DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Geneza zachodniej części tak zwanej drugiej katedry wawelskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26676#0079
pisanych, potwierdzonych przez analizę form, fundatorem katedry krakowskiej
był Władysław Herman. Jakie sprawy łączyły Hermana z Krakowem i jakie
ewentualnie miał tu zobowiązania ?
Gall Anonim zupełnie otwarcie stwierdził, że sprowadzony do Krakowa
przez stryja Mieszko Bolesławowicz został otruty". Historycy na ogół zgodnie
uważają, że za tym zbrodniczym czynem stał Herman ze swoim stronnictwem,
usuwając w ten sposób niewygodnego rywala i torując drogę do władzy swoim
potomkom 100. Gdy w r. 1113 prawowity syn Hermana ośłepił swego brata
Zbigniewa, co prawdopodobnie pociągnęło za sobą jego śmierć, Bolesław odbył,
szeroko opisywaną przez Galla, pokutę 101. Zadna kronika nie wspomniała nigdy
o jakiejkolwiek pokucie Władysława Hermana. Zbrodnia rodzinna, w której
był on głównym zainteresowanym, pozostała widocznie dobrze zamaskowana.
Mimo to Władysław miał powody, aby właśnie tu, w Krakowie, gdzie Mieszka
tak gorąco opłakiwano, zacierać pamięć swego niezbyt chwalebnego czynu.
Okazała fundacja kościelna stanowiła w średniowieczu bardzo typowe av takich
okolicznościach votum pokutne. Czy druga katedra krakowska nie była właśnie
taką fundacją pokutną Hermana? Przypuszczenie to jest niewątpliwie tyłko
hipotezą, ale jest to przypuszczenie nie pozbawione prawdopodobieństwa.
Jak zauważył już Wojciechowski, trzy poselstwa wymienione między bis-
kupem Lambertem a Kolonią około r. 1090 mogły mieć związek z odbudową
katedry krakowskiej 102. W każdym razie świadczą one o kontaktach biskupa
krakowskiego z Nadrenią — tą prowincją, z lctórej wywodzą się formy zachod-
dniego chóru nowej katedry oraz wezwanie jej krypty poświęconej św. Leonar-
dowi. W tej sprawie nie należy również zapominać o drugiej żonie Hermana,
Judycie Salickiej 103. Wprawdzie małżeństwo jego z siostrą cesarza Henryka IY
nie przyniosło Polsce spodziewanych korzyści politycznych, niemniej Judyta
na pewno jtozostawać musiała w kontakcie z dworem brata i ona mogła odegrać
pewną rolę w sprowadzeniu architekta i budowniczych do Krakowa. 0 tym, że
do Krakowa przybyła wtedy całkowicie nowa ekipa kamieniarzy, świadczy
zmiana w materiale i technice budowlanej. Do tej ekipy musiał należeć kierownik
budowy, który niewątpłiwie przed przybyciem do Krakowa był związany z mo-
guncką strzechą kamieniarską. Tak bowiem można sobie tylko wytłumaczyć
niezwykle bliskie pokrewieństwo projektów obu chórów: krakowskiego i mo-
gunckiego. Do budowy katedry krakowskiej przystąpiono zapewne ciągu
lat dziewięćdziesiątych w. XI. Na początku w. XII nastąpiły jakieś istotne zmia-
ny w gronie rzemieślników wykonawców, które spowodowały wykazane już
różnice iv detalach krypty. Mogły się one łączyć z niedługą przerwą w budo-
90 Anonim tak zwany Gall, Kronika polska, przekład R. Grodecki wyd. M. Plezia, Wro-
claw-Warszawa-Kraków, 1965, s. 58-59.
100 T. Woj cicchowski, Szkice historyczne jedenastego wieku, 3. wyd. Kraków 1950, s. 288-
289. _K. Maleczyński, Bolesław Krzyicousty, Kraków b.d., s 7-8.
