DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0327
In Lib. secundum Dioscoridis. 273
* gjores, & torosioi-es: in quibus semina renum similia, scd insequali colore,recluduntur: qu^e qua-
damcx parte fuluescunt. Siliqua coda, cum semine in oleribus asparagi modo estur. Vrinam
ciet,& tumui tuo sasomnia facit.
Hortensis Smilax (ut supra nobis ditium eftin Pbafcolis, sub quorum appellatione falso credidit Ma* Smilacis hor-
nardus de eruilia fer ipfisse Diofcoridem ) nil aliud, mea quidem fententia, esse poteft, quam ea Pbafeolorum genera, tensis conside
uarqs coloribus depitia,qu# uulgb Italis dicuntur Fagiuoli Turcbefcbi. Siquidem pr#ter id, quod rubentes, uerslco- rano •
lores, et (ut Diofcorides inquit) renusigura cernantur, silijs exeunt hederaceis,caule tenui,e quo capreoli prodeunt,
quorum reptatu non modo palos, qt arbores fcandunt, ac uinciunt; sed in bortis attegias, pergulas, teftudines, sice-
to nas, '& tentoria inumbrant, opacant. Hos Galenus lib. primo de alimentorum facultatibus, ex autioritate Tbeo*
sbraftisiolicbos appellat ,sic tiquiens . Dolidius adatio longo palo confiurgit, &frutium gerit: fin boc adminiculo
areat, uitiosiussit,rubigine tentatur . Quod quotidie uifiitur in boc pbafiolorum genere. quippe quod nullo fuften*
tdculo in altum euetii,bumi repunt, cr contratio traftu temporis bumore ,sltu, ac rubigine depereunt. At ubi lon*
gifiimo inbrferint pedamento,breui temporis fyacio,ad culmen usfrillisie circu/muoluunt. Quo sit,ut longe aberrasse Manardi er-
Mdtiardum existimem,qu6d asserat libro primo epiftola 111. Doliebos nil aliud esse Galeno,quam Erutiam,qu# Italo- ror*
ram nonnullis uulgd appellatur Rouiglione,alijs uerd Arabeia, cum tamen Galenus, itemq- Paulus Eruiliam appelli*
tent Ocbrum♦ Nec nobis obftat,quod Eruilia (ut ipfe asserit) rubiginem contrahat, cum adminiculis caret, quibus a
• terra subleuetur,quddq^ buiusce tantum leguminis siliqu# una cum semine comedantur,ut Galenus libri 11.de aliment.
facult.praefatione, & Paulus Doliebos mandi teflantur. Nam etft aliquando Eruti# fetii arborum rami apponatur,
: 0 ait illos implicent; nunquam tamen longisiimi adsiguntur pali,quod ea minime illos scandere ualeat,uerftcolorum pha*
siolorum modo. Ad b#c Eruilia, qu# humi serpat, rubigine minime deperit, ut Tridentinus ager ubiq; teftari poteft.
Quippe quod ibi frequentisiimd feratur, dimittatur nullo prope sixo pedamento bumi accumbere. Nec obftat pr#*
ter ea (ut ipfeManar dies seribit) qubdsola Eruilia inter legumina cumsiliquis comedatur .Nam quanuis decosta
una cum stliquis menfts apponatur: nunquam tamen aliquem me uidijse fateri po/sum, qui filiquas /imul cum granis
deuoratterit. Sed equidem omnes,quod uiderim, Eruiliam mandentes, semina dentibus extrahunt, ev membranofas,
txbauftasq^siliquas dentium attritui prorsus repugnantes, in patinis fuibus relinquunt. Secus autem cum buiufmodi
shdsiolorum corniculis euenit: quandoquidem cum tenella adolescunt,ante aquam consenefcant,aqua prius elixa, non
modo in acetarqs integra,nullisq; ab i e tiis putaminibus,assumuntur in cibum, sed butyro, uel oleo frixa addito gingibe*
ompbacio,iucundisiime deuorantur. Hinc itaq^ sit,ut certo potius credam, boc pbasiolorum genus doliebos esfe,
5 0 quam eruiliam Manardo uocatam. lUud insuper hac in re fentit Manardus,quod Dioscorides pbasiolorum appella*
tione,de quibus supra mentionem fecit,non quidem communes, ac triuiales ,fed Eruiliam signisicauerit: Smilacis uerd
bortenfis nomine,de qua hic sermo,uulgares illos phasiolos repr#sentauerit. Qui (ut suam tueatur fententiam) co/i-
sontaneum minime uideri inquit, quod duobus diuerfts capitibus eodem libro de pbaseolis ser ipfer it Diofcorides. Sed
baudquaqtiam d ratione,et acritate eum alienum existimarem,qui refeonderit, primum traClajse Diofcoridem de uul*
garibus,^ candidis pbafeolis,qui pafiim in campis aliorum leguminum more feminantur,ubi de omni segete, esr legu*
minibus disseruit. Deinde uerd de uersie olor ibus, qui in bortis,& uindarijs ad opera topiaria explenda feruntur, in*
ter ea,qu# in bortis, cr uiridarijs coluntur. Quamobrem ut hortenfcs a campefiribus secerneret, inquit: Hortenfls
Smilax frutex ejb,^rc.Quodmanifefee dedar at,eu bic de bortenfibus,illic uerd de ijs,qu# in campis proueniunt, intel*
lexi(se,atq$ eos itafeiunxisse. Qiia in re9on potui non quandoq; admirari Manardu/m medicum alioquin ingenio,
40 io ferina inssgnem,quod tam sacile adduClus efsiet, ut asseucraret doliebos esse eruiliam, ci<m eum legijse exiftimandum
sit,Galeno, Paulo eruiliam ocbrum uocari.
