Kircher, Athanasius: Athanasii Kircheri ... Mundus subterraneus, in XII libros digestus: quo divinum subterrestris mundi opificium, mira ergasteriorum naturae in eo distributio ... universae denique naturae maiestatis & divitiae summa rerum varietate exponuntur ... (Band 2): In V libros digestus, quibus mundi subterranei fructus exponuntur (Amsterdam, 1678)

LIB.X. DE METALLORUM FODINIS. 191
neS,Regulas,&praeceptadisponantur,hocjpa, uti &montium, camporumquesitum,
utplurimumbonumadducit, uthis, qui &' poskionemque re&e reprxsentare possit.
noruntea,quaefacereoportet, & curant ut Quia denique saepe magna circafundorum
perfici possint, pleraque omnia secunda, & I jurisdiftiones dissidia oriuntur, legum quo

prospera eveniant.
Secundb, Ut Metallurgus oranes probi,
peritique viri partes expleat; necesseest, ut
artissuafit peritifiimus; nimirum ut primo
noverit, qui mons, qui collis, quajve valle-
stris, aut campestris positio utiliter fodi pos-
sit, autfossionem recuset. Deindevenas , fi-
bras, commisTuraequesaxorum ipsi pateant:
mox multiplices, variasque terrarum, succo-
rum , gemmarum , lapidum, marmorum,

que peritum esse oportet,utdedominiisre-
rum rectum judicium formare possit.
De variis osiciis eorum, qui Metallurgiam
curant,
Prafidi totius Metdlica negotiationis sub-
sunt post supremum Dominum , & posses-
sorem, Magistri operarum, Jurati,quos vo-
cant, Scribae fodinarum, prasfefticuniculo-
rum. Magifter operarum in omnes fossores
saxorum, metallorum , mixtorum species imperium exercet , exceptis Monetariis,
perspectas habeat, omnem quoque operis
subterrafaciendirationemcognoscat. Nota
sint ipsi materias experiendas, parandasque
artiflcia ad excoftionem , quae uti diversae
sunt, ita quoque in difserentibus metallis
differentem exigunt modum: Alium quippe
exigitaurum, argentum alium, caeteraque
metalla alium, aliumque, quod & deiuc
corum concretorum ,salis, nitri, aluminis,
chalcanthi, sulphuris, & bituminis exco-
ctione diversimode peragenda intelligas
velim.
TeTtib,MetaIIurgus antequam ^ekAXopu^,
sive venarum fossionem aggrediatur, haec
septem secum consideret. Primo loci genus,
habitum,aquam, viam,salubritatem,domi-
nium, vicinum. Quodutpossideat, muita-
rum artium, disciplinarumque notitia instru-
Bus sit oportet; primo Philosoj^hia, ut sub-
terraneorum ortus, & causas , naturasque
cognoscat ; Secundo Medicina, ut fossori-
bus, caeterisque operariis providere possit,
ne in morbos, quibusprs caeteris expositi
sunt, incidant, & si inciderint, vel ipse eis
curationes adhibere , vel ut Medici adhi-
beant,curare. Tertib Astronomia.ut agnoscat
cceli partes ,atqueexiisvenarum extensio-
nes dijudicet; Geometria quoque haud sit
imperitus, ut quam alte sit puteusfodien-
dus, utper cuniculum, qui usque eo agitur,
pertingat, certosque cuique fodinse , prxser-
tim in profundo constituere fines, termi-
nosque, juxta statas Geometrias leges men-
surarequeat: Numerorum, sive Arithmetica
insignem notitiam habeat ,utsumptus, qui
in machinis construendis , fossoribusque
flunt, ad calculos revocare queat. Nihil au-
tem hujusmodi Metallurgias Praesidi adeo
necessarium est, quamStatica, quasubstru-
ctiones fodinarum , machinas tractorias ,
hydraulicas, velperseipfumfabricare, vel
aliis earum fabricandarum rationes expo-
nere norit : prastereadocebithaeceum me-
tallorum pondera , differentiasque unius
metalliadaliud. Staticae si conjungatur/>i-
tlura , tum enim verb absolutam notitiam
consecutusdicetur, si cuniculorum diverti-
cula juxta Ichnographiae leges re&e desi-
gnare, Machinarum requisiturum prototy-

Argentique purgatore; per pcenas quoque
in negligentes operas animadvertit; con-
troversias circa fodinas ortas dirimit; jus
fodinarum petentibus dat, confirmatque,
fodinas metitur , earumque terminos sta-
tuit ; quid inunaquaquefodinafaciendum
docet, & praescribit, cui omnes caeteri opera-
rum pr;efecti rationem de pecunia praece-
dentihebdomadeexpensa, reddunt, quam
Scribas codici consignant. Hunc sabrum li-
gnarium esse oportet, ut possit puteos ex-
struere, columnas collocarc , acfaceresub-
strucliones , quae montem suffbslum susti-
neant,nefostbres obruantur, cuniculos per-
forare, ad aquas ex venis,saxorumque com-
misTurispromanantesalioderivandas;debetN^;V^K9*«'
& venas cognoscere , & fibras, ututiliter fo- ner*™*>>
dianrputeos, effoslamque materiam, unam
abaltera discernat, autperse, autperalios
solitis jam praeceptis dejuratis instructos;
cognitionemprseterea habeat lavandi, de-
purandi , coquendique metalla ; tandem
quicquid fossoribus ad labores necesTarium
est, suppeditet, ferrum ad instrumenta, co-
ria ad vestes, sevum ad lucernas. &c.
Jurati debent esse bonae fidei viri, reique jwamun
metallicae periti, quorum quidem numerus
pro fodinarum multitudine assumitur. Ho-
rum osficium est, fodinas invisere, quid aga-
tur, aftumquesit, inquirere, demachinis,
substruclionibus , novisque fabricis facien-
dis consultare, caeterisque omnibus, quae bo-
num fodinarum concernunt, deliberare:
fostionum in duris, asperis, & saxosislocis;
item in mollibus , argillaceissimilibusque
laboressubeuntibus juxta Arithmeticae pro-
portionis leges solvere. Item negligentes,
fraudulentos aut furaces,pro delisti gravita-
te punire. Juratis denique absentibus Praeses
omnium nihilpropria auclioritatedecernit.
Ad Operasquodattinet, hocpacto labores operarum
suos transigunt : Diei naturalis fpatium iis
dividitur in tres partes, ita ut smgula spa-
tia temporisseptem horas comprehendant:
Primum septem horarum spatium incipit ab
hora quarta Astronomica , & durat usque
ad undecimam. Secundum incipit ab hora
duodecima; & durat usque ad septimam po-
meridianam, quae censentur esseoperae diur-