DOI Artikel:
Gumiński, Samuel: Śląska architektura późnobarokowa w pierwszej połowie XVIII wieku a kóscioł Św. Mikołaja na Małej Stronie w Pradze
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26680#0116
tego tematu stanowią pozycje rzędu bądź to artykułów w prasie, bądź
też, jeśli są to opracowania naukowe, dosyć pobieżne uwagi na marginesie
rozważań dotyczących innycb, szerszych zagadnień.
Problematyka omawianego tematu nie została zatem dotąd wyczerpana.
Kwestia dokładnej analizy omawianych dzieł, ich właściwego wobec siebie
uszeregowania, sprecyzowania podobieństw i różnic, jakie między nimi istnieją,
następnie przebadanie ich stosunku do ewentualnych pierwowzorów — rzecz
w końcu decydująca, a dotąd nie bardzo możliwa z powodu braku do niedawna
właściwej interpretacji owych oddziałujących na teren Śląska dzieł sztuki —
pozostaje nadal otwarta. Jednocześnie zjawisko istnienia owej grupy jest nie-
jednokrotnie traktowane w literaturze pobieżnie i błędnie, a w każdym razie
niedoceniane właściwie przy rysowaniu obrazu architektury śląskiej pierwszej
połowy w. XVIII.
Wydaje się więc, że słuszne jest podjęcie badań zmierzających do wyjaśnie-
nia owych zagadnień.
I
Jezuicki kościół Św. Jana w Legnicy (rys. 1 i ryc. 1 i 2) powstał na miejscu
dawnego gotyckiego * i 2. Z poprzedniego zachowały się fragmenty prezbiterium
przerobionego w latach 1678—1679 na mauzoleum Piastów 3. Budowa nowego
kościoła zamierzona była od chwili przybycia tu jezuitów, jak świadczą nie-
(U. Thieme und F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler XXXIII, Leipzig
1939, s. 241). G. Grundmann, Die Baumeislerfamilie Frantz, Breslau 1937, s. 62, 79, 93, w tym
samym czasie widzi tylko grupę złożoną z kościołów w Legnicy, Nysie, Lubiążu, Lubomierzu
i Krzeszowie. Kościół lubiąski uchodzi też uwadze Kdnigera, znającego pozostałe; por. E. Ko-
niger, Kunst in Oberschlesicn, Breslau 1938, s. 39. F. Borowski, Neisser Barockfassaden (Zeit-
schrift des Deutschen Vereins fiir Kunstwissenschaft IV, 1939, s. 122), omawiając kościół nyski
wiąże go z pozostałymi. H. W. Hegemann, Die deulsche Baukunst Bohmens, Munchen 1943,
s. 33, wymienia tylko Legnicę, Nysę, Lubomierz, Krzeszów i Głuchołazy, G. Chmarzyński zaś
jedynie Lubomierz, Krzeszów i Nysę (Dolny Śląsk, praca zbiorowa pod red. K. Sosnowskiego,
II, Poznań-Wrocław 1948, s. 256). O owej grupie mówi również T. Dobrowolski, Sztuka na
Śląsku, Katowice-Wrocław 1948, s. 255, wyliczając kościoły w Legnicy, Nysie i Lubomierzu.
Pełną grupę zna, niesłusznie włączając w nią także kościół w Brzegu, G. Grundmann, Schle-
sische Barockkirchen und Kldster, Lindau-Konstanz 1958, s. 22, oraz, opierając się na Reimannie,
H. G. Franz, Bauten und Baumeister der Barockzeit in Bóhmen, Leipzig 1962, s. 205 i nn.
2 Po wymarciu Piastów legnickich kościół został odebrany w r. 1698 cesarskim rozkazem
protestantom i przekazany jezuitom; kolegium wykonano w r. 1707 — por. Lutsch, Yerzeichnis...
III, s. 225—226. Bliżej kościołem Św. Jana zajinuje się Grundmann, Die Baumeisterfamilie
Frantz, s. 60. Por. też: F. Pfeiffer, Zur Geschichte der St. Johannskirche zu Liegnitz (Mitteilungen
d. Geschichte- u. Altertums-Verein in Liegnitz VII, 1918/19, s. 78—140); H. Bode, Die Kir-
chenbauten der Jesuiten in Schlesien, Halle 1935, s. 45; B. Patzak, Die Jesuitenbaulen in Breslau
und ihre Architekten, Strassburg 1918, s. 143 i nn.; Grundmann, Schlesische Barockkirchen...,
s. 114; K. Kalinowski, Kościół Śuk Jana u> Legnicy (Szkice Legnickie IV, 1967, s. 94—
—116).
