitiam requirantur , five de conditione
sprrtfecti fodinarum.
Cap. I. + Ntequam Artis nostrae Meiallurgicce fectus , Divinum cultum omnibus caeteris r
ANtequam Artis noltrae MeiaLlurgica
adytaprofundiusingrediamur; pri
mo quidnam adomnimodam hujus Artis
notitiam requiratur,qx\ibus dotibus,& naturae
talentis instru&um eum este oporteat, qui
hujus facultatis profesTionem suscepit, pau-
cis exponemus-
Primo. Metallurgus, sive fodinarum prae-
r v sodmnrut»
praeterat, memor illius: Quceriteprimum Re-prrftaoser-
gnum Dei.i^ catera omnia adjicientur vobis; vandt.
ne, dum sollicitius terrenos, caducosque
scrutatur thesauros, avaritiae voragine hau-
stus, animaj suae jasturampatiatur. Timori
itaque Domini juncla assiduitas, & diligen-
tia, qua omnia juxtametallicaeArtiscano-
nes,
Sess, II. colligantur, vi calorisnon recedit, sedita Consectarium II. Confetl
attenuatur, & excrescit, ut attenuet quo
que& rarefaciat partes, quas nectit; & hinc
est metallicarum sluxus partium. Quod&
inde patet ; si enim metallisheterogenea-
rum partium miscellas, glebarumque terre
strium quisquilia? admixtas fuerint , solas
Hinc patet quoque, omnium meteoro-
rum geneses dicla Naturas industria fleri,
atque adeb omnes generationis , corruptio-
nisque leges,tam in majori, quam minori
Mundo inde pendere : quamvis enim o-
mnium fpirituoforumesjluviorum\2.x:\x,tkh\-
homogeneaemetalli partes fluent, caeteris j numerabilespene disserentice constituantur,
diversigenerisrebusvelinscoriam,vellop- ad duo tamen , tanquam ad generareliquae
omnes revocari posjunt; scilicet, ad humida,
C£) ficca, quorum iHsivaporum , hxchalituum
nomine indigitantur ; quae cuncla in tri-
plici Naturae regno , minerali, vegetabili,
pam pompholigem, fuliginemque, cum ali-
qua metalli diminutioneabeuntibus.
Curmetal- Atque haec est ratio, cur metalla igne torta
lum igne pur-wra evaJasjt nUja partium heterogenea-
purtutrea- t r ' x r nnS ' o r r ■ ■ t-~ c
datur rum miscellae non bene compactae", & humi- i & leniitivo vires exerunt: Mineralia, C5 Me
do aqueo abundantes, ignis attenuatione tallica corpora subterraneo Vulcano sollici
defeauque visciditatis avolant, metalli hu- tata , attenuataque in vapores . vel halitus
mido ob visciditatem irresolubili. Quodverd
metalla fiuxu rarefiant experimento Fabri
compertum habent; si enim in candenti fer-
ro foramen effecerint, id multo candente
resoluta, in superficiem usque Terrae exti-
mam exaltantur,ubi coelestibus radiis per-
custa, & admaximam subtilitatem redaaa
magnum illud aereum mare replent; vege- m«w#,
adhucferrolatius,quam ubi id refrigeratum j tabilium verb, fenfitivorumque omnis gene- [*'
fuerit, reperiunt: sicut enim ferrum calore j risspirituosae substantiaepariter coelesti luce
majorem, itafrigore constriaum minorem percussae, resolutaeque rursus aereo concre-
locum occupat. Sed de hisce pluribus ini duntur Oceano,ubi frigoreresolutae ,denuo
XI. Libro de Metallicis artibus, ubi & haec | per nives, grandines, pluvias, nebulas, ro-
omnia experimento comprobata reperies. j res, terrae redditae, quisque spiritus, ad id,
rum ctrcu-
io.
consectarium I.
Mira natu-
v& circula-
tio in quo
unde avolaverat, corpus nativum magneti-
co quodam tractu confluit. Sed de hifce fu-
A Tque hinc luculenter colligitur, quomo-1 sms Ulttmo Libro, ubi novam Physicam for-
-t^docaloreattenuentur & fiuant omnia, uti-Jsan hucusque vix notamaperiemus. atque
eonpsiat. que sapientissimo Naturae consilio, ut vide-' has Naturai operationes ars imitatur, quae
licet perpetua,perennique rerum vicistitu- j mineralia ,vegetabilia, animaliaquedistil-
dine universa Geocosmi facies mutetur; & j lando. inde tot aquas olea spiritusque extra-
quia humiditas est vinculum, quo partes spi- j hit difFerentes, quot in rerum natura difFe-
rituosae cum corpore , & materia conjun-j rentiamixtasunt:itautper6Wmfixamrna-
guntur, soluto vinculo spiritus acorpore, j teriam physicam ; per Mercurium humi-
iine ullo tamen eorum interitu , sedsepa-jdum , omnium gluten ; per Sulphurwetb
ratione tantum facta, itarecedant,utsem- i omnespirituosum veteresPhilosophi intel-
per tamen in materia nonnihil spirituum j lexerint; ex solo enim simplicium elemen-
adinstar Naturaeseminum, remaneat : qui! torumconfluxu, tantam,tamqueinnumera-
li rursus ad istiusmodi corpus deferantur, jbilemrerumdiversitatemnasci, credat,cui
rnagnetica quadam/ege, abiis, quiintusre- Jplacuerit; Ego aliter a naturadoctus, hic
manserunt, attracti ,unitique novohumido jnonea, quae Metaphysicos conceptus, sed
colligantur. Atque haec est mira innatura quae Physicam experientiam concernunt,
rerum physica -GrtejKvKAeoois. ' tradenda consultius esse existimavi.
S e c t io II.
DE METALLORUM,
Caeterorumque Mineralium fodinis, FolTorumque morbis & remediis.
C a p u t I.
tQufenam ad perfeclam Metallicae Artis notitiam requirantur , five de conditione
sprrtfecti fodinarum.
Cap. I. + Ntequam Artis nostrae Meiallurgicce fectus , Divinum cultum omnibus caeteris r
ANtequam Artis noltrae MeiaLlurgica
adytaprofundiusingrediamur; pri
mo quidnam adomnimodam hujus Artis
notitiam requiratur,qx\ibus dotibus,& naturae
talentis instru&um eum este oporteat, qui
hujus facultatis profesTionem suscepit, pau-
cis exponemus-
Primo. Metallurgus, sive fodinarum prae-
r v sodmnrut»
praeterat, memor illius: Quceriteprimum Re-prrftaoser-
gnum Dei.i^ catera omnia adjicientur vobis; vandt.
ne, dum sollicitius terrenos, caducosque
scrutatur thesauros, avaritiae voragine hau-
stus, animaj suae jasturampatiatur. Timori
itaque Domini juncla assiduitas, & diligen-
tia, qua omnia juxtametallicaeArtiscano-
nes,