DOI Artikel:
Lepiarczyk, Józef: Wczesna działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego: projekty barokowe (1769 - 1775)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26680#0210
Artykuł niniejszy stanowi fragment pracy o całokształcie twórczości
architektonicznej Sierakowskiego, z której opublikowano dotącł stresz-
czenie całości 4 oraz część dotyczącą projektów klasycystycznych i neogo-
tyckich 5 6.
Sebastian Alojzy Sierakowski, czWarty syn Romana Sierakowskiego herbu
Ogończyk, chorążego i sędziego gx-odzkiego krakowskiego oraz Teresy Siera-
kowskiej herbu Dołęga, urodził się 9 I 1743 w Bogusławicach w powiecie prze-
myskim. W dziesiątym roku życia został wraz ze starszym bratem Wacławem
oddany do kolegium jezuitów w Przemyślu, a już w r. 1756 wstąpił do Towa-
rzystwa Jezusowego w Ostrogu. W latach 1761—1764 studiował filozofię w ko-
legium jezuickim w Jarosławiu, a w latach 1764—1765 znałazł się na specjal-
• nym jezuickim studium matematycznym we Lwowie, gdzie do grupy przedmio-
tów szkolnych należała także architektura. Następny rok poświęcił Sierakowski
studiom teologicznym, które kontynuował w latach 1766—1768 w Rzymie.
Po powrocie do kraju ukończył studium teologii we Lwowie i Jarosławiu
i w r. 1770 został asystentem Ludwika Hoszowskiego, profesora studium ma-
tematycznego i kierownika gabinetu fizyczno-matematycznego kołegium je-
zuickiego we Lwowie. Po zniesieniu zakonu w r. 1773 Sierakowski przeniósł się
do Krakowa, gdzie został kanonikiem katedralnym (1773). Jednocześnie zaczął
się okres jego szerokiej działalności publicznej, a zarazem twórczości klasy-
cystycznej, trwający aż do śmierci w r. 1824®.
Najwcześniejsze prace architektoniczne Sebastiana Sierakowskiego stylowo
należą jeszcze do późnego baroku i rokoka i pochodzą z łat 1769—1775. Powstały
głównie w Jarosławiu i we Lwowie. Są to przede wszystkim projekty pałacyków
i dworków (pochodzące z lat 1770—1772), zarówno murowanych, jak i drew-
nianych, głównie dla dawnego województwa ruskiego, a więc dla Zarzecza
(ryc. 4) 7, Dziekanowa 8, Kozłowa (ryc. 2) 9, Trzebuszki (ryc. 6—9) 10, Bestwiny
4 J. Lepiarczyk, Dzialalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego 1765—1824
(Polska Akadeinia Nauk, Oddział w Krakowie, Sprawozdania z Posiedzeń Komisji za rok 1964.
s. 189—190).
5 Por. przypis. 1.
6 J. Poplatek, Ks. Sebastian Alojzy Sierakoicski, 1743—1824 (Nasza Przeszłość IV, 1948.
s. 178—208).
7 I. R. 2656 (Jarosław, r. 1770?), sygn. Projekt został wykonany dla Aleksandra Morskiego,
podkomorzego przemyskiego. Nie wiadomo, czy został zrealizowany. Obecny pałac w Zarzeczu
pochodzi z lat 1817—1819; zob. T. Jaroszewski, Pałac w Zarzeczu i grupa pałaców z rotundą
w narożu (Biułetyn HS XIX, 1957, s. 312—313).
8 I.R. 2648 i 2672 (Jarosław, 9 V 1770), sygn. Zapewne idzie o Dziekanów w powiecie brze-
skim (koło Sterkowca). Projekt wykonany został dla ks. Antoniego Sierakowskiego, kustosza
gnieźnieńskiego i dziekana płockiego.
9 I.R. 2622 i 1623 (Lwów, 20 i 24 IX 1770). Zapewne jest to Kozłów w powiecie brzeżań-
skim, należący do dóbr stołowych arcybiskupa lwowskiego. Projekt został wykonany dła arcy-
biskupa lwowskiego ks. Wacława Hieronima Sierakowskiego.
10 I.R. 2649, 2624, 2615, 919, 2670 i 902 (6 II 1771—5 IV 1771), sygn. Projekt został wy-
konany dla nie znanego bliżej Grabińskiego, starościca smolińskiego.
