DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0387
»1 vires
leno,&
In Lib. tertium Dioscoridis.
(urtdftam,fed multisidam, & ueluti diuisam. Qux quidem nota non uisitur in noftrate Hysiopo,ut quod ssores frica*
toS prostrat , non autem digestos in umbellam rotx modo circum artam , Quo sit , ut non ab re illi dubitauerint, an
nulgare Hysiopum legitimum sit; hi uero crediderint, eo omnino nos esie dcftitutos. Cxtcrum mihi iam compertum
esie puto,hos omnes in dubio, cr errore uerfari peruerfa Marcelli interpretatione deceptos, quandoquidem fe aliter
habet uulgata Diosc. lertio (cui etiam Oribasius, et uetussi quidam Groci codices adsiipulantur) quam uer terit Mar*
€C1lus:ita enim Grxce legitur. o’flyocw roviAhvh<xAou(ui/,cPuAApi/
wa.Qnio$iov <h' du Jd eft. Origanum Heracleoticum, quod ali/ Cuni*
lam uocant, solium habet hyssbpo similet umbellam autem non in roto freciem orbiculatam, sed ueluti multisida, haec
Ttioscoridcs. Ex quibus palam eft, non compar asse Dioscoridem origani ssores ipsius hyssbpi ssoribus, ut perperam
0 Marcellus uertit,ci<m ab folate dixerit,nuUa farta cum Hyssbpo comparatione, Origano umbellam ess: no in rotae mo
dum orbiculatam, sed ueluti multisidam. illud infiuperhdc in re nonparuam ambigendi anfam praebuit, quod Diofro*
rides libro quarto in Chryfocomes capite prodidit, cum inquit. Chryfocome palmi altitudine fruticat, comam habens
frecie corymborum, hyssbpo similem. Veruntamen fi quis prossanti iudicio Diofcoridis uerba accurate perpenderit,
illafane nihil eorum fententix refragari comperiet,qui Hyssbpum, quo pasiim utimur, legitimum esse contendunt. Si±
quidem in plantis coma,probatisiimorum autorum tcftimonio,non solum de ssor ibus,& corymbis intelligitur, sed etia
de svlijs&r ramusculis, dummodo hoc hilari quadam uenuftate plantam totam, uel summa cius exornent. Vndc rerte
Plinius libro xn. cap.xxv.bal[amo silium proximum rut#,perpetua coma reddidit. Item Virgilius lib.111 i.Gcor*
gicorum perpulchre cecinit ♦
ille comam mollis iam tum tondebat acanthi ♦
jo Ex his pcrfricuumfieri arbitror, Chrysocomen coma, hoc ess fblijs&r ramufculis hyssbpo esse similem,non autem ip*
sis corymbis, quibus sirtasse in uniuersum scatet, Quamobrcm hic nullus, quantum equidem sentio, relinquitur am*
piius dubitandi locus. Sed quod Hyssbpum comunis usus, ucrum,legitimum si sit,nobis manifiste demon ftr at Symphy*
■:tum petrawm a me (ut ssero) proximis annis repertu, quod silia uulgarihysibpo similia proferat. Nam cum ser ibat
Diofcorides, Symphy tu petrxum silio esse origani, Origanum uer 6 silia habere hysiopi,clarisiimum probet argume*
tum,quod hyssbpum, quo pasiim utimur, sit ucrum. Quinetiam cum idem autor tradiderit,Hyssbpum duorum essege*
nerunt,.nempe montanum, & hortense, utrtwsi genus in noftrate pasiim habeatur omnibus notis simile, non modo
opinionem auget, hoc legitimum esse Hyssbpum; sed omnem quoque litem dirimit. Huc pro ter ea alia accedit ratio,
quod cum Dioscoridcs congeneres, uel similes plantas seriatim coniunrtesi deseribere confueucrit, statimsi poft hys*
