DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7652#0013
LIB. VIII. DE LAPIDIBUS.
Sectio Prima
(D E
NV LAPIDIBUS in COMMUNL
H C A P V T I.
5)£ multiplici Lapidum differentia.
Cap. I. TT ^/>w , cujuscunque tandem generis 'esse animal quod non lapidosum aliquid intra se
' fuerit, proprie nihil aliud est quam gignat, sive id sit ex quadrupedibus , sive
a'corpus fossile illiquahile , id est, quod volatilibus, siveaquaticis, siveex inse&is
?fy '^Kl necaquanec igni in fluorem dissolvi pos-j &zoophytis.
""Sjjj^ jsit, exceptis iis qui suam ex bitumine, vi- j Secunda disserentia sumitur a colore, qui s%md?
tro , aliisque succis originem nanciscun-1 vel fimplex est vel compofitus : Simplex est Jsohrl"*
tur , quiignibus torti facile liquefiunt, ut albus , flavus , aureus , viridis, coeruleus,
9t*'i*'»in i Gluten, iniccinum , arena vitrea, & quae j purpureus,cinericius ,niger. Compofitus est
iQnU. exmetallicisspeciebuscommixtasunt ,qucE qui vel ex uno aut pluribus diftis constitui-
Mhi^ ideolapidespropriedicinonpossunt, quo- tur. Unde aliilapides homogenei, cujuscun-
que coloris, tantum tin&ura, alii vero hete-
rogenei magna colorum varietate imbuti
^^ 'pfermm u rum quidem lapidum tanta est disserentia, ut
adillosenumerandosnondicam hujus Li-1/^«,„6* uia^iid «.vuuluiii VantuLt jmuun
■:^ bri angustia, sed ne multorum voluminum spe&antur. Sunt & diaphani alii, alii opaci,
tomi, adeo amplae & copiofe materise capa-j alii ex utroque constituti, alii coloris exper-
. , ces esTe queant;operamtamendabimus,ut ^utcrystallus, adamas.
omnia&singula, quxlapidum disserentiam, i Tertia disserentia a qualitatibus primis & Tertiadisi-
■^^\0chIhs Cdti naturas , viresproprietatesque concernunt, j secundis, sive manifestis sumitur ; quae utir™a[sta"im
- ^EnuJlii^ consideratione digna, non rationibus vul- varia est.pro formaecujusque conservatione, bm primis
go adducisolitis , sednova experimentorum itaquoquediversoseffectus hominibusaip-&fecmdts>
congerie, eaindustria & methodo expona- \ plicatisortiuntur ;hocpacl:ocd/^/<* qualitate
h,£m< ^^M\ mus, ut exiis Leclor, quiddehocargumen-' prsediti, qualisin succino & gagate depre-
, CarfMti,Mtcmn\, tostatuendumsit,luculentervideat. jhenditur , calefaciunt ;srigidh vero , quae
- s.p irimadijse- Prima disserentia lapidum sumitur a loco in unionibus corallis, aliisque similibus re-
mkkpk ^imni-0" inquo crescit, estque vel inanimatus peritur, refrigerant. Rursusfrigida tempe-
mato. vel animatus. Inanimatus iterum duplex est, ries , quae in omnibus lapidibus in pulve-
Naturalis vel Artisicialis: Naturalis inanima- j rem reda&is elucet, exsiccat. Sunt praeter-
(Uns.Sfinth^ sUS est iterum vel intra terram, vel in aqua j ea molles > duri ; graves, leves ; laeves &
■„xJ.»xkm.>. \e\inaere. Quxintra terram crescunt,sunt asperi ;pulchri,turpes.
