DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0518
And. Matthioli Comm.
464
LIL
Fuchsij error.
capite xxv .ubi de eo disseruit hisuerbis.
Helichrysi cS
sideratio.
XsUdoyoVoV. CHRYSOGONVAL
Chrysogonvm dense fruticat,quernis folijs,ssore coronarij verbasci:radix vt rapum
extuberat, intus ruberrima, foris nigra. Qlke trita cum aceto, atque imposita, muris aranei mor-
sibus auxiliatur.
CAP. LL
Chrysogonvm, nisi aliunde in Italiam deferatur, inter plantas, quae minime cognoscuntur , cr ipsum
perpetuo recenfendum esse putauerim: uel nobis in abditisiimis natur ce hortis, ubi delitefcit, inuefligandum erit. Id
siquidem hassenus mihi neq; inuenire , nefy ab alijs compertum uidere licuit in Italia < 1 a
HELICHRYSVAL CAP.
Helichryson, quidamchrysanthemon,non-
nulli & id amaranton vocat,quo deorum simulacra co-
ronant. Ramulum habet candidum, uirentem,redum,
firmu: folia intercedentibus spatijs angusta, abrotono
similia: comam aureos lucis, in orbem: vmbella rotun-
da, veluti siccis corymbis dependentibus: radice tenui.
Nascitur in asperis, & torrentium alueis. Contra ser- 20
pentium idus,coxedicum dolores,vrinae stillicidia,ru-
ptaque, coma e vino pota opitulatur: ciet menses. San-
guinem cocretum ventris ac vesicce absumit, pota cum
mulso: ieiunis, trium obolorum pondere, sistit destil-
lationes, data in vino albo diluto. Vestibus inseritur,
vteas ab erodentium iniurijs tueatur.
TT t . .
Helichryson copiose prouemt in Hetruna m
pratis gracili solo, incultisfy locis, siticulosis collibus ,necnon
etiam in ssuminum alueis. Caule conflat resso, aquali, ac ligno* 3 0
so, cubitalem longitudinem non excedente: silifs per interualla
emergentibus , abrotoni <emulis: comantibus in cacumine ssori*
bus, aureo colore fulgentibus , & in orbem umbellce modo cohee*
rentibus , corymbaceafacie, ueluti myriophylli, uel agerati: qui
exiccati aureum colorem diutius retinent. 'Proinde commode hye*
me, quod eo tempore flores desiciant, puelLe siccum Helichrysum
coronamentis suis inferunt, quemadmodum & Amarantum pur*
pur eum, quod nossris Hetruscis uulgd dicitur FiorueUuto. Heli*
chrysum depinxit Euchsius in suis clarisiimis de stirpium hifloria
commentari)s, siliocchij aculeato, floribusbuphthalmi. Qua 4°
in pissura ipsum deceptum sufyicor, quod ea Helichryfi) minime
ressondere deprehendatur. Helichrysi meminit Plinius lib.xxi.
► Heliochryfum, inquit, quod ali) Chrysanthemon uocant, ramulos habet
candidos: silia subalbida, abrotono similia: ad folis repercujsum aureae lucis in orbem ueluti corymbis dependenti*
bus, qui nunquam marcescunt. qua de caufa deos coronant illo. Quod diligentisiime obferuauit Ptolemaeus rex Ac*
Helichrysi ui gypti. Nascitur in frutetis. Helichryfi sub A maranti nomine mentionem sicit Galenus libro v 1. simplicium medi*
res ex Gal. c amentorum ,sic inquiens. Amarantum sacultatis eft incidentis, er extenuantis. Coma igitur eius menses cum uino
pota educit: cr grumos sanguinis liquare creditur, non solum in uentre, sed in ueftca: sed tunc potius cum mulso
Amarati pur bibenda. Et omnes/impliciter ssuxiones, pota deftccat,ssomacho insissa. haec Galenus. Caeterum cum Helichryfi^
^ulXensentlO> idm ^°scor^3 Gflcno Amarantum dicatur, opportuna nobis sese ossert occasio, ut hic amaranti 30
purpurei, quod ut paulo ante diximus, a noflris uulgd uocatur Fioruelluto, historiam, cr uires tradamus, praeser*
tim quod puellis gratisiimumsst hyeme in suis texendis corollis, utpote quod tam recens, quam siccum purpureum^ ac
slammeum colorem diutius conferuet. Hoc itaq$ silia profirt ocimi maiora: caulem crassum, pinguem, subrubentem:
slorem siicatum, admodum purpureum. qui quanquam diu siccatum (ut supra dissum eft) asseruatur, haudqua*
quam tamen suwm deperdit colorem. Amarantum hoc, quantum equidem reor, memoriae prodidit Plinius lib.xxi*
capite viii. cumsic inquit. Amaranto non dubie uincimur. Ess autem /sica purpurea, uerius quam ssos aliquis,
ipse sine odore. Mirumq- in eo gaudere decerpi,^ laetius renafei. Prouemt augufto mensc: durat in autumnum. Ale
xandrino palma, qui decerptus asseruatur. Mirumcp possquam deficere cunssi ssores, madesdssus aqua reuiuifeit,
cr hybernds coronas sacit. Summa eius natura in nomine eft, appellato quoniam non marcefcit. Hassenus de ama*
ranto Plinius. Huic sacultas inest (ut recentiorum quorundam sirt opinio) frigida ficca: proinde flos eius potus
coeliacos,
464
LIL
Fuchsij error.
capite xxv .ubi de eo disseruit hisuerbis.