jbpumfloechadem reprofentauerit, que silio, v ssicato ssore hyssbpum noftrum admodum xmulatur, oftendit qui*
1 o dem ballucinari eos, qui hysiopum hoc no legitimum esie hartenus iuerunt insicias. Adde etiam quod idem(ut experien
tia comprobat) ijs omnibus polleat uiribus, quas illi reddidit Diofcoridcs. Hysiopil montanum in comitatu Goritienst
Saluatino monte frequentisiimtvm nafeitur, facie, ssoribus,gt coma hortenfi non abfimile,rudiore tamen silio, gu*
dht amariore,nec tffsi adeo acri. Mitefcit tamen, si tranfrlantetur inhortis , sit si hortenfifimile, exuta fylueftri natu
ra. Hysiopi paucis meminit Galenus lib. v 1i1 ♦ simplicium medicamentorum, sic inquiens. Hysiopum desiccat, & sysTopi vi;
excalfacit ordine tertio: sed & tenuium eft partium. Hyfiopi quoq; uires defcripsit Mesues,ita ad sensum feribes > Galeno,
. Hyssbpum hortense pituitam facile deijcit, quanuis dixerint aliqui, quod eyr atram bilem educit addito fisiili salc, aut Mcsue*
Indo. At ipsum pituitam purgare manifrfto experimento conflat, prcesertim qu& in peftore, ac pulmone cotinetur.
Tacit hyssbpum ad pituitosos tum cerebri, tum neruorum affeftus: quod non modo mundet; sed quod etiam roboret.
Quin ey peftus, cy pulmonem detergit, prasertim fenibus, quorum peftus lenta crassaq; pituita resirtum e fi: quo
40 sit,ut asihmaticis, tusiientibus opituletur. Difcutit hysiopi usus contumaces inssationes, cibi appetentiam inuitat,
menses urinam ciet, ey febrium horrores excutit: uisum acuit. MeUe commixtum interaneorum tineas necat, ni*
iri tamen addito momento. oleum, quod tum silijs, tum ssoribus paratur, neruos algore asseftos inunttum sanat,&*
roborat ♦ Potesi eadem cr montanum, atque etiam h£c omnia essicacius prceftat ♦
STOECHAS.
CAP. XXVII»
Stoechas, iuxta Galliam in insulis eiusdem nominis e regione Massilie gignitur: vnde co-
gnomentum accepit. Herba tenuibus surculis, coma thymi, longiore folio,subamara gustu,& ali-
quantum acris. Cuius decodum, hyssbpi modo, ad pedoris uitia efficax est. Antidotis utiliter
p miscetur. Viscera omnia, & uniuersum animantis habitum extenuat, confirmat, & ab obstrudio-
nibus & lardu liberat.
Stoechadem osficinarum uulgus Sticados appeUat .Nafeitur htc non modo in Gallia (ut Oioscorides Stoechadis co
seribit) ex aduerso Masiilix in insulis illis,quas Stoechadas uocant; sed cr in Arabia,unde cum alijs mercimonijs,quce s deratio.
cx Alexandria aduehuntur, Venetias comportatur. Quapropter tam a medicis, quam a seplafiarijs, indito ab Ara*
4ia cognomento, hodie Arabica nuncupatur: etsi Masiilienfis pelagi sice ch as plerunq; Arabica uicem expleat. Pro*
uenit praeterea in nonnullis Itali# locis, ucrum ea exteris in Italia prossat, qux ex Gargano Apuli# monte aduehi*
tur. quanquam omnium probatissima e fi peregrina, qu# ex Arabia defertur: hanc deinde sequitur, qu# in Stoecha*
dibus insulis naseitur, d quibus primum nomen adinuenit. De Stcechade uires scripsit Galenus libro vm. fimpli* Stoechadis ui-
<dum medicamentorum, ubi sic inquit. Stachadisgustu quidem qualitas amara est, cr mediocriter subadssringens. res ex Gal.
