DOI Artikel:
Biernacka-Lubańska, Małgorzata: Zaprawy hydrauliczne w wodociągach z Novae: Małgorzata Biernacka-Lubańska
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41243#0029
Małgorzata B ier naćka -Luba ńska
ZAPRAWY HYDRAULICZNE W WODOCIĄGACH Z NOYAE
Do niedawna w pracach na lemat wodociągów rzymskich nie zajmowano się w
ogóle technologią zapraw hydraulicznych. W badaniach wodociągów prowadzonych
przez archeologów nie podejmowano też żadnych prac laboratoryjnych nad zachowa-
nymi pozostałościami zapraw użytych do budowy lub uszczelnienia urządzeń wodo-
ciągowych.
Wprawdzie skład chemiczny zapraw antycznych analizowano już przed ponad 60
laty1 i jaóźniej kilkakrotnie, ograniczano się jednak głównie do zapraw ogólnobudow-
lanych-, a wyniki badań publikowano przeważnie w czasopismach chemicznych i te-
chnicznych, trudno dostępnych i nic wykorzystywanych przez archeologów. Poza
tym zakres tych badań był niewielki.
Pierwsze zakrojone na szerszą skalę badania laboratoryjne podjął l.L. Znaczko-
Jaworski3. Prowadzone przez niego badania chemiczne nad zabytkowymi zaprawami
wiążącymi obejmowały ogromny materiał, pochodzący z okresu od starożytności do
połowy XIX w.; kilka próbek zapraw należało do antycznych urządzeń, które służyły
do zaopatrzenia w wodę. Analizy wykonywano w Laboratorium Instytutu Historii
Przyrodoznawstwa i Techniki Akademii Nauk ZSRR w Leningradzie4.
Problematykę rzymskich zapraw użytych przy budowie wodociągów podjęto po
raz pierwszy na Uniwersytecie w Jerozolimie, gdzie przebadano zaprawy pochodzące
z wodociągu rzymskiego w Cezarei5. Szerzej zakrojone prace nad materiałami bu-
dowlanymi, w których więcej miejsca poświęcono zaprawom użytym do budowy
rzymskich wodociągów, prowadzono w Wyższej Szkole Technicznej w Gótcborgu .
Tematem tym zajęto się również w Technicznym Uniwersytecie im. Carolo Wilhel-
mina w Bmnszwiku, gdzie w zakładzie kierowanym przez prof. G. Garbrechta pro-
wadzi się badania nad wodociągami rzymskimi z Pergamonu7 oraz innych obszarów
śródziemnomorskich.
W 1960 r. w Novac nad Dunajem zostały podjęte polsko-bułgarskie prace wyko-
paliskowe, które przyczyniły się między innymi do pozyskania nowych materiałów;
pobrano i przekazano do badań w Centralnym Laboratorium Instytutu Historii Kultu-
ry Materialnej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie8 kilkanaście próbek pochodzą-
cych zarówno ze ścian murowanych wodociągów, jak i wnętrza kanałów, którymi
płynęła woda.
ZAPRAWY HYDRAULICZNE W WODOCIĄGACH Z NOYAE
Do niedawna w pracach na lemat wodociągów rzymskich nie zajmowano się w
ogóle technologią zapraw hydraulicznych. W badaniach wodociągów prowadzonych
przez archeologów nie podejmowano też żadnych prac laboratoryjnych nad zachowa-
nymi pozostałościami zapraw użytych do budowy lub uszczelnienia urządzeń wodo-
ciągowych.
Wprawdzie skład chemiczny zapraw antycznych analizowano już przed ponad 60
laty1 i jaóźniej kilkakrotnie, ograniczano się jednak głównie do zapraw ogólnobudow-
lanych-, a wyniki badań publikowano przeważnie w czasopismach chemicznych i te-
chnicznych, trudno dostępnych i nic wykorzystywanych przez archeologów. Poza
tym zakres tych badań był niewielki.
Pierwsze zakrojone na szerszą skalę badania laboratoryjne podjął l.L. Znaczko-
Jaworski3. Prowadzone przez niego badania chemiczne nad zabytkowymi zaprawami
wiążącymi obejmowały ogromny materiał, pochodzący z okresu od starożytności do
połowy XIX w.; kilka próbek zapraw należało do antycznych urządzeń, które służyły
do zaopatrzenia w wodę. Analizy wykonywano w Laboratorium Instytutu Historii
Przyrodoznawstwa i Techniki Akademii Nauk ZSRR w Leningradzie4.
Problematykę rzymskich zapraw użytych przy budowie wodociągów podjęto po
raz pierwszy na Uniwersytecie w Jerozolimie, gdzie przebadano zaprawy pochodzące
z wodociągu rzymskiego w Cezarei5. Szerzej zakrojone prace nad materiałami bu-
dowlanymi, w których więcej miejsca poświęcono zaprawom użytym do budowy
rzymskich wodociągów, prowadzono w Wyższej Szkole Technicznej w Gótcborgu .
Tematem tym zajęto się również w Technicznym Uniwersytecie im. Carolo Wilhel-
mina w Bmnszwiku, gdzie w zakładzie kierowanym przez prof. G. Garbrechta pro-
wadzi się badania nad wodociągami rzymskimi z Pergamonu7 oraz innych obszarów
śródziemnomorskich.
W 1960 r. w Novac nad Dunajem zostały podjęte polsko-bułgarskie prace wyko-
paliskowe, które przyczyniły się między innymi do pozyskania nowych materiałów;
pobrano i przekazano do badań w Centralnym Laboratorium Instytutu Historii Kultu-
ry Materialnej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie8 kilkanaście próbek pochodzą-
cych zarówno ze ścian murowanych wodociągów, jak i wnętrza kanałów, którymi
płynęła woda.