DOI Artikel:
Dobrowolski, Tadeusz: Analogie: (metoda analizy porównawczej w historii sztuki)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26680#0013
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
CCXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI Z. 9
1971
*
Tadeusz Dobroieolski
ANALOGIE
(METODA ANALIZY PORÓWNAWCZEJ W HISTORII SZTUKI)
I
W swojej znanej książce o metodzie historii sztuki Hans Tietze nie poświęcił
zbyt wiele uwagi analizie porównawczej, traktując ją widocznie jako oczywiste,
powszechnie akceptowane postępowanie naukowe 1. Zapowiedź jej użyteczności
dla cytowanej dyscypliny tkwi już w przytoczonym przez Tietzego podręcz-
niku J. G. Droysena (Historik), który wśród czterech grup czynności, dostrze-
żonych w pracy historyka, uwzględnił poszukiwanie związków między poszcze-
gólnymi faktami 2. Metoda jtorównawcza w historii sztuki jest bowiem jednym
ze sposobów umożliwiających ustalanie związków między dziełami sztuki, które
w tym przypadku można traktować jako owe poszczególne fakty. Tietze doce-
nia w badaniach nad sztuką czynności heurystyczne oraz znaczenie źródeł
pisanych, a tym samym przeciwstawia się przerostom metody formalnej, podług
której (w przypadkach skrajnych) źródła pozaformalne mają być prawie po-
zbawione wartości w manipulacjach naukowych. Niemniej jako uczeń A. Riegla
posługuje się często wprowadzonym przez swego mistrza pojęciem das Kunst-
wollen i uznaje prymarność „metody“ bądź „analizy“ czy „krytyki“ stylistycz-
nej w badaniach nad sztuką i jej przeszłością. Z drugiej strony, akcentując
osiągnięcia uzyskane tą metodą, przypomina także spowodowane przez nią
błędy i rozbieżne, często trudne do pogodzenia poglądy 3. W swej obszernej
książce, liczącej prawie 500 stron, nie omawia jednak szerzej, jak o tym wspom-
niano, kwestii metody porównawczej, wobec czego warto tę sprawę rozwinąć.
1 H. Tietze, Die Methode der Kunstgeschichte, Leipzig 1913.
2 Tamże, s. 183.
3 Tamże, s. 342.
5
CCXXIII
PRACE Z HISTORII SZTUKI Z. 9
1971
*
Tadeusz Dobroieolski
ANALOGIE
(METODA ANALIZY PORÓWNAWCZEJ W HISTORII SZTUKI)
I
W swojej znanej książce o metodzie historii sztuki Hans Tietze nie poświęcił
zbyt wiele uwagi analizie porównawczej, traktując ją widocznie jako oczywiste,
powszechnie akceptowane postępowanie naukowe 1. Zapowiedź jej użyteczności
dla cytowanej dyscypliny tkwi już w przytoczonym przez Tietzego podręcz-
niku J. G. Droysena (Historik), który wśród czterech grup czynności, dostrze-
żonych w pracy historyka, uwzględnił poszukiwanie związków między poszcze-
gólnymi faktami 2. Metoda jtorównawcza w historii sztuki jest bowiem jednym
ze sposobów umożliwiających ustalanie związków między dziełami sztuki, które
w tym przypadku można traktować jako owe poszczególne fakty. Tietze doce-
nia w badaniach nad sztuką czynności heurystyczne oraz znaczenie źródeł
pisanych, a tym samym przeciwstawia się przerostom metody formalnej, podług
której (w przypadkach skrajnych) źródła pozaformalne mają być prawie po-
zbawione wartości w manipulacjach naukowych. Niemniej jako uczeń A. Riegla
posługuje się często wprowadzonym przez swego mistrza pojęciem das Kunst-
wollen i uznaje prymarność „metody“ bądź „analizy“ czy „krytyki“ stylistycz-
nej w badaniach nad sztuką i jej przeszłością. Z drugiej strony, akcentując
osiągnięcia uzyskane tą metodą, przypomina także spowodowane przez nią
błędy i rozbieżne, często trudne do pogodzenia poglądy 3. W swej obszernej
książce, liczącej prawie 500 stron, nie omawia jednak szerzej, jak o tym wspom-
niano, kwestii metody porównawczej, wobec czego warto tę sprawę rozwinąć.
1 H. Tietze, Die Methode der Kunstgeschichte, Leipzig 1913.
2 Tamże, s. 183.
3 Tamże, s. 342.
5