9
132, SUPPLEMENT DE EANT. EXPLIQ. Liy. VI.
e L ΙΠ. Le phare de Boulogne sur mer dont nous donnonsaussi la figure> & dont
nous allons faire la deicription , étoit oétogone. Il est donc certain qu’Hero-
<lien fe doit entendre en la maniéré que nous venons de dire , & que s’il y
avoir quelques phares quarrez, tous navoient pas la même figure.
Ce phare de Boulogne sur mer, qui étoit un des plus beaux monumens de
la magnificence Romaine , fut abiolument détruit il y a quatre-vingt-ans. Mais
il s'en est trouvé par bonheur un deisein fait lorsque le phare subsistoit encore,
<[ui m'a été communiqué par le lavant Pere Lequien Religieux Dominiquain,
Boulonnois de naissance. C’est sur ce deisein, & sur quelques autres Mémoires,
que nous en ferons i’histoire , après que nous aurons dit quelque chose sur
l’ancien nom de la Ville de Boulogne.
IV. Plusieurs ont dilputé autrefois si GeJJoriacum qui étoit l’ancien Port des
Romains pour paiser des Gaules dans la Grande Bretagne, étoit la même chose
que Boulogne. Mais je ne voi pas qu’il y ait lieu d'en douter. L’ancienne Carte
de Peutinger qui dit GeJJoriacum quod nunc Bononia , leve toute la difficulté.
Quoique ce témoignage si posiris lemble nous exemter de toute recherche ,
nous en pouvons encore tirer une preuve de ce magnisique phare de Boulo-
gne. C'est incontestablement un ouvrage des Romains pour un Port d’où fe
falloir le passiage des Gaules dans la Grande Bretagne. Ce Port étoit dans
le payis des Morins, & depuis Jules Cesar juiqu’au tems des derniers Empe-
reurs Romains, tous ceux que I’histoire dit avoir palsé des Gaules dans la Gran-
de Bretagne, se sont embarquez a GeJJoriacum : d'où il s’eniuit que cette Ville
étoit la même que Boulogne , qui est appellée Bononia Oceanenfîs dans une mé-
daille de Constans du cabinet du Roi. L'Empereur Claude, dit Suetone, c. 17.
voulant subjuguer la Grande Bretagne, se rendit par terre de Marfeille à Gef-
firiacum , où il s’embarqua pour le trajet. Plusieurs autres depuis lui s’y embar-
quèrent aussi pour paiser à la cote opposée, comme l’Empereur Maximien,
Lupicin Chef d’armée sous Julien l’Apostat, comme dit Ammien Marcellin,
Theodose le Grand, felon le même Auteur. Il est dit dans Zosime 1. 6. que
Constantin qui prit le nom d’Empereur sous Honorius, passia de la Grande
Bretagne à Boulogne, qu'il appelle ζονωνία. Mais ce qui est encore plus con-
cluant , c’est qu’Eumenius qui dans son panégyrique à Consiance l’appelle
ΠΙ. Pharus Bononiæ ad Oceanum , cujus quoque
sehema damus, cujusque deseriptionem faôturi sumus,
oétângula erat. Certum itaque est Herodianum eo
quo diximus modoesfeintelligendum;& si phari quae-
dam quadratæ eifent,nonomnesejustlem fuisfe figurae.
Pharus illa Bononiensis quae inter eximia Romanae
magnificentiae monimenta censeri poterat, ab annis
oôloginta dirutum fuit. At exemplar ejus delinea-
tum repertum fuit , quod exemplar fadtum fue-
rat cum staret adhuc pharus, mihique a viro doétis-
simo P. Michaele Lequien Dominicano Bononiensi
oblatum fuit. Ex hoc autem exemplari exque aliis
notitiis aliunde petitis ejus deseriptionem aggredie-
mur , postquam de veteri Bononiæ nomine quidpiam
dixerimus.