101 Anonim tak zwany Gall, o. c., s. 166-174.
102 Wojciechowski, Kościół katedralny..., s. 185.
103 Poślubionej w r. 1088.
69
był Władysław Herman. Jakie sprawy łączyły Hermana z Krakowem i jakie
ewentualnie miał tu zobowiązania ?
Gall Anonim zupełnie otwarcie stwierdził, że sprowadzony do Krakowa
przez stryja Mieszko Bolesławowicz został otruty". Historycy na ogół zgodnie
uważają, że za tym zbrodniczym czynem stał Herman ze swoim stronnictwem,
usuwając w ten sposób niewygodnego rywala i torując drogę do władzy swoim
potomkom 100. Gdy w r. 1113 prawowity syn Hermana ośłepił swego brata
Zbigniewa, co prawdopodobnie pociągnęło za sobą jego śmierć, Bolesław odbył,
szeroko opisywaną przez Galla, pokutę 101. Zadna kronika nie wspomniała nigdy
o jakiejkolwiek pokucie Władysława Hermana. Zbrodnia rodzinna, w której
był on głównym zainteresowanym, pozostała widocznie dobrze zamaskowana.
Mimo to Władysław miał powody, aby właśnie tu, w Krakowie, gdzie Mieszka
tak gorąco opłakiwano, zacierać pamięć swego niezbyt chwalebnego czynu.
Okazała fundacja kościelna stanowiła w średniowieczu bardzo typowe av takich
okolicznościach votum pokutne. Czy druga katedra krakowska nie była właśnie
taką fundacją pokutną Hermana? Przypuszczenie to jest niewątpliwie tyłko
hipotezą, ale jest to przypuszczenie nie pozbawione prawdopodobieństwa.
Jak zauważył już Wojciechowski, trzy poselstwa wymienione między bis-
kupem Lambertem a Kolonią około r. 1090 mogły mieć związek z odbudową
katedry krakowskiej 102. W każdym razie świadczą one o kontaktach biskupa
krakowskiego z Nadrenią — tą prowincją, z lctórej wywodzą się formy zachod-
dniego chóru nowej katedry oraz wezwanie jej krypty poświęconej św. Leonar-
dowi. W tej sprawie nie należy również zapominać o drugiej żonie Hermana,
Judycie Salickiej 103. Wprawdzie małżeństwo jego z siostrą cesarza Henryka IY
nie przyniosło Polsce spodziewanych korzyści politycznych, niemniej Judyta
na pewno jtozostawać musiała w kontakcie z dworem brata i ona mogła odegrać
pewną rolę w sprowadzeniu architekta i budowniczych do Krakowa. 0 tym, że
do Krakowa przybyła wtedy całkowicie nowa ekipa kamieniarzy, świadczy
zmiana w materiale i technice budowlanej. Do tej ekipy musiał należeć kierownik
budowy, który niewątpłiwie przed przybyciem do Krakowa był związany z mo-
guncką strzechą kamieniarską. Tak bowiem można sobie tylko wytłumaczyć
niezwykle bliskie pokrewieństwo projektów obu chórów: krakowskiego i mo-
gunckiego. Do budowy katedry krakowskiej przystąpiono zapewne ciągu
lat dziewięćdziesiątych w. XI. Na początku w. XII nastąpiły jakieś istotne zmia-
ny w gronie rzemieślników wykonawców, które spowodowały wykazane już
różnice iv detalach krypty. Mogły się one łączyć z niedługą przerwą w budo-
90 Anonim tak zwany Gall, Kronika polska, przekład R. Grodecki wyd. M. Plezia, Wro-
claw-Warszawa-Kraków, 1965, s. 58-59.
100 T. Woj cicchowski, Szkice historyczne jedenastego wieku, 3. wyd. Kraków 1950, s. 288-
289. _K. Maleczyński, Bolesław Krzyicousty, Kraków b.d., s 7-8.
101 Anonim tak zwany Gall, o. c., s. 166-174.
102 Wojciechowski, Kościół katedralny..., s. 185.
103 Poślubionej w r. 1088.
69