DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0469
error.
*
Galeni locus
suspedus.
Hemionitidis
consideratio.
Aspleni uires
ex Galeno.
In Lib. tertium Dioscoridis. 41 y
stii maiores phyltitim Scolopcndriam appellaverint, quddsieamssseni fcmper maxime profuisse experimento cogno-
verint , Qua tamen in re prorfus aberrant , ut ex Asslent/] notis facile ab omnibus intelligi poteji: ex quibus apertif*
sime cognofcitur, nil aliud esse Asslenum, quam ipfu/m Cctrach uocatum, Nec desunt pr#terea, qui obnixe conte*
dant, Cetrach non esse Asslenum, quodfer ipfer it Diofcorides nafei A ssienum silqs polypodij ,siue silicuU, quibus
tamen ipsius Ceterach solia non undequaq; ressondere uidentur. Verum si ij, qui ita obijeiunt, eam uidiffent siliculam,
qu£ in montibus prouenit in itinere, quo Goritia per montes in Carniolam itur,silijs anguftioribus, er admodum ui*
r entibus, ijs in pofterum, quantum equidem reor, omnis dubitandi occafio fublata effet. Siquidem silicula h#c solio
exit Ceteracho perquam ftmili, quanquam paulo ampliore. Tantasi eft fimilitudo, ut mihi primum hanc herbam in*
ssicienti ea sirme uifa sit verum A ssienum: qu# tamen effbssa radice ftatim pro silicula agnofeitur. Praftantisiimum
* 0 asslenum in Creta naseitur, ubi repertum Vitruuius asfirmat circa Poter eum amnem,qui duas urbes Gnofon, et Cor*
tynam interlabitur: parte qua: ad Cortynam ssessat, pecoribus sine liene inventis, quia herbam hanc roderent: alte*
ra vero parte, qu# ad Gnofon eft, lienem habentibus, quia ibi herba iUa non appareat. Assleni uires paucis per*
strinxit Galenus libro vi.simplicium medicamentorum, sic inquiens. Asslenum tenuium quidem partium, non tamen
calida herba eft. Hac utiq$ ratione y lapides frangit, y lienes liquat, h#c Galenus* C ceterum sunt qui existiment
Asslenum, y Scolopendrium Graecis non idem,fed diuerfas omnino plantas repnefentare, Galeni avthoritdte freti.
Quippe qui libro v. capite x 11. simplicium medicamentorum de his disserens, qu# obftruflo lieni confirunt, Sco*
lopendrium ab A sslenofegregasse manisifte uideatur, cum inquit♦ Maiores lienis obftr ussiones ueh ementior a deside-
rant medicamenta, nempe capparis corticem, tamaricis radices ,scolopendriu/m, y scillam, y eam, qu# idipfum
nomine repr#fentat afflenos appellata. H#c certe verba differentiam sieri aperte declarant * Sed, meo quidem iu*
dicio, credendum essi sussicor, hoc in loco pr#ter Galeni sententiam accreuiffe Scolopendrium, deprauatamsi in eo
esse seripturam uel librariorum incuria, ucl nimia alicuius scioli diligentia. Quandoquidem in sequentibus libris, in
quibus de simplicium omnium, quorum cognitionem habuit, facultatibus figiUatim differ it, nusquam, quod invenerim,
Galenus Scolopendrij meminit, sed tantum Assleni,cuius etiam uires (ut supra retulimus) fane quam paucis persirin*
xit. Quod si Scolopendrium non esse Asslenum sensisset, minime dubitandum efi,quin utriusq; feorfum mentionem fi*
cisset contra Diofcoridis fententiam. Ex his itaq; facile colligi poffe putaverim, hoc loco in Galeni codice medum sub*
esse. Nam y Paulus Galeni se flator acerrimus libro vu. Scolopendrion afflenon esse seribit: id quod etiam inter
Arabes teftatur Serapio, Neq$ alia puto rdtionc A sslenos Scolopendrij nomen sibi ucndicauit, quam quod scolopcn*
dram uenenofwn animal siliorum facie resirat♦
HEM1ONITIS, CAP. CXXXV.
H e m 1 on 1 r 1 s, quam aliqui{plenionuocants
folium emittit dracunculi, lunatum: radicibus cohae-
ret multis, tenuibus: nunquam ssores, neque semen,
neque caulem gignit. in petrolis naseitur, austero sa-
pore. Ea ex aceto pota lienem absumit.
