DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0148
94 And. Matthioli Comm.
tertio quodammodo ordine , plus tamen defice et, quam excalsaciat. vitandum autem e fi eius id, quod anthekn uo«
eant: nam si in aures incidat, adeo tenaciter adherens asfigitur, ut auclli non posiit, auditumisi uitiat: quamobrem
siepisiime exurdat.
Fx7TUfos- PAPYRVS. CAP. XCVIII.
Papyrvs, qua chartae fiunt, nullis non cognita, praecipua in medicina utilitatis ad laxan-
das fistulas: madefada lino inuoluitur,usque du inaruerit: constrida enim,atque immissa in hia-
tum humore completur,& intumeseendo fistulas aperit. Habet neseio quid alimeti radix: itaque
Aegyptij eam mandunt,succum tantum deuorantes, & malam expuunt. Ipsis radicibus pro ligno io
utuntur. Crematae papyri cinis depascentia ulcera cum omnium partium,tum oris maxime,cohi-
bet: ueriim melius id combusta charta praestat.
Papyri conii Qy alis Papyrus fit, Italia nefcit: siquidcm(utTheophradus eft autorlib. m. cap.ix.de plantaruhisioria9
dci-atio. & Plinius lib.x 111 .capite x i.) Papyrus in Italia non nascitur,fed in Aegypto quibusidam in locis tantum prope NM
lum ssuidum, quiesicentibus Nili aquis,ubi hce euagatx stagnant, duo cubita non excedente altitudine gurgitum :br&
cbiali oblique radicis crasiitudine,triangulis lateribus,decem non amplius cubitorum longitudine, in gracilitatem fa
stigiatum,thyrsi modo cacumen includens: semine nullo, aut usiu eius alio quam ssoris ad deos coronandos. Radicibus
incolce pro ligno utuntur, nec ignis tantum gratia ,sied ad alia quoq; utenfilia uasiorum. Ex ipsio quidem papyro
uigia texunt: cr e libro uela,tegetesq;,necnon & uefiem, etiamftragulam, ac funem. Mandunt quoq± crudum, deco-
stumcp, fuccum tantum deuorantes .Nafcitur & in Syri a, circa quem odor atusille calamus lacum. Nuper & in 20
Euphrate nafcens circa Babylonem . Papyrum inteUeftum eft eundem usum habere, quem charte: & tamen adhc
malut Parthi liter as ueftibus intexere. Praeparantur ex eo charta diuisie acu in pr<etenues,sed quamlatisiimaspbit
Papyri confi Ittras • btc Plinius. Qui deinde sequenti capite susius docuit P apyri consiciendi rationem,his uerbis. Podhancpfr
ciendi ratio . pyrum eft,extrcmumcp eius scirpo simile,ac ne funibus quidem msi in humore utile. Texunturomnes tabula mad&
tes Nili aqua. Turbidus liquor uimglutini prabet,cum primo supina tabula schcda adlinitur longitudine papyri, qua
potuit essc,rcfegminibus utrinq; amputatis. Tranfuerfa postea crates peragitur: premitur deinde prelis, & ficcdn-
tursole plagula, atq; inter se iunguntur. proximarum femper bonitatis diminutione ad deterrimas. Nunquam plu*
res scapo,quam uic ena,magna in latitudine earum disferentia x 1 n.digitoru optimis. Haftenus de papyro Plinius.
Videntur & Papyri quoddam essse genus,tenuia,lauiaq^ iUa silia e iuncea quadam planta prodeuntia,qua ab insulis
diui Thomce,Brafilij,&’ Medera,ad nos conuehuntur,sacchareis ut uocant panibus inde delatis circuuolutd. 30
doquidem fragmentum retinemus a clarisiimo medico Luca Ghino Pisis ad nos mijsum, nigris rubrisq* Arabicis chd?
