DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7652#0227
2l6
MUNDI SUBTERRANEI
S E C T I O IV.
PARTICULARIBUS FODINARUM
CON DITIONIBUS.
Variisque in Metallicis Mineris effbdiendis, lavandis^
concoquendis, separandisque unum ab akero processibus.
C A P U T I.
De Turgatione Metallorum.
r h t Venarum conditione in superio- jhumorem exsiccavit, aqua calentem faci-
1 Jtibus sat superque diftum est : Uti lius disTolvit, uti in calce fit.
vero Natura metalla plerumque pro-
creat impura , & mista cum terris, & succis
concretis, &lapidibus, necesseest, easres
fossiles plerumque a Venis metallicis, ante-
quam excoquantur, quoad fieri potest, sepa-
rare. Itaque quibus modisvenaz difcernantur,
conteranturque malleis , pilis tundantur,
aduranturigne, infarinam molantur, cri-
brentur, laventur, crementur, dicendum
restat.
guomodo Periti itaqueMetallurgi, non omnia si-
mttaiia pa-mu| COmmixta, pura cum impuris, inutilia
randajmt . , r .
ad coRn- cum utilibus committunt decocnoni; led
ram. primo tundendte , & in minutas particulas
refolvenda suntgleba metalliccs, sive in ter-
restribus speciebus, sive concretissuccis, si-
vedeniquein lapidibus inextiterint: dein-
demultiplici laborantium ministerio pura
ab impuris, vilia apretiosisfeparandaiunx,
deinde lavanda, & urenda, tandem conco-
quenda, utsuo scopo potiantur.
Tria itaque tormenta antequam adsujBj.^rww-
perfestionisterminumglebaemerallicaeper- tasustmm
tingant,sustinere debent; Prius e{x,Contufo, tS"i»T.
vjliometal- Urunturautem duplicidecausag/e^ me-\ &inminutinrimasparticulasresoIutio,quod/,«r«"«^
^^^"^//ir^^velut exdurismolles&friabilesfa-jmultiplici modo , & ratione fit. Duriora
ctas facilius tundantur, vel ut res pingues' molis in hunc finem constructis, quarum
comburantur, sulphur , bitumen , auripi-jpistilladentibustympanisrotaeaquariae in-
gmentum, sandaracha , tanquam omnibusj iertis elevantur, & depressione, illisioneque
praeterquamauro nociva metallis, tumvel
maxime quod ferro, minus reliquis, noceat.
Quoniam vero nullum aurum fereinveni-
tur, cui non aliquid argenti commixtum sit,
hinc hujusmodi quoque glebae , ut exco-
quantur, urendae sunt. Sulphur enim, & bi-
tumen , quod plerumqueadmixtum habet.
in ardentissimo igne in cinerem resolvit
metallum, argentumque consumit, uti in
Cadmia bituminosa videre est. Modum ve-
Agricola. rourendi vide apud Agrkolam, & Erkerum.
Erkerus. \n Craticula. fomac/s A B ferrea frusta in
dentibus , saxis illisa (quemadmodum in
chartaceis,& pulverariis osticinis fieri solet)
in farinam resolvunt. Alii lapidibus molari-
bushaud secus, ac frumentum conterunt;
Molliorem vero materiam ferreis malleis
comminuunt. Hisce pera&is, farinamme-
tallicamseparant,cribrant, cribris varie ma-
ximis, minoribus , minimis foraminibus
pertusis. Non desunt, qui setaceis quoque
cribris utuntur ad materiem in minutisti-
mam farinam reducendam,
Alterum tormentum e{\\,Aduslio,quo ma-
coniformamdisponunt,deindeignesuppo-;teriametallicaprimum tum ad faciliorem
sitotorrent; tum caeterasmetallicas glebas materiaecomminutionem, tum ad melio-
f»%jpy-addunt,tum yotissimumpyrharum,quiqxiod remrerum heterogenearum separationem,
ustifneem- mirurn est,cum tertio uruntur,ea, quaeinsu-1 probeaduritur. Fitque variis modis, quos
bufttbiiu sit premo fastigio collocata sunt, frusta exsu-! vide apud Agrkolam.
dant quiddam subviride, aridum, asperum,! Tertiumtormentum estipsac0#«rd, qua
tenue adinstar Asbestiincombustibile,quod tandem finem suum consequuntur, dequa
& in Schisto lapide,ex quo in Misnia aes edu-; in sequentibus . Mareries vero metallica,
cunt.observatum fuit. Aquaquoquesubinde quaeignenon indiget.solaloturadepuratur;
adspergitur venae metallicae, ut mollior,fria-1 quae variis quoque modis perficitur. Et ne
biliorque evadat ; Cumenim visignisejus! loturae sive lotoriam artem omisiste Yidear,
! ego
MUNDI SUBTERRANEI
S E C T I O IV.