Helichrysi cS
sideratio.
XsUdoyoVoV. CHRYSOGONVAL
Chrysogonvm dense fruticat,quernis folijs,ssore coronarij verbasci:radix vt rapum
extuberat, intus ruberrima, foris nigra. Qlke trita cum aceto, atque imposita, muris aranei mor-
sibus auxiliatur.
CAP. LL
Chrysogonvm, nisi aliunde in Italiam deferatur, inter plantas, quae minime cognoscuntur , cr ipsum
perpetuo recenfendum esse putauerim: uel nobis in abditisiimis natur ce hortis, ubi delitefcit, inuefligandum erit. Id
siquidem hassenus mihi neq; inuenire , nefy ab alijs compertum uidere licuit in Italia < 1 a
HELICHRYSVAL CAP.
Helichryson, quidamchrysanthemon,non-
nulli & id amaranton vocat,quo deorum simulacra co-
ronant. Ramulum habet candidum, uirentem,redum,
firmu: folia intercedentibus spatijs angusta, abrotono
similia: comam aureos lucis, in orbem: vmbella rotun-
da, veluti siccis corymbis dependentibus: radice tenui.
Nascitur in asperis, & torrentium alueis. Contra ser- 20
pentium idus,coxedicum dolores,vrinae stillicidia,ru-
ptaque, coma e vino pota opitulatur: ciet menses. San-
guinem cocretum ventris ac vesicce absumit, pota cum
mulso: ieiunis, trium obolorum pondere, sistit destil-
lationes, data in vino albo diluto. Vestibus inseritur,
vteas ab erodentium iniurijs tueatur.
TT t . .
Helichryson copiose prouemt in Hetruna m
pratis gracili solo, incultisfy locis, siticulosis collibus ,necnon
etiam in ssuminum alueis. Caule conflat resso, aquali, ac ligno* 3 0
so, cubitalem longitudinem non excedente: silifs per interualla
emergentibus , abrotoni <emulis: comantibus in cacumine ssori*
bus, aureo colore fulgentibus , & in orbem umbellce modo cohee*
rentibus , corymbaceafacie, ueluti myriophylli, uel agerati: qui
exiccati aureum colorem diutius retinent. 'Proinde commode hye*
me, quod eo tempore flores desiciant, puelLe siccum Helichrysum
coronamentis suis inferunt, quemadmodum & Amarantum pur*
pur eum, quod nossris Hetruscis uulgd dicitur FiorueUuto. Heli*
chrysum depinxit Euchsius in suis clarisiimis de stirpium hifloria
commentari)s, siliocchij aculeato, floribusbuphthalmi. Qua 4°
in pissura ipsum deceptum sufyicor, quod ea Helichryfi) minime
ressondere deprehendatur. Helichrysi meminit Plinius lib.xxi.
► Heliochryfum, inquit, quod ali) Chrysanthemon uocant, ramulos habet
candidos: silia subalbida, abrotono similia: ad folis repercujsum aureae lucis in orbem ueluti corymbis dependenti*
bus, qui nunquam marcescunt. qua de caufa deos coronant illo. Quod diligentisiime obferuauit Ptolemaeus rex Ac*
Helichrysi ui gypti. Nascitur in frutetis. Helichryfi sub A maranti nomine mentionem sicit Galenus libro v 1. simplicium medi*
res ex Gal. c amentorum ,sic inquiens. Amarantum sacultatis eft incidentis, er extenuantis. Coma igitur eius menses cum uino
pota educit: cr grumos sanguinis liquare creditur, non solum in uentre, sed in ueftca: sed tunc potius cum mulso
Amarati pur bibenda. Et omnes/impliciter ssuxiones, pota deftccat,ssomacho insissa. haec Galenus. Caeterum cum Helichryfi^
^ulXensentlO> idm ^°scor^3 Gflcno Amarantum dicatur, opportuna nobis sese ossert occasio, ut hic amaranti 30
purpurei, quod ut paulo ante diximus, a noflris uulgd uocatur Fioruelluto, historiam, cr uires tradamus, praeser*
tim quod puellis gratisiimumsst hyeme in suis texendis corollis, utpote quod tam recens, quam siccum purpureum^ ac
slammeum colorem diutius conferuet. Hoc itaq$ silia profirt ocimi maiora: caulem crassum, pinguem, subrubentem:
slorem siicatum, admodum purpureum. qui quanquam diu siccatum (ut supra dissum eft) asseruatur, haudqua*
quam tamen suwm deperdit colorem. Amarantum hoc, quantum equidem reor, memoriae prodidit Plinius lib.xxi*
capite viii. cumsic inquit. Amaranto non dubie uincimur. Ess autem /sica purpurea, uerius quam ssos aliquis,
ipse sine odore. Mirumq- in eo gaudere decerpi,^ laetius renafei. Prouemt augufto mensc: durat in autumnum. Ale
xandrino palma, qui decerptus asseruatur. Mirumcp possquam deficere cunssi ssores, madesdssus aqua reuiuifeit,
cr hybernds coronas sacit. Summa eius natura in nomine eft, appellato quoniam non marcefcit. Hassenus de ama*
ranto Plinius. Huic sacultas inest (ut recentiorum quorundam sirt opinio) frigida ficca: proinde flos eius potus
coeliacos,