raileribus manu scriptum,quod clarisiimum preebet indicium, earum infularum incolas tenuisiimis his filijs, pro p&
pyro pasiim uti. Veruntamen hoc no essse papyru, e quo antiquitas suas conficit chartas,certo scimus, quod hoc arte
(ut Plinius esi autor) sieret, illud uerd tale a natura producatur,& proprium su# ftirpis fit silium. Antiqui itaque
ex Papyro chartam faditab at,quemadmodum nos ipsam ex contritis linteis consicimus,unde hastenus antiquumretb
Indica harun nens nomen’ ctiamnum Papyrus apud plerofip dicitur. Credidere nonnulli, ueram essse Papyrum harundines illds,
do . quas Indicas uocant, quibus imbecilles principes, atq$ hicrdrcha, pr elati uulgd didi,ad agram senedutemsulciendam
pro scipione utuntur, materiem auro,uel argento succingentes. Quod tamen afferere non ausim, nec utiq; repro*
P apyri uires bare,cum huiufce rei certa cognitionem adhuc assequi non potuerim. Papyri meminit Galenus lib. v 111. fimpane*
cx Galeno. dicamcntorum fic inquiens. Papyrus ipsa quidem per fc in usum medicinalem non uenit: at macerata, aut ufta utilis 4°
essicitur. Agitur oxycrato,uinoue macerata,recentia ulcera glutinat, maxime in circulum circumposita... Verum bic
quidem efi,ceu materia,qua medicamina sanantia accipiat: at ubi uda fuerit, medicamen efi exiccatorium, uelut V
chartee combuftee cinis, ni si quatenus insirmior eft,quam papyri. heee Galenus. C ceterum animaduertendum eft,quod
nofiri usus charta,quee ex ueteribus consicitur linteis, ijsidem non pollet facultatibus, quibus ea commendatur, quam
ueteres ex papyro arbore parabant. Quo sit,ut dubium mihi sit, quonam modo parari posiit iUud Galeni medicante*
tum,quod de charta combuda dicitur, ulceribus sordidis 3 C/ sinuofis utilisiimum: itemq^ paftillus Paudini d Paulo
libro vii. traditus.
MYRICA. CAP. XCIX.
Myrica, seu tamarix, arbor vulgo cognita est, cum apud pigras, & stagnantes aquas ena-
scatur, fructum quali ssorem ferens, compage museosum. Aegyptus, Syriaque altera gignunt mi-
tiorem , syluestri caetera similem. Frudum parit gallae proximum, inaequaliter astringentem gu-
stu: quo conuenienter utimur uice gallae in medicaminibus oculorum, orisque. Datur cruento?
excreationi in potu, & coeliacis, & contra prossuuia feminarum, regium morbum, & phalangio-
rum morsus: illitus tumores inhibet. Cortex ineoldem usus adhibetur.Decodum foliorum
cum uino potum, lienem absumit: ad dolorem dentium in collutionibus salutare, & mulieribus
ssuxione vuluoe opportunis in desessionibus : phthiriasi , lendibusque circumfusum prodest»
Abundantiam feminarum sistitimpositus arboris cinis. Potorios calices e caudice lienosis mo-
liuntur , quo datus in his potus proficiat.
V R B A N A
tertio quodammodo ordine , plus tamen defice et, quam excalsaciat. vitandum autem e fi eius id, quod anthekn uo«
eant: nam si in aures incidat, adeo tenaciter adherens asfigitur, ut auclli non posiit, auditumisi uitiat: quamobrem
siepisiime exurdat.
Fx7TUfos- PAPYRVS. CAP. XCVIII.
Papyrvs, qua chartae fiunt, nullis non cognita, praecipua in medicina utilitatis ad laxan-
das fistulas: madefada lino inuoluitur,usque du inaruerit: constrida enim,atque immissa in hia-
tum humore completur,& intumeseendo fistulas aperit. Habet neseio quid alimeti radix: itaque
Aegyptij eam mandunt,succum tantum deuorantes, & malam expuunt. Ipsis radicibus pro ligno io
utuntur. Crematae papyri cinis depascentia ulcera cum omnium partium,tum oris maxime,cohi-
bet: ueriim melius id combusta charta praestat.
Papyri conii Qy alis Papyrus fit, Italia nefcit: siquidcm(utTheophradus eft autorlib. m. cap.ix.de plantaruhisioria9
dci-atio. & Plinius lib.x 111 .capite x i.) Papyrus in Italia non nascitur,fed in Aegypto quibusidam in locis tantum prope NM
lum ssuidum, quiesicentibus Nili aquis,ubi hce euagatx stagnant, duo cubita non excedente altitudine gurgitum :br&
cbiali oblique radicis crasiitudine,triangulis lateribus,decem non amplius cubitorum longitudine, in gracilitatem fa
stigiatum,thyrsi modo cacumen includens: semine nullo, aut usiu eius alio quam ssoris ad deos coronandos. Radicibus
incolce pro ligno utuntur, nec ignis tantum gratia ,sied ad alia quoq; utenfilia uasiorum. Ex ipsio quidem papyro
uigia texunt: cr e libro uela,tegetesq;,necnon & uefiem, etiamftragulam, ac funem. Mandunt quoq± crudum, deco-
stumcp, fuccum tantum deuorantes .Nafcitur & in Syri a, circa quem odor atusille calamus lacum. Nuper & in 20
Euphrate nafcens circa Babylonem . Papyrum inteUeftum eft eundem usum habere, quem charte: & tamen adhc
malut Parthi liter as ueftibus intexere. Praeparantur ex eo charta diuisie acu in pr<etenues,sed quamlatisiimaspbit
Papyri confi Ittras • btc Plinius. Qui deinde sequenti capite susius docuit P apyri consiciendi rationem,his uerbis. Podhancpfr
ciendi ratio . pyrum eft,extrcmumcp eius scirpo simile,ac ne funibus quidem msi in humore utile. Texunturomnes tabula mad&
tes Nili aqua. Turbidus liquor uimglutini prabet,cum primo supina tabula schcda adlinitur longitudine papyri, qua
potuit essc,rcfegminibus utrinq; amputatis. Tranfuerfa postea crates peragitur: premitur deinde prelis, & ficcdn-
tursole plagula, atq; inter se iunguntur. proximarum femper bonitatis diminutione ad deterrimas. Nunquam plu*
res scapo,quam uic ena,magna in latitudine earum disferentia x 1 n.digitoru optimis. Haftenus de papyro Plinius.
