DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.41971#0115
101
centralnej, określony charakter stylowy. Niektóre dzieła, powstałe w drugiej poło-
wie XVII w., są czasem tak bliskie jego twórczości, że powszechnie łączy się je z na-
zwiskiem architekta, choć nie ma na to żadnych potwierdzeń źródłowych. Należy
tutaj przede wszystkim kościół Św. Stanisława w Starych Chęcinach, fundacja kasz- 397, 399
telana Stefana Bidzińskiego z ostatniej ćwierci stulecia, którego centralna forma na
planie krzyża greckiego z wielotoczną kopułą oraz system podziałów wnętrza i stro-
ny zewnętrznej bardzo przypominają kościół Bernardynów w Czerniakowie16. Po-
dobnie rzecz się ma z przypisaną ostatnio Tylmanowi przebudową bramy Krako-
wskiej w Warszawie z roku 169411. Pilastrowa i lizenowa artykulacja jej fasady jest
rzeczywiście bardzo w stylu jego dzieł. W kręgu bezpośredniego oddziaływania
sztuki naszego artysty powstał również pałac Bielińskich w Starym Otwocku, wznie- 398
siony po roku 168218. Trzytraktowy willowy rozkład wnętrz tej budowli, silnie ry-
zalitom any ośmioboczny salon środkowy i dostawione, przypuszczalnie w drugim
etapie prac, prostokątne pawilony od ogrodu, znajdują wiele analogii w dziełach
i projektach Tylmana, chociaż przeciw jego autorstwu przemawiają formy przer-
wanych przyczółków nad oknami i rażąco wadliwe proporcje przyczółka ryzalitu
fasadowego.
Wpływ sztuki Tylmana jest szczególnie widoczny w dziełach tych architektów,
którzy z nim współpracowali niekiedy jako wykonawcy jego projektów. Wiązane
z nimi budowle są częstokroć tak bliskie pracom naszego artysty, że nie sposób wy-
kluczyć możliwości nawet jego osobistej interwencji przy powstawaniu projektów.
Kościół Kapucynów w Warszawie, wzniesiony w latach 1683—1688, a wykań-
czany do roku 169219, otrzymał fasadę, której kompozycja stała się wzorem dla licz- 402
nego szeregu fasad, między innymi kościołów kapucyńskich w całej Polsce20. Pro-
jektantem tej fasady był zapewne ten sam architekt, który zredukował i przerobił
okazałe Tylmanowskie projekty kościoła, czyli przypuszczalnie jeden z trzech artys-
tów występujących w źródłach dotyczących budowy tej świątyni: Augustyn Locci —•
rzecznik i doradca fundatora, Izydor Affaita -— niefortunny projektant gmachu
klasztornego i związany z Tylmanem warszawski przedsiębiorca budowlany, oraz
Karol Ceroni — późniejszy wykonawca kościoła Reformatów w Węgrowie. Nie
starając się dociec, który z nich był autorem wykonanego projektu, wypada zwrócić
uwagę na fakt, że schemat kompozycyjny fasady, oparty na wzorze znanych nam
16 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 3, z. 4: Powiat kielecki, cpr. T. Przypkowski, War-
szawa 1957, s. 55—57; T. Gostyński, Tielman ran Gcmeren een Nederlands Bouwmeester in Polen,
„Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Audheidkundige Pcnd”, t. 13, 1960, szp. 7—8.
17 J. Rutkowska, Brawa Krakowska w Warszawie, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 29, 1967,,
s. 428—433.
18 J. Witkiewicz, Pałac marszałka Bielińskiego w Starym Otwocku, „Ochrona Zabytków”,
t. 2, 1949, s. 122—132 i M. Karpowicz, Sztuka oświeconego sarmatyzmu. Antykizacja i klasycy-
zacja w środowisku warszawskim czasów Jana III, Warszawa 1970, s. 146 i nast.
19 M. Baliński, Fundacja zakonu i kościoła ks. kapucynów w Warszawie, Warszawa 1840,
s. 17—31.