Mh^xh\ medica. CAP. CXU
Medica, cum recenter prodijt, folijs, & caule trifolio pratensi similis est: procedens uerd
folia contrahit,caules edens trifolij, & siliquas corniculorum modo intortas,in quibus semen len-
tis magnitudine dependet. Id siccatum,iucundi saporis gratia, conditaneo sali admiseetur. Viride,
quibus refrigeratione opus est, illitu suifragatur. Herba tota pro gramine vtuntur, qui pecora
alunt.
Medicam tide nominationem inuenisse certum eft,quod primum,Plinio libro x v 11 r. cap. xv 1. autore,ex Medica con-
Media in Italiam adueda fuerit. Verum etst b#c quondam in uniuersa Ualia fererctur ad pecorum pabulum, cr om* siderauo.
nibus fere cognosceretur; nunc tamen pauci siant reperiuntur, qui Medicam uiderint, ne dum ferant :qtianquam non
desiunt,qui eam se cofecutos existiment. Sed cum ab amicis boc anno semen accepijsem,illud^ magna cu diligentia ter*
r# mandassem,accidit, solo fer/itan repugnante,ut nulla exorta fit planta: unde quid de ea iudicem no habeo. H#c (ut
Plinius tradit loco citato,cr antiquorum plerique teftantur) uno tantum fatu plus tricenis annis perdurat. Eadem
(ut quidam referunt) abundat Hifyania,ubi magna admodum cur a colitur ad iumentorum, cr pecudum pabuium z
eamq^ Aifaifa uocant,nomine ab Arabicis corrupte mutuato. Nam (. ut llb.i i.capite de Cot inquit Auicenna) uoca*
tur ctiammmi Apbris Alsasafat. Nascitur in Gatid .fi Ruellio credimus, ibify matis trisilium appellatur.
* gjores, & torosioi-es: in quibus semina renum similia, scd insequali colore,recluduntur: qu^e qua-
damcx parte fuluescunt. Siliqua coda, cum semine in oleribus asparagi modo estur. Vrinam
ciet,& tumui tuo sasomnia facit.
Hortensis Smilax (ut supra nobis ditium eftin Pbafcolis, sub quorum appellatione falso credidit Ma* Smilacis hor-
nardus de eruilia fer ipfisse Diofcoridem ) nil aliud, mea quidem fententia, esse poteft, quam ea Pbafeolorum genera, tensis conside
uarqs coloribus depitia,qu# uulgb Italis dicuntur Fagiuoli Turcbefcbi. Siquidem pr#ter id, quod rubentes, uerslco- rano •
lores, et (ut Diofcorides inquit) renusigura cernantur, silijs exeunt hederaceis,caule tenui,e quo capreoli prodeunt,
quorum reptatu non modo palos, qt arbores fcandunt, ac uinciunt; sed in bortis attegias, pergulas, teftudines, sice-
to nas, '& tentoria inumbrant, opacant. Hos Galenus lib. primo de alimentorum facultatibus, ex autioritate Tbeo*
sbraftisiolicbos appellat ,sic tiquiens . Dolidius adatio longo palo confiurgit, &frutium gerit: fin boc adminiculo
areat, uitiosiussit,rubigine tentatur . Quod quotidie uifiitur in boc pbafiolorum genere. quippe quod nullo fuften*
tdculo in altum euetii,bumi repunt, cr contratio traftu temporis bumore ,sltu, ac rubigine depereunt. At ubi lon*
gifiimo inbrferint pedamento,breui temporis fyacio,ad culmen usfrillisie circu/muoluunt. Quo sit,ut longe aberrasse Manardi er-
Mdtiardum existimem,qu6d asserat libro primo epiftola 111. Doliebos nil aliud esse Galeno,quam Erutiam,qu# Italo- ror*
ram nonnullis uulgd appellatur Rouiglione,alijs uerd Arabeia, cum tamen Galenus, itemq- Paulus Eruiliam appelli*
tent Ocbrum♦ Nec nobis obftat,quod Eruilia (ut ipfe asserit) rubiginem contrahat, cum adminiculis caret, quibus a
• terra subleuetur,quddq^ buiusce tantum leguminis siliqu# una cum semine comedantur,ut Galenus libri 11.de aliment.
facult.praefatione, & Paulus Doliebos mandi teflantur. Nam etft aliquando Eruti# fetii arborum rami apponatur,
: 0 ait illos implicent; nunquam tamen longisiimi adsiguntur pali,quod ea minime illos scandere ualeat,uerftcolorum pha*
siolorum modo. Ad b#c Eruilia, qu# humi serpat, rubigine minime deperit, ut Tridentinus ager ubiq; teftari poteft.
