DOI Artikel:
Walanus, Wojciech; Muzeum Narodowe w Krakowie [Mitarb.]: Polyptyk z Lusiny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, nowe spostrzeżenia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17165#0076
13. Maria ukazuje się
choremu księdzu, drze-
woryt ze Speculum Hu-
manae Saluationis, Augs-
burg 1473, wg Schram-
ma, repr. W. Walanus
jeszcze bliższe kwaterze lusińskiej, choć od niej późniejsze. Jest nim relie-
fowe Zwiastowanie z Kestner-Museum w Hanowerze (il. 12), będące
echem stylu Stwosza z okresu prac nad tzw. Ołtarzem Bamberskim
(1520—1523)85. Kształt i ogólny schemat kompozycyjny reliefu hanower-
skiego, ułożenie skrzydeł anioła, widoczny nad lewym skrzydłem frag-
ment baldachimu oraz półkoliste okno w tle świadczą o wyraźnym
związku tego dzieła ze Zwiastowaniem w poliptyku z Lusiny. Niewyklu-
czone więc, że w obu reliefach nawiązano do wspólnego, nieznanego nam
(Stwoszowskiego?) wzoru.
Rzeźbione przedstawienie legendy o św. Teofilu z Adany z poliptyku
z Lusiny jest ikonograficznym unicum w późnogotyckiej sztuce Europy
Środkowej i próżno szukać dla niego wzoru w oeuure Stwosza. Najważniej-
szym elementem kompozycji reliefu jest ujęte w efektownym skrócie, dia-
gonalnie ustawione łóżko Teofila, za którym, na osi sceny, stoi Maria. Nie-
zwykle podobne rozwiązanie dostrzec można w skromnym w formie drze-
worycie ze Speculum Humanae Saluationis, wydanego w r. 1473 w augs-
burskiej oficynie Giinthera Zainera (fol. 254r; il. 13). Jest on jedną z ilu-
stracji rozdziału XLV, zawierającego rozważania o Siedmiu Radościach
Marii. Zgodnie z podpisem, przedstawia Marię jako Mater Misericordiae,
która ukazała się choremu księdzu86. Różnice pomiędzy obydwoma
85 Pendant do rzeźbionej sceny Obrzezania w tejże kolekcji. Daun przypisywał obie kwate-
ry samemu Stwoszowi (Daun [przyp. 64], s. 90-91, il. 48-49), a Lossnitzer uważał je za wyko-
nane tylko według projektu i pod nadzorem Mistrza (Lossnitzer [przyp. 25], s. 148). Reliefy te
należy jednak uznać wyłącznie za inspirowane późnym stylem Stwosza. Przekonuje o tym po-
równanie postaci siedzącej Marii w hanowerskim Zwiastowaniu i Marii w Pokłonie Trzech
Króli z Ołtarza Bamberskiego (zob. Kępiński [przyp. 58], il. 159): wyraźne jest podobieństwo
pozy (w odbiciu lustrzanym) i przebiegu fałd spływających zza pleców Marii.
86 „Eyn priester sach eyn wunderlich gesicht wie ym erschyn Maria die muoter der barm-
72
choremu księdzu, drze-
woryt ze Speculum Hu-
manae Saluationis, Augs-
burg 1473, wg Schram-
ma, repr. W. Walanus
jeszcze bliższe kwaterze lusińskiej, choć od niej późniejsze. Jest nim relie-
fowe Zwiastowanie z Kestner-Museum w Hanowerze (il. 12), będące
echem stylu Stwosza z okresu prac nad tzw. Ołtarzem Bamberskim
(1520—1523)85. Kształt i ogólny schemat kompozycyjny reliefu hanower-
skiego, ułożenie skrzydeł anioła, widoczny nad lewym skrzydłem frag-
ment baldachimu oraz półkoliste okno w tle świadczą o wyraźnym
związku tego dzieła ze Zwiastowaniem w poliptyku z Lusiny. Niewyklu-
czone więc, że w obu reliefach nawiązano do wspólnego, nieznanego nam
(Stwoszowskiego?) wzoru.
Rzeźbione przedstawienie legendy o św. Teofilu z Adany z poliptyku
z Lusiny jest ikonograficznym unicum w późnogotyckiej sztuce Europy
Środkowej i próżno szukać dla niego wzoru w oeuure Stwosza. Najważniej-
szym elementem kompozycji reliefu jest ujęte w efektownym skrócie, dia-
gonalnie ustawione łóżko Teofila, za którym, na osi sceny, stoi Maria. Nie-
zwykle podobne rozwiązanie dostrzec można w skromnym w formie drze-
worycie ze Speculum Humanae Saluationis, wydanego w r. 1473 w augs-
burskiej oficynie Giinthera Zainera (fol. 254r; il. 13). Jest on jedną z ilu-
stracji rozdziału XLV, zawierającego rozważania o Siedmiu Radościach
Marii. Zgodnie z podpisem, przedstawia Marię jako Mater Misericordiae,
która ukazała się choremu księdzu86. Różnice pomiędzy obydwoma
85 Pendant do rzeźbionej sceny Obrzezania w tejże kolekcji. Daun przypisywał obie kwate-
ry samemu Stwoszowi (Daun [przyp. 64], s. 90-91, il. 48-49), a Lossnitzer uważał je za wyko-
nane tylko według projektu i pod nadzorem Mistrza (Lossnitzer [przyp. 25], s. 148). Reliefy te
należy jednak uznać wyłącznie za inspirowane późnym stylem Stwosza. Przekonuje o tym po-
równanie postaci siedzącej Marii w hanowerskim Zwiastowaniu i Marii w Pokłonie Trzech
Króli z Ołtarza Bamberskiego (zob. Kępiński [przyp. 58], il. 159): wyraźne jest podobieństwo
pozy (w odbiciu lustrzanym) i przebiegu fałd spływających zza pleców Marii.
86 „Eyn priester sach eyn wunderlich gesicht wie ym erschyn Maria die muoter der barm-
72