Cxterm
leno,&
In Lib. tertium Dioscoridis.
(urtdftam,fed multisidam, & ueluti diuisam. Qux quidem nota non uisitur in noftrate Hysiopo,ut quod ssores frica*
toS prostrat , non autem digestos in umbellam rotx modo circum artam , Quo sit , ut non ab re illi dubitauerint, an
nulgare Hysiopum legitimum sit; hi uero crediderint, eo omnino nos esie dcftitutos. Cxtcrum mihi iam compertum
esie puto,hos omnes in dubio, cr errore uerfari peruerfa Marcelli interpretatione deceptos, quandoquidem fe aliter
habet uulgata Diosc. lertio (cui etiam Oribasius, et uetussi quidam Groci codices adsiipulantur) quam uer terit Mar*
€C1lus:ita enim Grxce legitur. o’flyocw roviAhvh<xAou(ui/,cPuAApi/
wa.Qnio$iov <h' du Jd eft. Origanum Heracleoticum, quod ali/ Cuni*
lam uocant, solium habet hyssbpo similet umbellam autem non in roto freciem orbiculatam, sed ueluti multisida, haec
Ttioscoridcs. Ex quibus palam eft, non compar asse Dioscoridem origani ssores ipsius hyssbpi ssoribus, ut perperam
0 Marcellus uertit,ci<m ab folate dixerit,nuUa farta cum Hyssbpo comparatione, Origano umbellam ess: no in rotae mo
dum orbiculatam, sed ueluti multisidam. illud infiuperhdc in re nonparuam ambigendi anfam praebuit, quod Diofro*
rides libro quarto in Chryfocomes capite prodidit, cum inquit. Chryfocome palmi altitudine fruticat, comam habens
frecie corymborum, hyssbpo similem. Veruntamen fi quis prossanti iudicio Diofcoridis uerba accurate perpenderit,
illafane nihil eorum fententix refragari comperiet,qui Hyssbpum, quo pasiim utimur, legitimum esse contendunt. Si±
quidem in plantis coma,probatisiimorum autorum tcftimonio,non solum de ssor ibus,& corymbis intelligitur, sed etia
de svlijs&r ramusculis, dummodo hoc hilari quadam uenuftate plantam totam, uel summa cius exornent. Vndc rerte
Plinius libro xn. cap.xxv.bal[amo silium proximum rut#,perpetua coma reddidit. Item Virgilius lib.111 i.Gcor*
gicorum perpulchre cecinit ♦
ille comam mollis iam tum tondebat acanthi ♦
jo Ex his pcrfricuumfieri arbitror, Chrysocomen coma, hoc ess fblijs&r ramufculis hyssbpo esse similem,non autem ip*
sis corymbis, quibus sirtasse in uniuersum scatet, Quamobrcm hic nullus, quantum equidem sentio, relinquitur am*
piius dubitandi locus. Sed quod Hyssbpum comunis usus, ucrum,legitimum si sit,nobis manifiste demon ftr at Symphy*
■:tum petrawm a me (ut ssero) proximis annis repertu, quod silia uulgarihysibpo similia proferat. Nam cum ser ibat
Diofcorides, Symphy tu petrxum silio esse origani, Origanum uer 6 silia habere hysiopi,clarisiimum probet argume*
tum,quod hyssbpum, quo pasiim utimur, sit ucrum. Quinetiam cum idem autor tradiderit,Hyssbpum duorum essege*
nerunt,.nempe montanum, & hortense, utrtwsi genus in noftrate pasiim habeatur omnibus notis simile, non modo
opinionem auget, hoc legitimum esse Hyssbpum; sed omnem quoque litem dirimit. Huc pro ter ea alia accedit ratio,
quod cum Dioscoridcs congeneres, uel similes plantas seriatim coniunrtesi deseribere confueucrit, statimsi poft hys*