Quippe quod ibi frequentisiimd feratur, dimittatur nullo prope sixo pedamento bumi accumbere. Nec obftat pr#*
ter ea (ut ipfeManar dies seribit) qubdsola Eruilia inter legumina cumsiliquis comedatur .Nam quanuis decosta
una cum stliquis menfts apponatur: nunquam tamen aliquem me uidijse fateri po/sum, qui filiquas /imul cum granis
deuoratterit. Sed equidem omnes,quod uiderim, Eruiliam mandentes, semina dentibus extrahunt, ev membranofas,
txbauftasq^siliquas dentium attritui prorsus repugnantes, in patinis fuibus relinquunt. Secus autem cum buiufmodi
shdsiolorum corniculis euenit: quandoquidem cum tenella adolescunt,ante aquam consenefcant,aqua prius elixa, non
modo in acetarqs integra,nullisq; ab i e tiis putaminibus,assumuntur in cibum, sed butyro, uel oleo frixa addito gingibe*
ompbacio,iucundisiime deuorantur. Hinc itaq^ sit,ut certo potius credam, boc pbasiolorum genus doliebos esfe,
5 0 quam eruiliam Manardo uocatam. lUud insuper hac in re fentit Manardus,quod Dioscorides pbasiolorum appella*
tione,de quibus supra mentionem fecit,non quidem communes, ac triuiales ,fed Eruiliam signisicauerit: Smilacis uerd
bortenfis nomine,de qua hic sermo,uulgares illos phasiolos repr#sentauerit. Qui (ut suam tueatur fententiam) co/i-
sontaneum minime uideri inquit, quod duobus diuerfts capitibus eodem libro de pbaseolis ser ipfer it Diofcorides. Sed
baudquaqtiam d ratione,et acritate eum alienum existimarem,qui refeonderit, primum traClajse Diofcoridem de uul*
garibus,^ candidis pbafeolis,qui pafiim in campis aliorum leguminum more feminantur,ubi de omni segete, esr legu*
minibus disseruit. Deinde uerd de uersie olor ibus, qui in bortis,& uindarijs ad opera topiaria explenda feruntur, in*
ter ea,qu# in bortis, cr uiridarijs coluntur. Quamobrem ut hortenfcs a campefiribus secerneret, inquit: Hortenfls
Smilax frutex ejb,^rc.Quodmanifefee dedar at,eu bic de bortenfibus,illic uerd de ijs,qu# in campis proueniunt, intel*
lexi(se,atq$ eos itafeiunxisse. Qiia in re9on potui non quandoq; admirari Manardu/m medicum alioquin ingenio,
40 io ferina inssgnem,quod tam sacile adduClus efsiet, ut asseucraret doliebos esse eruiliam, ci<m eum legijse exiftimandum
sit,Galeno, Paulo eruiliam ocbrum uocari.
Mh^xh\ medica. CAP. CXU
Medica, cum recenter prodijt, folijs, & caule trifolio pratensi similis est: procedens uerd
folia contrahit,caules edens trifolij, & siliquas corniculorum modo intortas,in quibus semen len-
tis magnitudine dependet. Id siccatum,iucundi saporis gratia, conditaneo sali admiseetur. Viride,
quibus refrigeratione opus est, illitu suifragatur. Herba tota pro gramine vtuntur, qui pecora
alunt.
Medicam tide nominationem inuenisse certum eft,quod primum,Plinio libro x v 11 r. cap. xv 1. autore,ex Medica con-
Media in Italiam adueda fuerit. Verum etst b#c quondam in uniuersa Ualia fererctur ad pecorum pabulum, cr om* siderauo.
nibus fere cognosceretur; nunc tamen pauci siant reperiuntur, qui Medicam uiderint, ne dum ferant :qtianquam non
desiunt,qui eam se cofecutos existiment. Sed cum ab amicis boc anno semen accepijsem,illud^ magna cu diligentia ter*
r# mandassem,accidit, solo fer/itan repugnante,ut nulla exorta fit planta: unde quid de ea iudicem no habeo. H#c (ut
Plinius tradit loco citato,cr antiquorum plerique teftantur) uno tantum fatu plus tricenis annis perdurat. Eadem
(ut quidam referunt) abundat Hifyania,ubi magna admodum cur a colitur ad iumentorum, cr pecudum pabuium z
eamq^ Aifaifa uocant,nomine ab Arabicis corrupte mutuato. Nam (. ut llb.i i.capite de Cot inquit Auicenna) uoca*
tur ctiammmi Apbris Alsasafat. Nascitur in Gatid .fi Ruellio credimus, ibify matis trisilium appellatur.