pleraquecommuniasaxorum, marmorum, | Quarta dsserentia ex quinque senfibililus jshtan*
casterorumque etiam psetiosorum genera. | objetlts sumitur. Suntgrati oculis, pulchri, J^s^f
propriato {ingulis succo aut limo congela-jto colore imbuti. DifTerunt quoque sono,
Quxinaquacrefcxmt, suntomnes illi lapi- j nitentes,splendidi,utilapidespleriquepre-^^f
des, quiexpetrifico succo in aquis ex ap-jtiosi; suntcontra turpes, obscuri, & ingra-
' ' '' propriato singulis succo aut limo congela- j to colore imbuti. DifTerunt quoquesono,
^nnri^M"11 scunt, & in saxum convertuntur. Aer vero! cum alii sint obtusi soni, alii acuti, quidam
I c-ribJi^' suppeditat ceraunium sive lapidem fulmi- j aeris instar tinnientes, nonnulli omnemso-
neum innubibus coagulatum, &in terram j numrespuentes, utiSamius, Armenus,&
irco,jWf*'' decustum, aliosque similesin aere genitos, j quiex terrestribus glebis concrescunt. Dif-
;r... dequibusvideinsequentibus^s^ziw/tfxss-j ferunt quoque o^/orf grato &ingrato : qui-
/•«mfusms actum. Inigni omnium destru-jdam enim> uti Geodes Misenus violae odo-
clivolapis nullus concrescere potest.Natu- remrefert,lapisMariaebergicus,teste^gri-
ralem locum excipit artificialis, qui quomo- j cola, moschum olet : Serpilli odorem Tu-
'^'o^ do&exquibusconficiatur, in sequentibus ringicus juxta Beclingam oppidum reper-
frfak0t docebitur. jtus, musti odorem Ophites: Vinum olet
Cssiti*'1 4 mato" m'' Sequitur secundo alterum divifionis mem-! EchitesapudSolinum,lacGalacl:ites. Sul-
1 r;!>:^ brum natalis lapidum: est locus animatus, qui j phuris odorem referunt Marcasit£ & silices
iterum sedem suam fixam habet vel in vege- illi e quibus ignis elicitur, Succinum & Ga-
tabilibus , \elfenfitivis aut animalibus; in gates resinas odorem. ^^cmverb inlapidi-
senfitiva natura crescit lapis vel in homine, bus non deprehenduntur, nisi in molliori-
velin quadrupedibus, vel in volucribus , vel bus,quidigitisteruntur: uti enim ex variis
mnatatilibus, vel denique in infeclis. In ho- salibus & metallicis succis originem suam
0* mine naturaliter crescit lapis, vel in vesica, j sortiuntur;, ita saporum quoque ejus aut Sa-
velinrenibus, vel in cista fellis, vel etiam lisautmineralis , ex quibus constant,sapo-
prster naturam in omnibus membris, utsuo rem retinent. Tatlus quoque distinguitla-
loco videbitur ; ubi & ostendetur , nullum pides,molles a durioribus, lxvesabasperi9,
TOM. II. A 2 Quin-
Sectio Prima
(D E
NV LAPIDIBUS in COMMUNL
H C A P V T I.
5)£ multiplici Lapidum differentia.
Cap. I. TT ^/>w , cujuscunque tandem generis 'esse animal quod non lapidosum aliquid intra se
' fuerit, proprie nihil aliud est quam gignat, sive id sit ex quadrupedibus , sive
a'corpus fossile illiquahile , id est, quod volatilibus, siveaquaticis, siveex inse&is
?fy '^Kl necaquanec igni in fluorem dissolvi pos-j &zoophytis.
""Sjjj^ jsit, exceptis iis qui suam ex bitumine, vi- j Secunda disserentia sumitur a colore, qui s%md?
tro , aliisque succis originem nanciscun-1 vel fimplex est vel compofitus : Simplex est Jsohrl"*
tur , quiignibus torti facile liquefiunt, ut albus , flavus , aureus , viridis, coeruleus,
9t*'i*'»in i Gluten, iniccinum , arena vitrea, & quae j purpureus,cinericius ,niger. Compofitus est
iQnU. exmetallicisspeciebuscommixtasunt ,qucE qui vel ex uno aut pluribus diftis constitui-
Mhi^ ideolapidespropriedicinonpossunt, quo- tur. Unde aliilapides homogenei, cujuscun-
que coloris, tantum tin&ura, alii vero hete-
rogenei magna colorum varietate imbuti
^^ 'pfermm u rum quidem lapidum tanta est disserentia, ut
adillosenumerandosnondicam hujus Li-1/^«,„6* uia^iid «.vuuluiii VantuLt jmuun
■:^ bri angustia, sed ne multorum voluminum spe&antur. Sunt & diaphani alii, alii opaci,
tomi, adeo amplae & copiofe materise capa-j alii ex utroque constituti, alii coloris exper-
. , ces esTe queant;operamtamendabimus,ut ^utcrystallus, adamas.
