DOI Artikel:
Pieńkowska, Hanna: Renesansowa polichromia w Modlnicy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26548#0115
Bogacza w obecności rodziny, mnichów, z demonami porywającymi jego duszę,
c) zły Bogacz w piekle, wśród płomieni, podnosi oczy ku Abrahamowi i cier-
piąc z pragnienia prosi o kroplę wody. Drugi cykl tematu przedstawia nie-
szczęścia i rekompensatę Łazarza w następujących scenach: a) Łazarz, leżący
u progu domu Bogacza, umiera z głodu i opuszczenia, a psy liżą jego rany,
b) Łazarz, po śmierci, ubrany w strój weselny, przygotowuje się do święta
wiecznego, c) Łazarz na łonie Abrahama dopuszczony do łask i błogosławień-
stwa przebywania w raju. Przedstawienie przypowieści o złym Bogaczu i bied-
nym Łazarzu w Modlnicy nie obejmuje wszystkich elementów tematu, ograni-
czając ich wybór do najbardziej istotnych. Są one ujęte w trzy sceny oddzie-
lane przerywnikami dekoracyjnymi. Scena pierwsza (ryc. 5) przedstawia leżą-
cego na stopniach Łazarza, z głową podpartą na prawej ręce, w opadających
szatach; jego nogi liże pies. Ku prawej stronie idą trzy duże postacie
usługujących, w strojach polskich, niosąc w podniesionych rękach naczy-
nia z jedzeniem i piciem. Nad leżącym wyraźny napis: LASAR. Środek
drugiej sceny (ryc. 30) zajmuje stół, przy którym ucztuje Bogacz i jego towa-
rzysze. Górna część sceny została obcięta. W dole na pierwszym planie trzej
usługujący o dobitnie scharakteryzowanych twarzach i strojach, nalewają do
dzbana i kielicha napoje z beczek i wielkich naczyń. Scenę zamykają po obu
stronach malowane wnęki architektoniczne, w których ze strony lewej miesz-
czą się trzy postacie muzyków grających na trąbach, z prawej półpostać o wy-
krzywionej twarzy, może demon. Trzecia scena (ryc. 6), również zniszczona
w swej górnej partii, pokazuje w dole klęczącą przy filarze postać złego
Bogacza w ogniu piekielnym, z oczami i rękami wzniesionymi ku górze.
U góry zarysy obłoków są zajtewne fragmentem przedstawienia Abrahama
w niebie, trzymającego na swym łonie Łazarza. Na górnej belce chóru widnieje
dobrze czytelny napis: DIVES EPULABATUR QVOTIDIE SPLENDIDE
LUC XVI.
Na dolnej belce zatarty napis zawierał zapewne dalszy cytat tej przypo-
wieści. Na ostatniej od strony prawej desce balustrady odkryto datę, dającą
się odczytać jako rok: 1562 (ryc. 2).
W ikonografii polskiej temat ten występuje w drzeworytach zdobiących
Biblie i Postylle XVI i XVII wieku, lecz zwykle w formie bardzo skróconej,
jako ilustracja tekstu Ewangelii. Do wyjątków należy zaliczyć opublikowany
ostatnio wczesnorenesansowy ołtarz z Oleśnicy (obecnie w zbiorach Muzeum
Śląskiego we Wrocławiu) z około r. 1520, który na rewersie jednego ze skrzy-
deł zawiera przedstawienie przypowieści o Łazarzu i Bogaczu. Pochodzi on
z środowiska szkoły naddunajskiej, wykazując wpływy warsztatu Łukasza
Cranacha. Scena ta jest związana ideowo przez twórcę z szeroko ujętym przed-
stawieniem treści Księgi Hioba, a jej opracowanie ikonograficzne i artystyczne
nie ma wspólnych elementów z przedstawieniem modlnickim 29.