F a l l v n t v r procul dubio (ut in Phyllitidis commen
tatione superius diximus) Leonicenus, Rucllius, cr Manardus:
quippe qui sibi certo perfuaferint, Hcmionitida eam esse plan*
tam,quam [eplasiariorum uulgus Linguam ceruina, perperam*
que Scolopendrium nominat. Sed quoniam in proditio loco hos
uiros alioqui dossifiimos, ey* Puchsium pariter cos fecutum er*
rare euidentisiimis, ut puto, argumentis oftendimus; idcirco su*
peruacaneum effe duximus hic eadem repetere, prcefertim quod
neminem futurum sserem, qui eo se consirregrauetur,si cupiat
noflrds contra uiros tam celebres rationes audire. Porro iion
modo iam nobis compertum eft ueram Hcmionitim, qua: a Hio*
fcoridis hiftoria nihil prorsus disiidet ,Roma: nasei in quibus*
dam ruderibus, aedisiciorirmst ruinis prope magnu Amphitbea*
trum, unde quidam rei herbaria: studiosi eam in suos transtulc*
runt hortos; sed nos quoq$ hoc anno eam accepimus ab Aloysio
AnguiUario Romano rei herbari# peritisiimo, qui Hemionitidis
plantam, cuius pissuram damus, ad nos Patauio misit ♦ Pqui*
dem credidimus iamdudum una cum Hermolao, ^y Ruellio teu*
-crium, ey hemionitim unam tantum Plinio plantam esse, depra*
natis eius exemplaribus decepti, qu# lib, xx v. cap. v. ita feri*
ptum habebant. Inucnit ey Teucer eadem aetate teucrion, quam quidam hemiomon uocant, Neruntamen cum poftea
trassu temporis Plinij codex mendis quam plurimis expurgatus ad manus essit, nonbemionion legendum fuiffe com*
peri, sed hermion, Quo fassum eft, ut omnino suerim coassus in hoc mutare sententiam, contraq; asserere teucriwn
d Plinio defer iptum d Diofcoridis tcucrio nullis notis disserre. C#terum inter hcmionium,zy asslenwm Plinio nulla
intercedit
*
Galeni locus
suspedus.
Hemionitidis
consideratio.
Aspleni uires
ex Galeno.
In Lib. tertium Dioscoridis. 41 y
stii maiores phyltitim Scolopcndriam appellaverint, quddsieamssseni fcmper maxime profuisse experimento cogno-
verint , Qua tamen in re prorfus aberrant , ut ex Asslent/] notis facile ab omnibus intelligi poteji: ex quibus apertif*
sime cognofcitur, nil aliud esse Asslenum, quam ipfu/m Cctrach uocatum, Nec desunt pr#terea, qui obnixe conte*
dant, Cetrach non esse Asslenum, quodfer ipfer it Diofcorides nafei A ssienum silqs polypodij ,siue silicuU, quibus
tamen ipsius Ceterach solia non undequaq; ressondere uidentur. Verum si ij, qui ita obijeiunt, eam uidiffent siliculam,
qu£ in montibus prouenit in itinere, quo Goritia per montes in Carniolam itur,silijs anguftioribus, er admodum ui*
r entibus, ijs in pofterum, quantum equidem reor, omnis dubitandi occafio fublata effet. Siquidem silicula h#c solio
exit Ceteracho perquam ftmili, quanquam paulo ampliore. Tantasi eft fimilitudo, ut mihi primum hanc herbam in*
ssicienti ea sirme uifa sit verum A ssienum: qu# tamen effbssa radice ftatim pro silicula agnofeitur. Praftantisiimum
* 0 asslenum in Creta naseitur, ubi repertum Vitruuius asfirmat circa Poter eum amnem,qui duas urbes Gnofon, et Cor*
tynam interlabitur: parte qua: ad Cortynam ssessat, pecoribus sine liene inventis, quia herbam hanc roderent: alte*
ra vero parte, qu# ad Gnofon eft, lienem habentibus, quia ibi herba iUa non appareat. Assleni uires paucis per*
strinxit Galenus libro vi.simplicium medicamentorum, sic inquiens. Asslenum tenuium quidem partium, non tamen
calida herba eft. Hac utiq$ ratione y lapides frangit, y lienes liquat, h#c Galenus* C ceterum sunt qui existiment
Asslenum, y Scolopendrium Graecis non idem,fed diuerfas omnino plantas repnefentare, Galeni avthoritdte freti.
