DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.33351#0018
darową postacią był architekt Ledoux. Nurt awangardowy w architekturze klasycystycznej
XVIII wieku świadczy o nowej, twórczej postawie architektów. Koncepcja budynku opiera
się na zestawianiu podstawowych brył geometrycznych ałbo wzajemnie się przenikających,
albo łączonych z sobą. Jest to podstawowa cecha architektury awangardowej XVIII wieku.
Towarzyszą jej wprawdzie i inne cechy, ałe są już one wspólne architekturze awangardowej
i architekturze antykizującej w jej późniejszej fazie. Będzie to surowość harmonijnych kom-
pozycji, redukowanie do minimum dekoracji, rustykowanie i boniowanie powierzchni,
upodobanie do porządku doryckiego, najczęściej w jego odmianie tpskańskiej. Te wszy-
stkie właściwości są znamienne dla późniejszej fazy nurtu klasycyzmu antykizującego,
a jeśli chodzi o nurt awangardowy - stanowią cechy towarzyszące. Istotne dla nurtu awan-
gardowego jest eksperymentowanie, wyrażające się przede wszystkim w zestawianiu naj-
prostszych brył geometrycznych.
W latach siedemdziesiątych naprawdę awangardowym architektem był Zug. Wskazują na
to jego projekty pawilonów ogrodowych, komponowane z sześcianu i walca, uderzające
ekspresją geometrycznej struktury, i jego naprawdę wspaniałe dzieło - kościół Ewangelicki
w Warszawie, w którym przy nawiązaniu do antycznego typu budynku wprowadzono tyle
nowatorskich rozwiązań. U Zuga też można dopatrzeć się pewnych cech awangardowych
w kształtowaniu niektórych budynków użyteczności publicznej. Wybitnym awangardowym
dziełem jest kościół Szregera w Skierniewicach: kopułowa rotunda z pierścieniowymi po-
działami poziomymi - między wielobocznymi blokami; całość zawarta między fasadą
i wieżą. A w łatach osiemdziesiątych tendencje awangardowe przebijają w twórczości trze-
ciego jeszcze architekta - Jana Chrystiana Kamsetzera - w projektach kaplicy grobowej
Poniatowskich z roku 1784 i w fasadzie kościoła w Petrykozach z roku 1791, zestawionej
z geometrycznych bloków.
Styl Stanisława Augusta
i jego mecenat kulturalny
Król Stanisław August Poniatowski zapisał sobie w dziejach kultury polskiej drugiej po-
łowy XVIII wieku wybitną kartę. Typowy reprezentant Oświecenia, wysoko wykształcony,
zwolennik kultury francuskiej, ale ustroju państwowego angielskiego, wolterianin, wielbi-
ciel Szekspira, promotor reform politycznych i społecznych, popierał rozwój nauki i stwo-
rzył wokół siebie dwór artystyczny. Sprowadzał artystów obcych i korzystał z usług osied-
lających się w Polsce, a także przelotnie się tu zatrzymujących, ale świadomie działał w kie-
runku tworzenia polskiej sztuki i przyczyniał się do kształcenia artystów polskiej narodo-
wości. Zgromadził cenne i duże zbiory artystyczne, bo był prawdziwym miłośnikiem sztuki,
ale nie obca mu była myśl, że zbiory te powinny służyć publicznej użyteczności.
Warszawa, Akademia Nauk, projekt gmachu, D. Meriini, ok. 1774-76
Rzaas
XVIII wieku świadczy o nowej, twórczej postawie architektów. Koncepcja budynku opiera
się na zestawianiu podstawowych brył geometrycznych ałbo wzajemnie się przenikających,
albo łączonych z sobą. Jest to podstawowa cecha architektury awangardowej XVIII wieku.
Towarzyszą jej wprawdzie i inne cechy, ałe są już one wspólne architekturze awangardowej
i architekturze antykizującej w jej późniejszej fazie. Będzie to surowość harmonijnych kom-
pozycji, redukowanie do minimum dekoracji, rustykowanie i boniowanie powierzchni,
upodobanie do porządku doryckiego, najczęściej w jego odmianie tpskańskiej. Te wszy-
stkie właściwości są znamienne dla późniejszej fazy nurtu klasycyzmu antykizującego,
a jeśli chodzi o nurt awangardowy - stanowią cechy towarzyszące. Istotne dla nurtu awan-
gardowego jest eksperymentowanie, wyrażające się przede wszystkim w zestawianiu naj-
prostszych brył geometrycznych.
W latach siedemdziesiątych naprawdę awangardowym architektem był Zug. Wskazują na
to jego projekty pawilonów ogrodowych, komponowane z sześcianu i walca, uderzające
ekspresją geometrycznej struktury, i jego naprawdę wspaniałe dzieło - kościół Ewangelicki
w Warszawie, w którym przy nawiązaniu do antycznego typu budynku wprowadzono tyle
nowatorskich rozwiązań. U Zuga też można dopatrzeć się pewnych cech awangardowych
w kształtowaniu niektórych budynków użyteczności publicznej. Wybitnym awangardowym
dziełem jest kościół Szregera w Skierniewicach: kopułowa rotunda z pierścieniowymi po-
działami poziomymi - między wielobocznymi blokami; całość zawarta między fasadą
i wieżą. A w łatach osiemdziesiątych tendencje awangardowe przebijają w twórczości trze-
ciego jeszcze architekta - Jana Chrystiana Kamsetzera - w projektach kaplicy grobowej
Poniatowskich z roku 1784 i w fasadzie kościoła w Petrykozach z roku 1791, zestawionej
z geometrycznych bloków.
Styl Stanisława Augusta
i jego mecenat kulturalny
Król Stanisław August Poniatowski zapisał sobie w dziejach kultury polskiej drugiej po-
łowy XVIII wieku wybitną kartę. Typowy reprezentant Oświecenia, wysoko wykształcony,
zwolennik kultury francuskiej, ale ustroju państwowego angielskiego, wolterianin, wielbi-
ciel Szekspira, promotor reform politycznych i społecznych, popierał rozwój nauki i stwo-
rzył wokół siebie dwór artystyczny. Sprowadzał artystów obcych i korzystał z usług osied-
lających się w Polsce, a także przelotnie się tu zatrzymujących, ale świadomie działał w kie-
runku tworzenia polskiej sztuki i przyczyniał się do kształcenia artystów polskiej narodo-
wości. Zgromadził cenne i duże zbiory artystyczne, bo był prawdziwym miłośnikiem sztuki,
ale nie obca mu była myśl, że zbiory te powinny służyć publicznej użyteczności.
Warszawa, Akademia Nauk, projekt gmachu, D. Meriini, ok. 1774-76
Rzaas