DOI Artikel:
Laskowski, Andrzej: Architektura galicyjska w okresie autonomii: uwagi na marginesie książki o architekturze Rzeszowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17165#0136
był nie tylko budowniczym, ale także przemysłowcem i działaczem poli-
tycznym. Znany jest dom własny Śliwińskiego wzniesiony przez niego
w roku 1902 przy ul. Radeckiej (ob. Gwardyjskiej 6) we Lwowie26. W la-
tach 1903—1905, a być może znacznie dłużej, dzierżawił on w Rzeszowie
cegielnię miejską wraz z przyległymi gruntami27. Z kolei Józef Braunseis
(Autorka książki błędnie podaje nazwisko w brzmieniu: Braunseins) zna-
ny jest we Lwowie jako budowniczy Uniwersyteckiego Instytutu Chemicz-
no-Mineralogicznego przy ul. Długosza (ob. Cyryla i Metodego) oraz pro-
jektant Uniwersyteckiego Wydziału Medycznego i Kliniki Chirurgicznej
przy ul. Piekarskiej (wszystkie z początku lat dziewięćdziesiątych XIX
wieku)28. Na początku lat siedemdziesiątych XIX wieku określany był
mianem „C. R. Nadinżynier przy Wysokim C. R. Namiestnictwie we Lwo-
wie", a w roku 1874 wystąpił w dokumencie archiwalnym jako „c. k. Inge-
nier powiatowy" w Sanoku29. Właśnie w Sanoku Braunseis zaprojektował
bodaj najważniejsze swe dzieło - kościół p. w. Przemienienia Pańskiego
(farny). Świątynia ta (il. 2), pod którą kamień węgielny wmurowano 31
lipca 1874 roku30, stanowi dobry przykład przenoszenia na galicyjską pro-
wincję najlepszych wzorów architektury monachijskiej z okresu jej naj-
większego rozkwitu. Rościół sanocki uznać można bowiem za uproszczone
naśladownictwo czołowego dzieła Friedricha von Gartnera — kościoła Św.
Ludwika w Monachium, powstałego w drugiej ćwierci XIX wieku (il. 3 a,
b). Niezbędne w tym wypadku badania porównawcze powinny dać
w przyszłości odpowiedź na pytanie, czy projektant sanockiej świątyni
wzorował się bezpośrednio na owym kościele, czy też może naśladował ja-
kiś kościół (kościoły) będący ogniwem pośrednim między monachijskim
wzorem a sanocką realizacją.
Do najstarszych budowniczych, których działalność w Rzeszowie udało
się Barbarze Tondos uchwycić, należą Feliks Wąsowicz (s. 11 oraz 69)
i W. Buczaniewicz (s. 10—13 i 69). Do kilku prac Wąsowicza wymienionych
w książce dodać warto informację, że około 1867 roku pełnił on w Rzeszo-
zamieścił w kontekście interesujących nas działań nazwisko nadzorującego prace budowlane
inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego.
26 J. Biriulow, Secesja we Lwowie, Warszawa [1996], s. 37 i 229.
27 Codello (przyp. 2), s. 75.
2" Zob. Architektura Lwowa... (przyp. 10), il. 57-59.
29 E. Zając, Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, Sanok 1997, s. 18 i 21.
30 Tamże, s. 21. O kościele sanockim zob. też: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (dalej:
KZSwP), seria nowa, t. 1, Województwo rzeszowskie, z. 2, Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i oko-
lice, red. E. Śnieżyńska-Stolot i F. Stolot, Warszawa 1982, s. 97.
132
tycznym. Znany jest dom własny Śliwińskiego wzniesiony przez niego
w roku 1902 przy ul. Radeckiej (ob. Gwardyjskiej 6) we Lwowie26. W la-
tach 1903—1905, a być może znacznie dłużej, dzierżawił on w Rzeszowie
cegielnię miejską wraz z przyległymi gruntami27. Z kolei Józef Braunseis
(Autorka książki błędnie podaje nazwisko w brzmieniu: Braunseins) zna-
ny jest we Lwowie jako budowniczy Uniwersyteckiego Instytutu Chemicz-
no-Mineralogicznego przy ul. Długosza (ob. Cyryla i Metodego) oraz pro-
jektant Uniwersyteckiego Wydziału Medycznego i Kliniki Chirurgicznej
przy ul. Piekarskiej (wszystkie z początku lat dziewięćdziesiątych XIX
wieku)28. Na początku lat siedemdziesiątych XIX wieku określany był
mianem „C. R. Nadinżynier przy Wysokim C. R. Namiestnictwie we Lwo-
wie", a w roku 1874 wystąpił w dokumencie archiwalnym jako „c. k. Inge-
nier powiatowy" w Sanoku29. Właśnie w Sanoku Braunseis zaprojektował
bodaj najważniejsze swe dzieło - kościół p. w. Przemienienia Pańskiego
(farny). Świątynia ta (il. 2), pod którą kamień węgielny wmurowano 31
lipca 1874 roku30, stanowi dobry przykład przenoszenia na galicyjską pro-
wincję najlepszych wzorów architektury monachijskiej z okresu jej naj-
większego rozkwitu. Rościół sanocki uznać można bowiem za uproszczone
naśladownictwo czołowego dzieła Friedricha von Gartnera — kościoła Św.
Ludwika w Monachium, powstałego w drugiej ćwierci XIX wieku (il. 3 a,
b). Niezbędne w tym wypadku badania porównawcze powinny dać
w przyszłości odpowiedź na pytanie, czy projektant sanockiej świątyni
wzorował się bezpośrednio na owym kościele, czy też może naśladował ja-
kiś kościół (kościoły) będący ogniwem pośrednim między monachijskim
wzorem a sanocką realizacją.
Do najstarszych budowniczych, których działalność w Rzeszowie udało
się Barbarze Tondos uchwycić, należą Feliks Wąsowicz (s. 11 oraz 69)
i W. Buczaniewicz (s. 10—13 i 69). Do kilku prac Wąsowicza wymienionych
w książce dodać warto informację, że około 1867 roku pełnił on w Rzeszo-
zamieścił w kontekście interesujących nas działań nazwisko nadzorującego prace budowlane
inżyniera powiatowego Kazimierza Rogozińskiego.
26 J. Biriulow, Secesja we Lwowie, Warszawa [1996], s. 37 i 229.
27 Codello (przyp. 2), s. 75.
2" Zob. Architektura Lwowa... (przyp. 10), il. 57-59.
29 E. Zając, Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, Sanok 1997, s. 18 i 21.
30 Tamże, s. 21. O kościele sanockim zob. też: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (dalej:
KZSwP), seria nowa, t. 1, Województwo rzeszowskie, z. 2, Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i oko-
lice, red. E. Śnieżyńska-Stolot i F. Stolot, Warszawa 1982, s. 97.
132