DOI Artikel:
Ochniak, Klementyna: Madonna Teofila Lenartowicza w Wieliczce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19068#0034
towicza. Należy pamiętać również, iż będąc wcześniej administratorem
parafii mariackiej, mógł zetknąć się z Madonną przy okazji ewentualnych
sugestii umieszczenia jej w kościele Najświętszej Marii Panny.
Płaskorzeźba zdobiąca kościół wielicki dobrze wpisuje się w dorobek
rzeźbiarski T. Lenartowicza, stanowiąc jedno ze znaczniejszych jego
osiągnięć . Znany przede wszystkim jako poeta, ów „lirnik mazowiecki"
już w poezji ukazywał zafascynowanie rzeźbą. Osobiście zaczął zgłę-
biać tajniki rzeźby stosunkowo późno, w wieku ponad czterdziestu lat
(ok. 1864 r.). Osiadłszy we Florencji, uczył się u tamtejszych rzeźbiarzy,
lecz przede wszystkim wnikliwie studiował znakomitą rzeźbę włoską.
Niewątpliwie właśnie oddziaływanie rzeźby okresu ąuattrocenta, a w mniej-
szym stopniu cinąuecenta, uformowało jego bardzo indywidualny język
wypowiedzi rzeźbiarskiej. Wspomniane oddziaływanie dochodziło do
głosu zarówno w ujęciu podejmowanych tematów, jak również w poszcze-
gólnych rozwiązaniach formalnych, np. stylizacji postaci i szat. W płasko-
rzeźbie wielickiej odnajduje się bez trudu wpływy wczesnorenesansowej
sztuki włoskiej, zwłaszcza w postaciach ze scen bocznych. Chociaż twór-
czość Lenartowicza była bardzo samodzielna11, on sam określa pokrewień-
stwo płaskorzeźby Madonny z nazarenizmem - pisząc o scenach bocznych
>rAve Maria a la Fiirich" (sic!) i zaznaczając, że dzieło Fuhricha me jest
piękniejsze12. Przypuszczać można, że inspiracji do formy Madonny do-
starczyły mu obrazy maryjne austriackiego malarza Josepha Fuhricha
z lat 1821-1822 i 184113.
Wprowadzenie przez artystę interesującego rozwiązania bordiury, któ-
ra w narracyjnym ciągu uzupełnia program treściowy głównego przedsta-
wienia, nie jest w jego twórczości odosobnione. Podobnie jak w wielickim
dziele postaci Madonny towarzyszą sceny ilustrujące modlitwę „Zdrowaś
Mario", tak w pomniku nagrobnym Zofii Cieszkowskiej z lat 1870-1872
scenom głównym towarzyszą mniejsze przedstawienia symbolizujące
10 Uwagi o twórczości T. Lenartowicza opracowano na podstawie cennych spostrzeżeń
Anny Król, zawartych we wstępie do katalogu wystawy w krakowskim Muzeum Narodowym.
Zob. Król (przyp. 4), s. 7-19.
11 W rzeźbie włoskiej dominowały wówczas tradycje klasycystyczno-akademickie. a pol-
skich dokonań lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Lenartowicz wręcz nie znał. Por. A.
Król, Teofil Lenartowicz i rzeźbiarze florenccy drugiej polowy wieku XIX, „Ikonotheka. Prace
Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego" 11, 1996, s. 89-109.
12 J.I. Kraszewski, T. Lenartowicz, Korespondencja, wyd. W. Danek, Wrocław—Warszawa—
Kraków 1963, s. 297-298; Listy Teofila Lenartowicza do Tekli Zmorskiej (przyp. 5), s. 196.
Joseph von Fuhrich (1800-1876) - malarz austriacki, przedstawiciel szkoły nazareńskiej
i profesor Akademii Wiedeńskiej.
13 Wilkowa (przyp. 4), s. 147.
32
parafii mariackiej, mógł zetknąć się z Madonną przy okazji ewentualnych
sugestii umieszczenia jej w kościele Najświętszej Marii Panny.
Płaskorzeźba zdobiąca kościół wielicki dobrze wpisuje się w dorobek
rzeźbiarski T. Lenartowicza, stanowiąc jedno ze znaczniejszych jego
osiągnięć . Znany przede wszystkim jako poeta, ów „lirnik mazowiecki"
już w poezji ukazywał zafascynowanie rzeźbą. Osobiście zaczął zgłę-
biać tajniki rzeźby stosunkowo późno, w wieku ponad czterdziestu lat
(ok. 1864 r.). Osiadłszy we Florencji, uczył się u tamtejszych rzeźbiarzy,
lecz przede wszystkim wnikliwie studiował znakomitą rzeźbę włoską.
Niewątpliwie właśnie oddziaływanie rzeźby okresu ąuattrocenta, a w mniej-
szym stopniu cinąuecenta, uformowało jego bardzo indywidualny język
wypowiedzi rzeźbiarskiej. Wspomniane oddziaływanie dochodziło do
głosu zarówno w ujęciu podejmowanych tematów, jak również w poszcze-
gólnych rozwiązaniach formalnych, np. stylizacji postaci i szat. W płasko-
rzeźbie wielickiej odnajduje się bez trudu wpływy wczesnorenesansowej
sztuki włoskiej, zwłaszcza w postaciach ze scen bocznych. Chociaż twór-
czość Lenartowicza była bardzo samodzielna11, on sam określa pokrewień-
stwo płaskorzeźby Madonny z nazarenizmem - pisząc o scenach bocznych
>rAve Maria a la Fiirich" (sic!) i zaznaczając, że dzieło Fuhricha me jest
piękniejsze12. Przypuszczać można, że inspiracji do formy Madonny do-
starczyły mu obrazy maryjne austriackiego malarza Josepha Fuhricha
z lat 1821-1822 i 184113.
Wprowadzenie przez artystę interesującego rozwiązania bordiury, któ-
ra w narracyjnym ciągu uzupełnia program treściowy głównego przedsta-
wienia, nie jest w jego twórczości odosobnione. Podobnie jak w wielickim
dziele postaci Madonny towarzyszą sceny ilustrujące modlitwę „Zdrowaś
Mario", tak w pomniku nagrobnym Zofii Cieszkowskiej z lat 1870-1872
scenom głównym towarzyszą mniejsze przedstawienia symbolizujące
10 Uwagi o twórczości T. Lenartowicza opracowano na podstawie cennych spostrzeżeń
Anny Król, zawartych we wstępie do katalogu wystawy w krakowskim Muzeum Narodowym.
Zob. Król (przyp. 4), s. 7-19.
11 W rzeźbie włoskiej dominowały wówczas tradycje klasycystyczno-akademickie. a pol-
skich dokonań lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Lenartowicz wręcz nie znał. Por. A.
Król, Teofil Lenartowicz i rzeźbiarze florenccy drugiej polowy wieku XIX, „Ikonotheka. Prace
Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego" 11, 1996, s. 89-109.
12 J.I. Kraszewski, T. Lenartowicz, Korespondencja, wyd. W. Danek, Wrocław—Warszawa—
Kraków 1963, s. 297-298; Listy Teofila Lenartowicza do Tekli Zmorskiej (przyp. 5), s. 196.
Joseph von Fuhrich (1800-1876) - malarz austriacki, przedstawiciel szkoły nazareńskiej
i profesor Akademii Wiedeńskiej.
13 Wilkowa (przyp. 4), s. 147.
32