omnia&singula, quxlapidum disserentiam, i Tertia disserentia a qualitatibus primis & Tertiadisi-
■^^\0chIhs Cdti naturas , viresproprietatesque concernunt, j secundis, sive manifestis sumitur ; quae utir™a[sta"im
- ^EnuJlii^ consideratione digna, non rationibus vul- varia est.pro formaecujusque conservatione, bm primis
go adducisolitis , sednova experimentorum itaquoquediversoseffectus hominibusaip-&fecmdts>
congerie, eaindustria & methodo expona- \ plicatisortiuntur ;hocpacl:ocd/^/<* qualitate
h,£m< ^^M\ mus, ut exiis Leclor, quiddehocargumen-' prsediti, qualisin succino & gagate depre-
, CarfMti,Mtcmn\, tostatuendumsit,luculentervideat. jhenditur , calefaciunt ;srigidh vero , quae
- s.p irimadijse- Prima disserentia lapidum sumitur a loco in unionibus corallis, aliisque similibus re-
mkkpk ^imni-0" inquo crescit, estque vel inanimatus peritur, refrigerant. Rursusfrigida tempe-
mato. vel animatus. Inanimatus iterum duplex est, ries , quae in omnibus lapidibus in pulve-
Naturalis vel Artisicialis: Naturalis inanima- j rem reda&is elucet, exsiccat. Sunt praeter-
(Uns.Sfinth^ sUS est iterum vel intra terram, vel in aqua j ea molles > duri ; graves, leves ; laeves &
■„xJ.»xkm.>. \e\inaere. Quxintra terram crescunt,sunt asperi ;pulchri,turpes.
pleraquecommuniasaxorum, marmorum, | Quarta dsserentia ex quinque senfibililus jshtan*
casterorumque etiam psetiosorum genera. | objetlts sumitur. Suntgrati oculis, pulchri, J^s^f
propriato {ingulis succo aut limo congela-jto colore imbuti. DifTerunt quoque sono,
Quxinaquacrefcxmt, suntomnes illi lapi- j nitentes,splendidi,utilapidespleriquepre-^^f
des, quiexpetrifico succo in aquis ex ap-jtiosi; suntcontra turpes, obscuri, & ingra-
' ' '' propriato singulis succo aut limo congela- j to colore imbuti. DifTerunt quoquesono,
^nnri^M"11 scunt, & in saxum convertuntur. Aer vero! cum alii sint obtusi soni, alii acuti, quidam
I c-ribJi^' suppeditat ceraunium sive lapidem fulmi- j aeris instar tinnientes, nonnulli omnemso-
neum innubibus coagulatum, &in terram j numrespuentes, utiSamius, Armenus,&
irco,jWf*'' decustum, aliosque similesin aere genitos, j quiex terrestribus glebis concrescunt. Dif-
;r... dequibusvideinsequentibus^s^ziw/tfxss-j ferunt quoque o^/orf grato &ingrato : qui-
/•«mfusms actum. Inigni omnium destru-jdam enim> uti Geodes Misenus violae odo-
clivolapis nullus concrescere potest.Natu- remrefert,lapisMariaebergicus,teste^gri-
ralem locum excipit artificialis, qui quomo- j cola, moschum olet : Serpilli odorem Tu-
'^'o^ do&exquibusconficiatur, in sequentibus ringicus juxta Beclingam oppidum reper-
frfak0t docebitur. jtus, musti odorem Ophites: Vinum olet
Cssiti*'1 4 mato" m'' Sequitur secundo alterum divifionis mem-! EchitesapudSolinum,lacGalacl:ites. Sul-
1 r;!>:^ brum natalis lapidum: est locus animatus, qui j phuris odorem referunt Marcasit£ & silices
iterum sedem suam fixam habet vel in vege- illi e quibus ignis elicitur, Succinum & Ga-
tabilibus , \elfenfitivis aut animalibus; in gates resinas odorem. ^^cmverb inlapidi-
senfitiva natura crescit lapis vel in homine, bus non deprehenduntur, nisi in molliori-
velin quadrupedibus, vel in volucribus , vel bus,quidigitisteruntur: uti enim ex variis
mnatatilibus, vel denique in infeclis. In ho- salibus & metallicis succis originem suam
0* mine naturaliter crescit lapis, vel in vesica, j sortiuntur;, ita saporum quoque ejus aut Sa-
velinrenibus, vel in cista fellis, vel etiam lisautmineralis , ex quibus constant,sapo-
prster naturam in omnibus membris, utsuo rem retinent. Tatlus quoque distinguitla-
loco videbitur ; ubi & ostendetur , nullum pides,molles a durioribus, lxvesabasperi9,
TOM. II. A 2 Quin-