jbpumfloechadem reprofentauerit, que silio, v ssicato ssore hyssbpum noftrum admodum xmulatur, oftendit qui*
1 o dem ballucinari eos, qui hysiopum hoc no legitimum esie hartenus iuerunt insicias. Adde etiam quod idem(ut experien
tia comprobat) ijs omnibus polleat uiribus, quas illi reddidit Diofcoridcs. Hysiopil montanum in comitatu Goritienst
Saluatino monte frequentisiimtvm nafeitur, facie, ssoribus,gt coma hortenfi non abfimile,rudiore tamen silio, gu*
dht amariore,nec tffsi adeo acri. Mitefcit tamen, si tranfrlantetur inhortis , sit si hortenfifimile, exuta fylueftri natu
ra. Hysiopi paucis meminit Galenus lib. v 1i1 ♦ simplicium medicamentorum, sic inquiens. Hysiopum desiccat, & sysTopi vi;
excalfacit ordine tertio: sed & tenuium eft partium. Hyfiopi quoq; uires defcripsit Mesues,ita ad sensum feribes > Galeno,
. Hyssbpum hortense pituitam facile deijcit, quanuis dixerint aliqui, quod eyr atram bilem educit addito fisiili salc, aut Mcsue*
Indo. At ipsum pituitam purgare manifrfto experimento conflat, prcesertim qu& in peftore, ac pulmone cotinetur.
Tacit hyssbpum ad pituitosos tum cerebri, tum neruorum affeftus: quod non modo mundet; sed quod etiam roboret.
Quin ey peftus, cy pulmonem detergit, prasertim fenibus, quorum peftus lenta crassaq; pituita resirtum e fi: quo
40 sit,ut asihmaticis, tusiientibus opituletur. Difcutit hysiopi usus contumaces inssationes, cibi appetentiam inuitat,
menses urinam ciet, ey febrium horrores excutit: uisum acuit. MeUe commixtum interaneorum tineas necat, ni*
iri tamen addito momento. oleum, quod tum silijs, tum ssoribus paratur, neruos algore asseftos inunttum sanat,&*
roborat ♦ Potesi eadem cr montanum, atque etiam h£c omnia essicacius prceftat ♦
STOECHAS.
CAP. XXVII»
Stoechas, iuxta Galliam in insulis eiusdem nominis e regione Massilie gignitur: vnde co-
gnomentum accepit. Herba tenuibus surculis, coma thymi, longiore folio,subamara gustu,& ali-
quantum acris. Cuius decodum, hyssbpi modo, ad pedoris uitia efficax est. Antidotis utiliter
p miscetur. Viscera omnia, & uniuersum animantis habitum extenuat, confirmat, & ab obstrudio-
nibus & lardu liberat.
Stoechadem osficinarum uulgus Sticados appeUat .Nafeitur htc non modo in Gallia (ut Oioscorides Stoechadis co
seribit) ex aduerso Masiilix in insulis illis,quas Stoechadas uocant; sed cr in Arabia,unde cum alijs mercimonijs,quce s deratio.
cx Alexandria aduehuntur, Venetias comportatur. Quapropter tam a medicis, quam a seplafiarijs, indito ab Ara*
4ia cognomento, hodie Arabica nuncupatur: etsi Masiilienfis pelagi sice ch as plerunq; Arabica uicem expleat. Pro*
uenit praeterea in nonnullis Itali# locis, ucrum ea exteris in Italia prossat, qux ex Gargano Apuli# monte aduehi*
tur. quanquam omnium probatissima e fi peregrina, qu# ex Arabia defertur: hanc deinde sequitur, qu# in Stoecha*
dibus insulis naseitur, d quibus primum nomen adinuenit. De Stcechade uires scripsit Galenus libro vm. fimpli* Stoechadis ui-
<dum medicamentorum, ubi sic inquit. Stachadisgustu quidem qualitas amara est, cr mediocriter subadssringens. res ex Gal.
Cxterm