DOI Artikel:
Biernacka-Lubańska, Małgorzata: Późnoantyczne wodociągi z Płowdiw
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41243#0095
Małgorzata Bier naćka-Luba ńska
PÓŹNOANTYCZNE WODOCIĄGI W PŁOWDIW
Przed dworcem kolejowym w Płowdiw, dojeżdżając do niego pociągiem z Sofii,
widać korpus potężnej konstrukcji murowanej długości ok. 250 m, stanowiącej frag-
ment wiaduktu1. Jest to współczesna rekonstrukcja późnoalitycznego akweduktu,
doprowadzającego wodę do Filippopolis-Trimontium ze źródeł, które wypływają u
podnóża najbardziej na północ wysuniętych stoków Rodop - najpewniej w okolicach
dzisiejszego Kuklen.
Rekonstrukcje monumentalnych architektonicznych zabytków antycznych należą
do rzadkości. Znamy wprawdzie sporo przykładów adaptacji, renowacji lub bezpo-
średniego wykorzystania fragmentów starych rzymskich urządzeń do potrzeb nowo-
żytnego wodociągownictwa, niemniej nie odtworzono dotychczas nigdzie części wo-
dociągu antycznego dla podkreślenia samego tylko faktu jego istnienia w
zamierzchłej przeszłości. Ma to niewątpliwie przyczynić się do podniesienia prestiżu
współczesnego, drugiego co do znaczenia miasta Bułgarii. Obecność okazałej bu-
dowli" świadczy o randze miasta i bogactwie jego mieszkańców oraz roli, jaką ode-
grało w dziejach. Zrekonstruowany fragment wodociągu stanowi niewątpliwie sym-
bol historyczno-kulturowego znaczenia miasta i wizytówkę dla regionu, a nawet
całego kraju3.
Przypomnijmy, iż pierwszym badaczem, który zainteresował się tym wodocią-
giem był D. Conćev, prowadzący na tym obszarze badania terenowe i wykopalisko-
we w latach 1935-1936. Odkrył on wówczas pozostałości rzymskiego wodociągu na
ostatnim przed miastem odcinku długości 6 km. Stanowiły je filary akweduktu,
wzniesionego tam dla pokonania występującego przed miastem bagiennego terenu.
Rekonstrukcję trasy oraz interpretację pozostałości wodociągu przedstawił Conćev w
monografii poświęconej Płowdiw4, a opublikowanej w 1938 r. (ryc. 1). Według
Conćeva, wodociąg zasilany był przez wodę ujmowaną z dwóch źródeł wypływają-
cych koło dzisiejszego Kuklen i w miejscowości Markovo. Była ona prowadzona po-
czątkowo dwoma odrębnymi kanałami, które - jego zdaniem - miały się łączyć przed
obecnym Komalicvo, aby ostatni odcinek trasy pokonać wspólnym kanałem, biegnąc
po akwedukcie, datowanym przez Conćeva na pierwszą połowę II w. n.e.
W okresie II wojny światowej, w latach 1942-1944, pozyskano nowe materiały,
które następnie uzupełniono wynikami badań archeologicznych prowadzonych w la-
PÓŹNOANTYCZNE WODOCIĄGI W PŁOWDIW
Przed dworcem kolejowym w Płowdiw, dojeżdżając do niego pociągiem z Sofii,
widać korpus potężnej konstrukcji murowanej długości ok. 250 m, stanowiącej frag-
ment wiaduktu1. Jest to współczesna rekonstrukcja późnoalitycznego akweduktu,
doprowadzającego wodę do Filippopolis-Trimontium ze źródeł, które wypływają u
podnóża najbardziej na północ wysuniętych stoków Rodop - najpewniej w okolicach
dzisiejszego Kuklen.
Rekonstrukcje monumentalnych architektonicznych zabytków antycznych należą
do rzadkości. Znamy wprawdzie sporo przykładów adaptacji, renowacji lub bezpo-
średniego wykorzystania fragmentów starych rzymskich urządzeń do potrzeb nowo-
żytnego wodociągownictwa, niemniej nie odtworzono dotychczas nigdzie części wo-
dociągu antycznego dla podkreślenia samego tylko faktu jego istnienia w
zamierzchłej przeszłości. Ma to niewątpliwie przyczynić się do podniesienia prestiżu
współczesnego, drugiego co do znaczenia miasta Bułgarii. Obecność okazałej bu-
dowli" świadczy o randze miasta i bogactwie jego mieszkańców oraz roli, jaką ode-
grało w dziejach. Zrekonstruowany fragment wodociągu stanowi niewątpliwie sym-
bol historyczno-kulturowego znaczenia miasta i wizytówkę dla regionu, a nawet
całego kraju3.
Przypomnijmy, iż pierwszym badaczem, który zainteresował się tym wodocią-
giem był D. Conćev, prowadzący na tym obszarze badania terenowe i wykopalisko-
we w latach 1935-1936. Odkrył on wówczas pozostałości rzymskiego wodociągu na
ostatnim przed miastem odcinku długości 6 km. Stanowiły je filary akweduktu,
wzniesionego tam dla pokonania występującego przed miastem bagiennego terenu.
Rekonstrukcję trasy oraz interpretację pozostałości wodociągu przedstawił Conćev w
monografii poświęconej Płowdiw4, a opublikowanej w 1938 r. (ryc. 1). Według
Conćeva, wodociąg zasilany był przez wodę ujmowaną z dwóch źródeł wypływają-
cych koło dzisiejszego Kuklen i w miejscowości Markovo. Była ona prowadzona po-
czątkowo dwoma odrębnymi kanałami, które - jego zdaniem - miały się łączyć przed
obecnym Komalicvo, aby ostatni odcinek trasy pokonać wspólnym kanałem, biegnąc
po akwedukcie, datowanym przez Conćeva na pierwszą połowę II w. n.e.
W okresie II wojny światowej, w latach 1942-1944, pozyskano nowe materiały,
które następnie uzupełniono wynikami badań archeologicznych prowadzonych w la-