PARTICULARIBUS FODINARUM
CON DITIONIBUS.
Variisque in Metallicis Mineris effbdiendis, lavandis^
concoquendis, separandisque unum ab akero processibus.
C A P U T I.
De Turgatione Metallorum.
r h t Venarum conditione in superio- jhumorem exsiccavit, aqua calentem faci-
1 Jtibus sat superque diftum est : Uti lius disTolvit, uti in calce fit.
vero Natura metalla plerumque pro-
creat impura , & mista cum terris, & succis
concretis, &lapidibus, necesseest, easres
fossiles plerumque a Venis metallicis, ante-
quam excoquantur, quoad fieri potest, sepa-
rare. Itaque quibus modisvenaz difcernantur,
conteranturque malleis , pilis tundantur,
aduranturigne, infarinam molantur, cri-
brentur, laventur, crementur, dicendum
restat.
guomodo Periti itaqueMetallurgi, non omnia si-
mttaiia pa-mu| COmmixta, pura cum impuris, inutilia
randajmt . , r .
ad coRn- cum utilibus committunt decocnoni; led
ram. primo tundendte , & in minutas particulas
refolvenda suntgleba metalliccs, sive in ter-
restribus speciebus, sive concretissuccis, si-
vedeniquein lapidibus inextiterint: dein-
demultiplici laborantium ministerio pura
ab impuris, vilia apretiosisfeparandaiunx,
deinde lavanda, & urenda, tandem conco-
quenda, utsuo scopo potiantur.
Tria itaque tormenta antequam adsujBj.^rww-
perfestionisterminumglebaemerallicaeper- tasustmm
tingant,sustinere debent; Prius e{x,Contufo, tS"i»T.
vjliometal- Urunturautem duplicidecausag/e^ me-\ &inminutinrimasparticulasresoIutio,quod/,«r«"«^
^^^"^//ir^^velut exdurismolles&friabilesfa-jmultiplici modo , & ratione fit. Duriora
ctas facilius tundantur, vel ut res pingues' molis in hunc finem constructis, quarum
comburantur, sulphur , bitumen , auripi-jpistilladentibustympanisrotaeaquariae in-
gmentum, sandaracha , tanquam omnibusj iertis elevantur, & depressione, illisioneque
praeterquamauro nociva metallis, tumvel
maxime quod ferro, minus reliquis, noceat.
Quoniam vero nullum aurum fereinveni-
tur, cui non aliquid argenti commixtum sit,
hinc hujusmodi quoque glebae , ut exco-
quantur, urendae sunt. Sulphur enim, & bi-
tumen , quod plerumqueadmixtum habet.
in ardentissimo igne in cinerem resolvit
metallum, argentumque consumit, uti in
Cadmia bituminosa videre est. Modum ve-
Agricola. rourendi vide apud Agrkolam, & Erkerum.
Erkerus. \n Craticula. fomac/s A B ferrea frusta in
dentibus , saxis illisa (quemadmodum in
chartaceis,& pulverariis osticinis fieri solet)
in farinam resolvunt. Alii lapidibus molari-
bushaud secus, ac frumentum conterunt;
Molliorem vero materiam ferreis malleis
comminuunt. Hisce pera&is, farinamme-
tallicamseparant,cribrant, cribris varie ma-
ximis, minoribus , minimis foraminibus
pertusis. Non desunt, qui setaceis quoque
cribris utuntur ad materiem in minutisti-
mam farinam reducendam,
Alterum tormentum e{\\,Aduslio,quo ma-
coniformamdisponunt,deindeignesuppo-;teriametallicaprimum tum ad faciliorem
sitotorrent; tum caeterasmetallicas glebas materiaecomminutionem, tum ad melio-
f»%jpy-addunt,tum yotissimumpyrharum,quiqxiod remrerum heterogenearum separationem,
ustifneem- mirurn est,cum tertio uruntur,ea, quaeinsu-1 probeaduritur. Fitque variis modis, quos
bufttbiiu sit premo fastigio collocata sunt, frusta exsu-! vide apud Agrkolam.
dant quiddam subviride, aridum, asperum,! Tertiumtormentum estipsac0#«rd, qua
tenue adinstar Asbestiincombustibile,quod tandem finem suum consequuntur, dequa
& in Schisto lapide,ex quo in Misnia aes edu-; in sequentibus . Mareries vero metallica,
cunt.observatum fuit. Aquaquoquesubinde quaeignenon indiget.solaloturadepuratur;
adspergitur venae metallicae, ut mollior,fria-1 quae variis quoque modis perficitur. Et ne
biliorque evadat ; Cumenim visignisejus! loturae sive lotoriam artem omisiste Yidear,
! ego