29 B. Steinborn, W czesnorenesansowy ołtarz Hioba iv Muzeum Śląskim (Biuletyn
HS XXIV, 1962, s. 3—25).
108
c) zły Bogacz w piekle, wśród płomieni, podnosi oczy ku Abrahamowi i cier-
piąc z pragnienia prosi o kroplę wody. Drugi cykl tematu przedstawia nie-
szczęścia i rekompensatę Łazarza w następujących scenach: a) Łazarz, leżący
u progu domu Bogacza, umiera z głodu i opuszczenia, a psy liżą jego rany,
b) Łazarz, po śmierci, ubrany w strój weselny, przygotowuje się do święta
wiecznego, c) Łazarz na łonie Abrahama dopuszczony do łask i błogosławień-
stwa przebywania w raju. Przedstawienie przypowieści o złym Bogaczu i bied-
nym Łazarzu w Modlnicy nie obejmuje wszystkich elementów tematu, ograni-
czając ich wybór do najbardziej istotnych. Są one ujęte w trzy sceny oddzie-
lane przerywnikami dekoracyjnymi. Scena pierwsza (ryc. 5) przedstawia leżą-
cego na stopniach Łazarza, z głową podpartą na prawej ręce, w opadających
szatach; jego nogi liże pies. Ku prawej stronie idą trzy duże postacie
usługujących, w strojach polskich, niosąc w podniesionych rękach naczy-
nia z jedzeniem i piciem. Nad leżącym wyraźny napis: LASAR. Środek
drugiej sceny (ryc. 30) zajmuje stół, przy którym ucztuje Bogacz i jego towa-
rzysze. Górna część sceny została obcięta. W dole na pierwszym planie trzej
usługujący o dobitnie scharakteryzowanych twarzach i strojach, nalewają do
dzbana i kielicha napoje z beczek i wielkich naczyń. Scenę zamykają po obu
stronach malowane wnęki architektoniczne, w których ze strony lewej miesz-
czą się trzy postacie muzyków grających na trąbach, z prawej półpostać o wy-
krzywionej twarzy, może demon. Trzecia scena (ryc. 6), również zniszczona
w swej górnej partii, pokazuje w dole klęczącą przy filarze postać złego
Bogacza w ogniu piekielnym, z oczami i rękami wzniesionymi ku górze.
U góry zarysy obłoków są zajtewne fragmentem przedstawienia Abrahama
w niebie, trzymającego na swym łonie Łazarza. Na górnej belce chóru widnieje
dobrze czytelny napis: DIVES EPULABATUR QVOTIDIE SPLENDIDE
LUC XVI.
Na dolnej belce zatarty napis zawierał zapewne dalszy cytat tej przypo-
wieści. Na ostatniej od strony prawej desce balustrady odkryto datę, dającą
się odczytać jako rok: 1562 (ryc. 2).
W ikonografii polskiej temat ten występuje w drzeworytach zdobiących
Biblie i Postylle XVI i XVII wieku, lecz zwykle w formie bardzo skróconej,
jako ilustracja tekstu Ewangelii. Do wyjątków należy zaliczyć opublikowany
ostatnio wczesnorenesansowy ołtarz z Oleśnicy (obecnie w zbiorach Muzeum
Śląskiego we Wrocławiu) z około r. 1520, który na rewersie jednego ze skrzy-
deł zawiera przedstawienie przypowieści o Łazarzu i Bogaczu. Pochodzi on
z środowiska szkoły naddunajskiej, wykazując wpływy warsztatu Łukasza
Cranacha. Scena ta jest związana ideowo przez twórcę z szeroko ujętym przed-
stawieniem treści Księgi Hioba, a jej opracowanie ikonograficzne i artystyczne
nie ma wspólnych elementów z przedstawieniem modlnickim 29.
29 B. Steinborn, W czesnorenesansowy ołtarz Hioba iv Muzeum Śląskim (Biuletyn
HS XXIV, 1962, s. 3—25).
108