Quippe qui libro v. capite x 11. simplicium medicamentorum de his disserens, qu# obftruflo lieni confirunt, Sco*
lopendrium ab A sslenofegregasse manisifte uideatur, cum inquit♦ Maiores lienis obftr ussiones ueh ementior a deside-
rant medicamenta, nempe capparis corticem, tamaricis radices ,scolopendriu/m, y scillam, y eam, qu# idipfum
nomine repr#fentat afflenos appellata. H#c certe verba differentiam sieri aperte declarant * Sed, meo quidem iu*
dicio, credendum essi sussicor, hoc in loco pr#ter Galeni sententiam accreuiffe Scolopendrium, deprauatamsi in eo
esse seripturam uel librariorum incuria, ucl nimia alicuius scioli diligentia. Quandoquidem in sequentibus libris, in
quibus de simplicium omnium, quorum cognitionem habuit, facultatibus figiUatim differ it, nusquam, quod invenerim,
Galenus Scolopendrij meminit, sed tantum Assleni,cuius etiam uires (ut supra retulimus) fane quam paucis persirin*
xit. Quod si Scolopendrium non esse Asslenum sensisset, minime dubitandum efi,quin utriusq; feorfum mentionem fi*
cisset contra Diofcoridis fententiam. Ex his itaq; facile colligi poffe putaverim, hoc loco in Galeni codice medum sub*
esse. Nam y Paulus Galeni se flator acerrimus libro vu. Scolopendrion afflenon esse seribit: id quod etiam inter
Arabes teftatur Serapio, Neq$ alia puto rdtionc A sslenos Scolopendrij nomen sibi ucndicauit, quam quod scolopcn*
dram uenenofwn animal siliorum facie resirat♦
HEM1ONITIS, CAP. CXXXV.
H e m 1 on 1 r 1 s, quam aliqui{plenionuocants
folium emittit dracunculi, lunatum: radicibus cohae-
ret multis, tenuibus: nunquam ssores, neque semen,
neque caulem gignit. in petrolis naseitur, austero sa-
pore. Ea ex aceto pota lienem absumit.
F a l l v n t v r procul dubio (ut in Phyllitidis commen
tatione superius diximus) Leonicenus, Rucllius, cr Manardus:
quippe qui sibi certo perfuaferint, Hcmionitida eam esse plan*
tam,quam [eplasiariorum uulgus Linguam ceruina, perperam*
que Scolopendrium nominat. Sed quoniam in proditio loco hos
uiros alioqui dossifiimos, ey* Puchsium pariter cos fecutum er*
rare euidentisiimis, ut puto, argumentis oftendimus; idcirco su*
peruacaneum effe duximus hic eadem repetere, prcefertim quod
neminem futurum sserem, qui eo se consirregrauetur,si cupiat
noflrds contra uiros tam celebres rationes audire. Porro iion
modo iam nobis compertum eft ueram Hcmionitim, qua: a Hio*
fcoridis hiftoria nihil prorsus disiidet ,Roma: nasei in quibus*
dam ruderibus, aedisiciorirmst ruinis prope magnu Amphitbea*
trum, unde quidam rei herbaria: studiosi eam in suos transtulc*
runt hortos; sed nos quoq$ hoc anno eam accepimus ab Aloysio
AnguiUario Romano rei herbari# peritisiimo, qui Hemionitidis
plantam, cuius pissuram damus, ad nos Patauio misit ♦ Pqui*
dem credidimus iamdudum una cum Hermolao, ^y Ruellio teu*
-crium, ey hemionitim unam tantum Plinio plantam esse, depra*
natis eius exemplaribus decepti, qu# lib, xx v. cap. v. ita feri*
ptum habebant. Inucnit ey Teucer eadem aetate teucrion, quam quidam hemiomon uocant, Neruntamen cum poftea
trassu temporis Plinij codex mendis quam plurimis expurgatus ad manus essit, nonbemionion legendum fuiffe com*
peri, sed hermion, Quo fassum eft, ut omnino suerim coassus in hoc mutare sententiam, contraq; asserere teucriwn
d Plinio defer iptum d Diofcoridis tcucrio nullis notis disserre. C#terum inter hcmionium,zy asslenwm Plinio nulla
intercedit