200
architektonicznej Sierakowskiego, z której opublikowano dotącł stresz-
czenie całości 4 oraz część dotyczącą projektów klasycystycznych i neogo-
tyckich 5 6.
Sebastian Alojzy Sierakowski, czWarty syn Romana Sierakowskiego herbu
Ogończyk, chorążego i sędziego gx-odzkiego krakowskiego oraz Teresy Siera-
kowskiej herbu Dołęga, urodził się 9 I 1743 w Bogusławicach w powiecie prze-
myskim. W dziesiątym roku życia został wraz ze starszym bratem Wacławem
oddany do kolegium jezuitów w Przemyślu, a już w r. 1756 wstąpił do Towa-
rzystwa Jezusowego w Ostrogu. W latach 1761—1764 studiował filozofię w ko-
legium jezuickim w Jarosławiu, a w latach 1764—1765 znałazł się na specjal-
• nym jezuickim studium matematycznym we Lwowie, gdzie do grupy przedmio-
tów szkolnych należała także architektura. Następny rok poświęcił Sierakowski
studiom teologicznym, które kontynuował w latach 1766—1768 w Rzymie.
Po powrocie do kraju ukończył studium teologii we Lwowie i Jarosławiu
i w r. 1770 został asystentem Ludwika Hoszowskiego, profesora studium ma-
tematycznego i kierownika gabinetu fizyczno-matematycznego kołegium je-
zuickiego we Lwowie. Po zniesieniu zakonu w r. 1773 Sierakowski przeniósł się
do Krakowa, gdzie został kanonikiem katedralnym (1773). Jednocześnie zaczął
się okres jego szerokiej działalności publicznej, a zarazem twórczości klasy-
cystycznej, trwający aż do śmierci w r. 1824®.
Najwcześniejsze prace architektoniczne Sebastiana Sierakowskiego stylowo
należą jeszcze do późnego baroku i rokoka i pochodzą z łat 1769—1775. Powstały
głównie w Jarosławiu i we Lwowie. Są to przede wszystkim projekty pałacyków
i dworków (pochodzące z lat 1770—1772), zarówno murowanych, jak i drew-
nianych, głównie dla dawnego województwa ruskiego, a więc dla Zarzecza
(ryc. 4) 7, Dziekanowa 8, Kozłowa (ryc. 2) 9, Trzebuszki (ryc. 6—9) 10, Bestwiny
4 J. Lepiarczyk, Dzialalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego 1765—1824
(Polska Akadeinia Nauk, Oddział w Krakowie, Sprawozdania z Posiedzeń Komisji za rok 1964.
s. 189—190).
5 Por. przypis. 1.
6 J. Poplatek, Ks. Sebastian Alojzy Sierakoicski, 1743—1824 (Nasza Przeszłość IV, 1948.
s. 178—208).
7 I. R. 2656 (Jarosław, r. 1770?), sygn. Projekt został wykonany dla Aleksandra Morskiego,
podkomorzego przemyskiego. Nie wiadomo, czy został zrealizowany. Obecny pałac w Zarzeczu
pochodzi z lat 1817—1819; zob. T. Jaroszewski, Pałac w Zarzeczu i grupa pałaców z rotundą
w narożu (Biułetyn HS XIX, 1957, s. 312—313).
8 I.R. 2648 i 2672 (Jarosław, 9 V 1770), sygn. Zapewne idzie o Dziekanów w powiecie brze-
skim (koło Sterkowca). Projekt wykonany został dla ks. Antoniego Sierakowskiego, kustosza
gnieźnieńskiego i dziekana płockiego.
9 I.R. 2622 i 1623 (Lwów, 20 i 24 IX 1770). Zapewne jest to Kozłów w powiecie brzeżań-
skim, należący do dóbr stołowych arcybiskupa lwowskiego. Projekt został wykonany dła arcy-
biskupa lwowskiego ks. Wacława Hieronima Sierakowskiego.
10 I.R. 2649, 2624, 2615, 919, 2670 i 902 (6 II 1771—5 IV 1771), sygn. Projekt został wy-
konany dla nie znanego bliżej Grabińskiego, starościca smolińskiego.
200