DOI Artikel:
Karpiński, Rafał: Badania podwodne Risan 2003-2010
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41950#0139
Rafał Karpiński
BADANIA PODWODNE RISAN 2003-2010
Abstract: The Bay of Kotor in modern Montenegro and the peoples inhabiting it have always
been a significant part of the Mediterranean cultural milieu. The settlement of Rhizon/Rhisinium
was certainly an important maritime center, port and anchorage, but underwater finds are extremely
rare and insufficiently documented. Pictorial representations of boats from the tenth century BC
show the earliest sailing activity in the Bay of Kotor and the Adriatic Sea. The place is rich in
monuments from the Illyrian, Greek and Roman periods. Underwater research carried out sińce
2003 by the Center for Research on the Antiquity of Southeastern Europę, University of Warsaw,
has focused on exploring the discovered anchorage and searching for the remains of the ancient port.
Key words: Rhizon/Risinium, underwater archaeology, anchorage, port, seafaring in ancient times
W 2001 roku Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersy-
tetu Warszawskiego rozpoczął badania archeologiczne w Republice Czarnogóry. Stano-
wisko badawcze zlokalizowano na obszarze współczesnego miasta Risan, leżącego nad
północną odnogą Zatoki Kotorskiej zwaną Zalewem Risańskim, a w antyku nazywaną
Rhizonikos kolpos oraz sinus Rhizonicus.1
Zatoka Kotorska usytuowana jest w południowej części wschodniego wybrzeża Adria-
tyku [Ryc. 1] i stanowi jego najgłębiej wciętą w ląd zatokę.2 Łączna powierzchnia wszyst-
kich zalewów tego akwatorium wynosi 90 km2. Pod względem morfologicznym jest ona
naturalnym fiordem z głębokością dochodzącą do 58 m. Akwen ten otoczony jest przez
góry z dominującymi szczytami takimi jak Orjen (1895 m n.p.m.), Lovćen (1749 m
n.p.m.),3 Dobrostica (1590 m n.p.m.) i Subra (1680 m n.p.m.)4 [Ryc. 2]. Istotne wydarzenia
w historii Zatoki Kotorskiej miały miejsce w epoce plejstocenu (ostatni interglacjał), pod-
czas którego poziom morza znajdował się 100 metrów powyżej dzisiejszego. W tym czasie
teren Zalewu Risańskiego żłobiony był przez gigantyczną rzekę, płynącą z kierunku
Ledenice - Vrsno ponad dzisiejszą doliną Risan. Proces ten ukształtował tak charaktery-
styczny relief tego obszaru oraz naniósł na obszar miasta i Zalewu Risańskiego osady alu-
wialne, które możemy dziś zaobserwować na dnie całej zatoki. Pozostałą część Zatoki
Kotorskiej formowały inne prehistoryczne rzeki płynące z kierunku mornijskiego, kotor-
skiego czy tiwatskiego. Dzisiejszy wygląd i linia wybrzeża ostatecznie ukształtowane
1 Brajković 1970, s. 22; Mijović, Kovaćević 1975, 3 Brajković 1970, s. 15-18.
s. 130. 4 Magaś 2002, s. 53; Macejka, Mladenović, Stan-
2 Brajkoyić 1970, s. 15. ković 1979, s. 22.
BADANIA PODWODNE RISAN 2003-2010
Abstract: The Bay of Kotor in modern Montenegro and the peoples inhabiting it have always
been a significant part of the Mediterranean cultural milieu. The settlement of Rhizon/Rhisinium
was certainly an important maritime center, port and anchorage, but underwater finds are extremely
rare and insufficiently documented. Pictorial representations of boats from the tenth century BC
show the earliest sailing activity in the Bay of Kotor and the Adriatic Sea. The place is rich in
monuments from the Illyrian, Greek and Roman periods. Underwater research carried out sińce
2003 by the Center for Research on the Antiquity of Southeastern Europę, University of Warsaw,
has focused on exploring the discovered anchorage and searching for the remains of the ancient port.
Key words: Rhizon/Risinium, underwater archaeology, anchorage, port, seafaring in ancient times
W 2001 roku Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersy-
tetu Warszawskiego rozpoczął badania archeologiczne w Republice Czarnogóry. Stano-
wisko badawcze zlokalizowano na obszarze współczesnego miasta Risan, leżącego nad
północną odnogą Zatoki Kotorskiej zwaną Zalewem Risańskim, a w antyku nazywaną
Rhizonikos kolpos oraz sinus Rhizonicus.1
Zatoka Kotorska usytuowana jest w południowej części wschodniego wybrzeża Adria-
tyku [Ryc. 1] i stanowi jego najgłębiej wciętą w ląd zatokę.2 Łączna powierzchnia wszyst-
kich zalewów tego akwatorium wynosi 90 km2. Pod względem morfologicznym jest ona
naturalnym fiordem z głębokością dochodzącą do 58 m. Akwen ten otoczony jest przez
góry z dominującymi szczytami takimi jak Orjen (1895 m n.p.m.), Lovćen (1749 m
n.p.m.),3 Dobrostica (1590 m n.p.m.) i Subra (1680 m n.p.m.)4 [Ryc. 2]. Istotne wydarzenia
w historii Zatoki Kotorskiej miały miejsce w epoce plejstocenu (ostatni interglacjał), pod-
czas którego poziom morza znajdował się 100 metrów powyżej dzisiejszego. W tym czasie
teren Zalewu Risańskiego żłobiony był przez gigantyczną rzekę, płynącą z kierunku
Ledenice - Vrsno ponad dzisiejszą doliną Risan. Proces ten ukształtował tak charaktery-
styczny relief tego obszaru oraz naniósł na obszar miasta i Zalewu Risańskiego osady alu-
wialne, które możemy dziś zaobserwować na dnie całej zatoki. Pozostałą część Zatoki
Kotorskiej formowały inne prehistoryczne rzeki płynące z kierunku mornijskiego, kotor-
skiego czy tiwatskiego. Dzisiejszy wygląd i linia wybrzeża ostatecznie ukształtowane
1 Brajković 1970, s. 22; Mijović, Kovaćević 1975, 3 Brajković 1970, s. 15-18.
s. 130. 4 Magaś 2002, s. 53; Macejka, Mladenović, Stan-
2 Brajkoyić 1970, s. 15. ković 1979, s. 22.