3 J. Lepiarczyk, Legnickie „Monumentum Piasteum“ (Szkice Legnickie I, 1962, s. 99-111).
106
też, jeśli są to opracowania naukowe, dosyć pobieżne uwagi na marginesie
rozważań dotyczących innycb, szerszych zagadnień.
Problematyka omawianego tematu nie została zatem dotąd wyczerpana.
Kwestia dokładnej analizy omawianych dzieł, ich właściwego wobec siebie
uszeregowania, sprecyzowania podobieństw i różnic, jakie między nimi istnieją,
następnie przebadanie ich stosunku do ewentualnych pierwowzorów — rzecz
w końcu decydująca, a dotąd nie bardzo możliwa z powodu braku do niedawna
właściwej interpretacji owych oddziałujących na teren Śląska dzieł sztuki —
pozostaje nadal otwarta. Jednocześnie zjawisko istnienia owej grupy jest nie-
jednokrotnie traktowane w literaturze pobieżnie i błędnie, a w każdym razie
niedoceniane właściwie przy rysowaniu obrazu architektury śląskiej pierwszej
połowy w. XVIII.
Wydaje się więc, że słuszne jest podjęcie badań zmierzających do wyjaśnie-
nia owych zagadnień.
I
Jezuicki kościół Św. Jana w Legnicy (rys. 1 i ryc. 1 i 2) powstał na miejscu
dawnego gotyckiego * i 2. Z poprzedniego zachowały się fragmenty prezbiterium
przerobionego w latach 1678—1679 na mauzoleum Piastów 3. Budowa nowego
kościoła zamierzona była od chwili przybycia tu jezuitów, jak świadczą nie-
(U. Thieme und F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiinstler XXXIII, Leipzig
1939, s. 241). G. Grundmann, Die Baumeislerfamilie Frantz, Breslau 1937, s. 62, 79, 93, w tym
samym czasie widzi tylko grupę złożoną z kościołów w Legnicy, Nysie, Lubiążu, Lubomierzu
i Krzeszowie. Kościół lubiąski uchodzi też uwadze Kdnigera, znającego pozostałe; por. E. Ko-
niger, Kunst in Oberschlesicn, Breslau 1938, s. 39. F. Borowski, Neisser Barockfassaden (Zeit-
schrift des Deutschen Vereins fiir Kunstwissenschaft IV, 1939, s. 122), omawiając kościół nyski
wiąże go z pozostałymi. H. W. Hegemann, Die deulsche Baukunst Bohmens, Munchen 1943,
s. 33, wymienia tylko Legnicę, Nysę, Lubomierz, Krzeszów i Głuchołazy, G. Chmarzyński zaś
jedynie Lubomierz, Krzeszów i Nysę (Dolny Śląsk, praca zbiorowa pod red. K. Sosnowskiego,
II, Poznań-Wrocław 1948, s. 256). O owej grupie mówi również T. Dobrowolski, Sztuka na
Śląsku, Katowice-Wrocław 1948, s. 255, wyliczając kościoły w Legnicy, Nysie i Lubomierzu.
Pełną grupę zna, niesłusznie włączając w nią także kościół w Brzegu, G. Grundmann, Schle-
sische Barockkirchen und Kldster, Lindau-Konstanz 1958, s. 22, oraz, opierając się na Reimannie,
H. G. Franz, Bauten und Baumeister der Barockzeit in Bóhmen, Leipzig 1962, s. 205 i nn.
2 Po wymarciu Piastów legnickich kościół został odebrany w r. 1698 cesarskim rozkazem
protestantom i przekazany jezuitom; kolegium wykonano w r. 1707 — por. Lutsch, Yerzeichnis...
III, s. 225—226. Bliżej kościołem Św. Jana zajinuje się Grundmann, Die Baumeisterfamilie
Frantz, s. 60. Por. też: F. Pfeiffer, Zur Geschichte der St. Johannskirche zu Liegnitz (Mitteilungen
d. Geschichte- u. Altertums-Verein in Liegnitz VII, 1918/19, s. 78—140); H. Bode, Die Kir-
chenbauten der Jesuiten in Schlesien, Halle 1935, s. 45; B. Patzak, Die Jesuitenbaulen in Breslau
und ihre Architekten, Strassburg 1918, s. 143 i nn.; Grundmann, Schlesische Barockkirchen...,
s. 114; K. Kalinowski, Kościół Śuk Jana u> Legnicy (Szkice Legnickie IV, 1967, s. 94—
—116).
3 J. Lepiarczyk, Legnickie „Monumentum Piasteum“ (Szkice Legnickie I, 1962, s. 99-111).
106