Videntur & Papyri quoddam essse genus,tenuia,lauiaq^ iUa silia e iuncea quadam planta prodeuntia,qua ab insulis
diui Thomce,Brafilij,&’ Medera,ad nos conuehuntur,sacchareis ut uocant panibus inde delatis circuuolutd. 30
doquidem fragmentum retinemus a clarisiimo medico Luca Ghino Pisis ad nos mijsum, nigris rubrisq* Arabicis chd?
raileribus manu scriptum,quod clarisiimum preebet indicium, earum infularum incolas tenuisiimis his filijs, pro p&
pyro pasiim uti. Veruntamen hoc no essse papyru, e quo antiquitas suas conficit chartas,certo scimus, quod hoc arte
(ut Plinius esi autor) sieret, illud uerd tale a natura producatur,& proprium su# ftirpis fit silium. Antiqui itaque
ex Papyro chartam faditab at,quemadmodum nos ipsam ex contritis linteis consicimus,unde hastenus antiquumretb
Indica harun nens nomen’ ctiamnum Papyrus apud plerofip dicitur. Credidere nonnulli, ueram essse Papyrum harundines illds,
do . quas Indicas uocant, quibus imbecilles principes, atq$ hicrdrcha, pr elati uulgd didi,ad agram senedutemsulciendam
pro scipione utuntur, materiem auro,uel argento succingentes. Quod tamen afferere non ausim, nec utiq; repro*
P apyri uires bare,cum huiufce rei certa cognitionem adhuc assequi non potuerim. Papyri meminit Galenus lib. v 111. fimpane*
cx Galeno. dicamcntorum fic inquiens. Papyrus ipsa quidem per fc in usum medicinalem non uenit: at macerata, aut ufta utilis 4°
essicitur. Agitur oxycrato,uinoue macerata,recentia ulcera glutinat, maxime in circulum circumposita... Verum bic
quidem efi,ceu materia,qua medicamina sanantia accipiat: at ubi uda fuerit, medicamen efi exiccatorium, uelut V
chartee combuftee cinis, ni si quatenus insirmior eft,quam papyri. heee Galenus. C ceterum animaduertendum eft,quod
nofiri usus charta,quee ex ueteribus consicitur linteis, ijsidem non pollet facultatibus, quibus ea commendatur, quam
ueteres ex papyro arbore parabant. Quo sit,ut dubium mihi sit, quonam modo parari posiit iUud Galeni medicante*
tum,quod de charta combuda dicitur, ulceribus sordidis 3 C/ sinuofis utilisiimum: itemq^ paftillus Paudini d Paulo
libro vii. traditus.
MYRICA. CAP. XCIX.
Myrica, seu tamarix, arbor vulgo cognita est, cum apud pigras, & stagnantes aquas ena-
scatur, fructum quali ssorem ferens, compage museosum. Aegyptus, Syriaque altera gignunt mi-
tiorem , syluestri caetera similem. Frudum parit gallae proximum, inaequaliter astringentem gu-
stu: quo conuenienter utimur uice gallae in medicaminibus oculorum, orisque. Datur cruento?
excreationi in potu, & coeliacis, & contra prossuuia feminarum, regium morbum, & phalangio-
rum morsus: illitus tumores inhibet. Cortex ineoldem usus adhibetur.Decodum foliorum
cum uino potum, lienem absumit: ad dolorem dentium in collutionibus salutare, & mulieribus
ssuxione vuluoe opportunis in desessionibus : phthiriasi , lendibusque circumfusum prodest»
Abundantiam feminarum sistitimpositus arboris cinis. Potorios calices e caudice lienosis mo-
liuntur , quo datus in his potus proficiat.
V R B A N A