Notae Numismaticae - Zapiski Numizmatyczne (11.2016)

PAWEŁ GOL YŹN1AK, MARCIN WOŹNIAK

270

(województwo mazowieckie, Polska). Obiekt jest obecnie przechowywany
w Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy
w Pruszkowie. Intaglio przedstawia portret kobiety zwróconej w lewo, z długimi
włosami, ubranej w suknię. Przed jej twarzą zostały wyryte litery: CA*VX*,
a dwie kolejne znajdują się za jej głową; przy czym tylko jedna jest dobrze
widoczna: R(?)#I. Gemma, jak do tej pory-, była uważana za antyczną. Jednak
po dokładniejszej analizie okazuje się, że jest dziełem słynnego niemieckiego
grawera (Johanna) Christopha Dorscha (1676-1732). W artykule przedstawiono
dyskusję na temat wątpliwego antycznego datowania obiektu oraz propozycje
identyfikacji sportretowanej na nim osoby. Pierścień z intaglio być może jest
świadectwem znacznie wcześniejszej, niż się przypuszcza, historii szlacheckiej
rezydencji znajdującej się w Kraśniczej Woli lub (co jest bardziej prawdopodobne)
typowym „luźnym” znaleziskiem.
SŁOWA KLUCZOWE: intaglio, (Johann) Christoph Dorsch, Kraśnicza Wola
On 4April 1971, a team of archaeologists led by Stefan Woyda perfonned
a survey in Kraśnicza Wola, near the district of Grodzisk Mazowiecki in Masovian
Voivodeship, Poland. They found a fragment of a smali, bronze ring with an intaglio
madę of a deep blue glass pastę.1 The object was lying by itself on the ground’s
surface and was not found close to any kind of archaeological structure - it was
a typical loose find.2 In the surrounding area, archaeologists have found fragments
of pottery, burned lumps of slag, bronze and metal objects and so on. Based on these
artefacts, the whole territory has been identified as an archaeological site dating
from the Bronze Age into early medieval times. Some of these artefacts suggest
that the area contains the remains of a cemetery from the Przeworsk culture, which
is associated with the Masovian metallurgy centre which functioned on this territory
from the 2nd century BC to the 4th century AD.3 As a result, Stefan Woyda assumed
that this ring fragment with its glass intaglio was of ancient provenance, and morę
specifically, that it was of late Roman datę.4 Iwona Kowalczyk-Mizerakowska

1 The survey was part of a national project aimed at identifying ail the possible archaeological sites
around the country and was known morę broadly as Archeologiczne Zdjęcie Polski (translated Iiterally as
‘An Archaeological Photograph of Poland’). It was conducted under registration number AZP 59-62/22,
and its exact datę was 4 April 1971. Its chief, Stefan Woyda, was a conservator of archaeological objects within
Masovian Voivodeship and later the founder and director of the Museum of Ancient Masovian Metallurgy
in Pruszków. Once the Museum was established, the ring from Kraśnicza Wola was included in its collection,
registered under Inv. No. MSHM/A/6170.
2 No archaeological excavations were underway on the territory where the ring was found. Thus,
our information is based only on this superficial survey. It cannot be entirely excluded that some structures are
present in the neighbourhood or hidden underground.
3 WOYDA 1978: il. 13; KOLENDO 2000: 219. For morę information about the Masovian metallurgy
centre, see: WOYDA 2002: 121-154; WOYDA 2005: 129-166; ORZECHOWSKI 2013: 211-224.
4 WOYDA 1978: il. 13.