IV. Multi olim disputarunt an Gesibriacum , ubi
portus olim Romanorum erat 3 unde transmittebatur
in Britanniam , idipsum esfet quod Bononia : verum
ea de re nullum video dubitandi locum. Vetus tabula
Peutingeriana quæ sie habet : Gessoriacum £uod nunc
Bononia 3 omnem prorsus dissicultatem tollit. Etsi por-
ro testimonium hujuicemodi ita clarum, ab alia qua-
vis perquisitione nos immunes reddere videatur: pro-
bari etiam id potest ex magnifica illa pharo Bono-
niensi. Est enim dubio procul opificium Romanum
pro portu unde transmeabant naves ex Galliis in Bri-
tanniam. Hic portus erat in Morinorum regione, &
a Julii Cæiàris ævo ad usque infimi ævi Imperatores,
quotquot ex Galliis in magnam Britanniam transmi-
sisfe feruntur, Geslbriaci navem conscenderant : unde
fequitur Geiloriacum eamdem ipsam fuisfe quam Bo-
noniam vocamus , quæque Bononia Oceanensis ap-
pellatur in nummo Conslantis qui est in gaza Regia.
Claudius Imperator cum Britanniam subigere vellet,
a A4 affilia , inquit Suetonius 17. Gessoriacum ufque
pedeffri itinere confecto , ffnde tranfmifit. Multi etiam
post ipsiim inde transipiserunt in oppositam oram , ut
Imperator Maximianps , Lupicinus dux exercitus sub
Juliano Apostata , ut ait Ammianus Marcellinus >
item Theodosius magpus eodem referente seriptore.
Apud Zosimum lib. 6. ssiciturConstantinum,qui sub
Honorio nomen Imperatoris aisumsit,ex Britannia Bo-
noniam appuliife ? quam hic appellat Βονωνίαν. Ve-
rum id quod nullum ea de re dubium relinquit, Eu-
menius qui in panegyrico ad Conslantium Gesibria-
cum nominat} in alio ejusdem panegyrici loco Bo-
132, SUPPLEMENT DE EANT. EXPLIQ. Liy. VI.
e L ΙΠ. Le phare de Boulogne sur mer dont nous donnonsaussi la figure> & dont
nous allons faire la deicription , étoit oétogone. Il est donc certain qu’Hero-
<lien fe doit entendre en la maniéré que nous venons de dire , & que s’il y
avoir quelques phares quarrez, tous navoient pas la même figure.
Ce phare de Boulogne sur mer, qui étoit un des plus beaux monumens de
la magnificence Romaine , fut abiolument détruit il y a quatre-vingt-ans. Mais
il s'en est trouvé par bonheur un deisein fait lorsque le phare subsistoit encore,
<[ui m'a été communiqué par le lavant Pere Lequien Religieux Dominiquain,
Boulonnois de naissance. C’est sur ce deisein, & sur quelques autres Mémoires,
que nous en ferons i’histoire , après que nous aurons dit quelque chose sur
l’ancien nom de la Ville de Boulogne.
IV. Plusieurs ont dilputé autrefois si GeJJoriacum qui étoit l’ancien Port des
Romains pour paiser des Gaules dans la Grande Bretagne, étoit la même chose
que Boulogne. Mais je ne voi pas qu’il y ait lieu d'en douter. L’ancienne Carte
de Peutinger qui dit GeJJoriacum quod nunc Bononia , leve toute la difficulté.