20 Zob. Karpowicz, Architekci warszawscy w Szczuczynie..., s. 243—246.
centralnej, określony charakter stylowy. Niektóre dzieła, powstałe w drugiej poło-
wie XVII w., są czasem tak bliskie jego twórczości, że powszechnie łączy się je z na-
zwiskiem architekta, choć nie ma na to żadnych potwierdzeń źródłowych. Należy
tutaj przede wszystkim kościół Św. Stanisława w Starych Chęcinach, fundacja kasz- 397, 399
telana Stefana Bidzińskiego z ostatniej ćwierci stulecia, którego centralna forma na
planie krzyża greckiego z wielotoczną kopułą oraz system podziałów wnętrza i stro-
ny zewnętrznej bardzo przypominają kościół Bernardynów w Czerniakowie16. Po-
dobnie rzecz się ma z przypisaną ostatnio Tylmanowi przebudową bramy Krako-
wskiej w Warszawie z roku 169411. Pilastrowa i lizenowa artykulacja jej fasady jest
rzeczywiście bardzo w stylu jego dzieł. W kręgu bezpośredniego oddziaływania
sztuki naszego artysty powstał również pałac Bielińskich w Starym Otwocku, wznie- 398
siony po roku 168218. Trzytraktowy willowy rozkład wnętrz tej budowli, silnie ry-
zalitom any ośmioboczny salon środkowy i dostawione, przypuszczalnie w drugim
etapie prac, prostokątne pawilony od ogrodu, znajdują wiele analogii w dziełach
i projektach Tylmana, chociaż przeciw jego autorstwu przemawiają formy przer-
wanych przyczółków nad oknami i rażąco wadliwe proporcje przyczółka ryzalitu
fasadowego.
Wpływ sztuki Tylmana jest szczególnie widoczny w dziełach tych architektów,
którzy z nim współpracowali niekiedy jako wykonawcy jego projektów. Wiązane
z nimi budowle są częstokroć tak bliskie pracom naszego artysty, że nie sposób wy-
kluczyć możliwości nawet jego osobistej interwencji przy powstawaniu projektów.
Kościół Kapucynów w Warszawie, wzniesiony w latach 1683—1688, a wykań-
czany do roku 169219, otrzymał fasadę, której kompozycja stała się wzorem dla licz- 402
nego szeregu fasad, między innymi kościołów kapucyńskich w całej Polsce20. Pro-
jektantem tej fasady był zapewne ten sam architekt, który zredukował i przerobił
okazałe Tylmanowskie projekty kościoła, czyli przypuszczalnie jeden z trzech artys-
tów występujących w źródłach dotyczących budowy tej świątyni: Augustyn Locci —•
rzecznik i doradca fundatora, Izydor Affaita -— niefortunny projektant gmachu
klasztornego i związany z Tylmanem warszawski przedsiębiorca budowlany, oraz
Karol Ceroni — późniejszy wykonawca kościoła Reformatów w Węgrowie. Nie
starając się dociec, który z nich był autorem wykonanego projektu, wypada zwrócić
uwagę na fakt, że schemat kompozycyjny fasady, oparty na wzorze znanych nam
16 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 3, z. 4: Powiat kielecki, cpr. T. Przypkowski, War-
szawa 1957, s. 55—57; T. Gostyński, Tielman ran Gcmeren een Nederlands Bouwmeester in Polen,
„Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Audheidkundige Pcnd”, t. 13, 1960, szp. 7—8.
17 J. Rutkowska, Brawa Krakowska w Warszawie, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 29, 1967,,
s. 428—433.
18 J. Witkiewicz, Pałac marszałka Bielińskiego w Starym Otwocku, „Ochrona Zabytków”,
t. 2, 1949, s. 122—132 i M. Karpowicz, Sztuka oświeconego sarmatyzmu. Antykizacja i klasycy-
zacja w środowisku warszawskim czasów Jana III, Warszawa 1970, s. 146 i nast.
19 M. Baliński, Fundacja zakonu i kościoła ks. kapucynów w Warszawie, Warszawa 1840,
s. 17—31.
20 Zob. Karpowicz, Architekci warszawscy w Szczuczynie..., s. 243—246.