Lorentz, Stanisław; Rottermund, Andrzej; Białoskórski, Henryk [Bearb.]: Klasycyzm w Polsce (Warszawa, 1984)

Różana, projekt sati teatru w pałacu Sapiehów, J.S. Becker, ok. 1784

stawem, że widoczny był dobrze z tarasu pałacowego. Kamsetzer zaczerpnął wzór dła Amfi-
teatru z Herkulanum, a dła ruin, stanowiących stałą dekorację sceny - z Baalbek w Libanie.
Projektując korzystał ze sztychów, ale nie kopiował, lecz wzory interpretował swobodnie.
Styl Stanisława Augusta w pierwszej swej fazie kształtował się w Zamku, przy udziale Fon-
tany i Louisa jako architektów, i w Ujazdowie, gdzie głównym architektem był Merlini.
W drugiej fazie, od roku 1774 do 1781, terenem działalności są Zamek Królewski i Ła-
zienki - architektem naczelnym jest Merlini, malarzem na Zamku - Bacciarelli, w Łazien-
kach - Plersch. W trzeciej fazie, od roku 1781 do 1795, w architekturze obok Merliniego
ważną rolę odgrywa Kamsetzer, w malarstwie - i na Zamku, i w Łazienkach - dominuje
Bacciarelli, twórca plafonów i wielkich malowideł ściennych. Naczelną rolę w rzeźbie ode-
grał Le Brun. W jakim kierunku dalej rozwijałby się nurt królewski w sztuce polskiego
klasycyzmu, wskazuje to, co projektowano i co wykonano w Łazienkach w latach 1788-1795,
gdy na Zamku większych przedsięwzięć już nie podejmowano.
Nowy pejzaż architektoniczny
W połowie lat siedemdziesiątych poczynają znajdować odzwierciedlenie w architekturze
wielkie przemiany, jakie w tym okresie następują w życiu gospodarczym i w życiu umysło-
wym. Uzyskują własny wyraz i zalążki układu kapitalistycznego, i rozwój miast, próby
reform ustrojowych i gospodarczych, tendencje do wzmocnienia obronności kraju, rozwój
życia umysłowego, nauki, oświaty i kultury.
Niezwykle wymownym, a zarazem jednym z najwcześniejszych przykładów oddźwięku tych
zjawisk w architekturze jest dom bankiera Piotra Fergussona Teppera, zwany też pałacem,
przy ulicy Miodowej w Warszawie, wybudowany według projektu Szregera w roku 1774,
z wyraźnym określeniem zadań: miał być domem bankierskim i domem handlowym, a rów-
nocześnie nowoczesną kamienicą czynszową. Można więc uważać go za symbol przemian.

27