Quoique ce témoignage si posiris lemble nous exemter de toute recherche ,
nous en pouvons encore tirer une preuve de ce magnisique phare de Boulo-
gne. C'est incontestablement un ouvrage des Romains pour un Port d’où fe
falloir le passiage des Gaules dans la Grande Bretagne. Ce Port étoit dans
le payis des Morins, & depuis Jules Cesar juiqu’au tems des derniers Empe-
reurs Romains, tous ceux que I’histoire dit avoir palsé des Gaules dans la Gran-
de Bretagne, se sont embarquez a GeJJoriacum : d'où il s’eniuit que cette Ville
étoit la même que Boulogne , qui est appellée Bononia Oceanenfîs dans une mé-
daille de Constans du cabinet du Roi. L'Empereur Claude, dit Suetone, c. 17.
voulant subjuguer la Grande Bretagne, se rendit par terre de Marfeille à Gef-
firiacum , où il s’embarqua pour le trajet. Plusieurs autres depuis lui s’y embar-
quèrent aussi pour paiser à la cote opposée, comme l’Empereur Maximien,
Lupicin Chef d’armée sous Julien l’Apostat, comme dit Ammien Marcellin,
Theodose le Grand, felon le même Auteur. Il est dit dans Zosime 1. 6. que
Constantin qui prit le nom d’Empereur sous Honorius, passia de la Grande
Bretagne à Boulogne, qu'il appelle ζονωνία. Mais ce qui est encore plus con-
cluant , c’est qu’Eumenius qui dans son panégyrique à Consiance l’appelle
ΠΙ. Pharus Bononiæ ad Oceanum , cujus quoque
sehema damus, cujusque deseriptionem faôturi sumus,
oétângula erat. Certum itaque est Herodianum eo
quo diximus modoesfeintelligendum;& si phari quae-
dam quadratæ eifent,nonomnesejustlem fuisfe figurae.
Pharus illa Bononiensis quae inter eximia Romanae
magnificentiae monimenta censeri poterat, ab annis
oôloginta dirutum fuit. At exemplar ejus delinea-
tum repertum fuit , quod exemplar fadtum fue-
rat cum staret adhuc pharus, mihique a viro doétis-
simo P. Michaele Lequien Dominicano Bononiensi
oblatum fuit. Ex hoc autem exemplari exque aliis
notitiis aliunde petitis ejus deseriptionem aggredie-
mur , postquam de veteri Bononiæ nomine quidpiam
dixerimus.
IV. Multi olim disputarunt an Gesibriacum , ubi
portus olim Romanorum erat 3 unde transmittebatur
in Britanniam , idipsum esfet quod Bononia : verum
ea de re nullum video dubitandi locum. Vetus tabula
Peutingeriana quæ sie habet : Gessoriacum £uod nunc
Bononia 3 omnem prorsus dissicultatem tollit. Etsi por-
ro testimonium hujuicemodi ita clarum, ab alia qua-
vis perquisitione nos immunes reddere videatur: pro-
bari etiam id potest ex magnifica illa pharo Bono-
niensi. Est enim dubio procul opificium Romanum
pro portu unde transmeabant naves ex Galliis in Bri-
tanniam. Hic portus erat in Morinorum regione, &
a Julii Cæiàris ævo ad usque infimi ævi Imperatores,
quotquot ex Galliis in magnam Britanniam transmi-
sisfe feruntur, Geslbriaci navem conscenderant : unde
fequitur Geiloriacum eamdem ipsam fuisfe quam Bo-
noniam vocamus , quæque Bononia Oceanensis ap-
pellatur in nummo Conslantis qui est in gaza Regia.
Claudius Imperator cum Britanniam subigere vellet,
a A4 affilia , inquit Suetonius 17. Gessoriacum ufque
pedeffri itinere confecto , ffnde tranfmifit. Multi etiam
post ipsiim inde transipiserunt in oppositam oram , ut
Imperator Maximianps , Lupicinus dux exercitus sub
Juliano Apostata , ut ait Ammianus Marcellinus >
item Theodosius magpus eodem referente seriptore.
Apud Zosimum lib. 6. ssiciturConstantinum,qui sub
Honorio nomen Imperatoris aisumsit,ex Britannia Bo-
noniam appuliife ? quam hic appellat Βονωνίαν. Ve-
rum id quod nullum ea de re dubium relinquit, Eu-
menius qui in panegyrico ad Conslantium Gesibria-
cum nominat} in alio ejusdem panegyrici loco Bo-