DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Studia nad architekturą wczesnopiastowską
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26757#0028
skuto skałę, tworząc, jak zdaje się fosę, która ujawnia się obecnie poprzez
ostrą krawędź skały gwałtownie opadającą ku zach. 65 Domniemana fosa
zniszczyła zach. krańce murów A i B oraz caly bieg domniemanego muru D.
Tak więc pomijając późniejsze wyrąbanie skały na zach. od rotundy, rejon,
na którym stanęła ta budowla stanowił platformę, lekko pochyloną ze wsch.
ku zach., której wysokość skainego podłoża wahała się w granicach od 223
do 222 m.
W okresie wczesnośredniowiecznym, kiedy na Wawelu zaczęto wznosić
budowle kamienne, co nastąpiło niechybnie nie wcześniej jak w w. X, wzgórze
nie było nagą skałą, lecz zalegały już na nim warstwy humusowe narastające
w tym miejscu powołi od czasów starożytnych, a dość gwałtownie od chwili,
gdy na krawędzi wzgórza wzniesiono pierwsze drewniano-ziemne fortyfi-
kacje, datowane na razie na w. VIII-—IX. Grubość nawarstwfeń w w. X
i XI nie była jednolita na całej powierzchni wzgórza. Partie zbłiżone do kra-
wędzi posiadają warstwy o znacznej miąższości (od 9 do 14 m). W partiach
środkowych wzgórza warstwy te są znacznie cieńsze 0<i. Jaka w tej dziedzinie
panowała sytuacja na terenie, na którym wzniesiono czteroapsydową rotundę
i w jej najbiiższym sąsiedztwie?
A. Szyszko-Bohusz, w swoim opracowaniu czteroapsydowej rotundy
stwierdził, że stała ona wprost na skale, przykrytej w epoce budowy nieznaczną,
zaledwie 15—20-centymetrową warstwą ziemi 67. Dziś nie wiemy zupełnie,
w którym miejscu Szyszko-Bohusz znalazł tę warstwę ziemi i w jakiej ona
była relacji z murami rotundy. Z zachowanych przez odkrywcę planów wiemy
jednak, że odnalezione reszty rotundy były ze wszystkich stron ujęte póź-
niejszymi murami: renesansowym od wsch., gotyckimi z pozostałych stron 68.
Nie wiemy również jakimi kryteriami posługiwał się Szyszko-Bohusz w od-
różnianiu warstw z okresu budowy rotundy od innych, późniejszych nawar-
stwień. Badania powojenne prowadzone wokół rotundy tylko częściowo
wyjaśnily omawianą kwestię. Między murami gotyckimi na pn. i na pn.-zach.
od rotundy, pod późniejszymi, zachowafy się również warstwy wczesno-
średniowieczne. Miąższość ich waha się od 15 do 25 cm 69. Są to wszystko
warstwy odległe od rotundy od 4 do 10 m. Przy samej rotundzie zachowana
jest warstwa około 40 cm pod murem A, przy apsydzie pn. (ryc. 4). Na dal-
szym odcinku tego samego muru, w kierunku zach., w obrębie gotyckiego
nruru E, grubość warstwy pod murern A stopniowo maleje do ok. 25 crn
(ryc. 5). Nawarstwienia w aneksie między murem A i B nie są opracowane.
65 Por. Kozieł, Fraś, o. c., s. 113—114; istnienie tej fosy uświadamiai sobie już Szyszko-
Bohusz, Rotunda, s. 57.
66 W kwestii nawarstwień ziemi na wzgórzu wawelskim por. Żaki, Jak roslo wzgórze, s. 252—
255.
67 Por. Szyszko-Bohusz, Rotunda, s. 60.
68 Por. Szyszko-Bohusz, Rotunda, 70, fig. 10, s. 74 fig. 12 i s. 76 fig. 14.
69 Materiały z tych badań nie zostaiy opracowane i opublikowane. W terenie zachowane
zostały świadki, w których widoczne są nawarstwienia wczesnośredniowieczne.
26
ostrą krawędź skały gwałtownie opadającą ku zach. 65 Domniemana fosa
zniszczyła zach. krańce murów A i B oraz caly bieg domniemanego muru D.
Tak więc pomijając późniejsze wyrąbanie skały na zach. od rotundy, rejon,
na którym stanęła ta budowla stanowił platformę, lekko pochyloną ze wsch.
ku zach., której wysokość skainego podłoża wahała się w granicach od 223
do 222 m.
W okresie wczesnośredniowiecznym, kiedy na Wawelu zaczęto wznosić
budowle kamienne, co nastąpiło niechybnie nie wcześniej jak w w. X, wzgórze
nie było nagą skałą, lecz zalegały już na nim warstwy humusowe narastające
w tym miejscu powołi od czasów starożytnych, a dość gwałtownie od chwili,
gdy na krawędzi wzgórza wzniesiono pierwsze drewniano-ziemne fortyfi-
kacje, datowane na razie na w. VIII-—IX. Grubość nawarstwfeń w w. X
i XI nie była jednolita na całej powierzchni wzgórza. Partie zbłiżone do kra-
wędzi posiadają warstwy o znacznej miąższości (od 9 do 14 m). W partiach
środkowych wzgórza warstwy te są znacznie cieńsze 0<i. Jaka w tej dziedzinie
panowała sytuacja na terenie, na którym wzniesiono czteroapsydową rotundę
i w jej najbiiższym sąsiedztwie?
A. Szyszko-Bohusz, w swoim opracowaniu czteroapsydowej rotundy
stwierdził, że stała ona wprost na skale, przykrytej w epoce budowy nieznaczną,
zaledwie 15—20-centymetrową warstwą ziemi 67. Dziś nie wiemy zupełnie,
w którym miejscu Szyszko-Bohusz znalazł tę warstwę ziemi i w jakiej ona
była relacji z murami rotundy. Z zachowanych przez odkrywcę planów wiemy
jednak, że odnalezione reszty rotundy były ze wszystkich stron ujęte póź-
niejszymi murami: renesansowym od wsch., gotyckimi z pozostałych stron 68.
Nie wiemy również jakimi kryteriami posługiwał się Szyszko-Bohusz w od-
różnianiu warstw z okresu budowy rotundy od innych, późniejszych nawar-
stwień. Badania powojenne prowadzone wokół rotundy tylko częściowo
wyjaśnily omawianą kwestię. Między murami gotyckimi na pn. i na pn.-zach.
od rotundy, pod późniejszymi, zachowafy się również warstwy wczesno-
średniowieczne. Miąższość ich waha się od 15 do 25 cm 69. Są to wszystko
warstwy odległe od rotundy od 4 do 10 m. Przy samej rotundzie zachowana
jest warstwa około 40 cm pod murem A, przy apsydzie pn. (ryc. 4). Na dal-
szym odcinku tego samego muru, w kierunku zach., w obrębie gotyckiego
nruru E, grubość warstwy pod murern A stopniowo maleje do ok. 25 crn
(ryc. 5). Nawarstwienia w aneksie między murem A i B nie są opracowane.
65 Por. Kozieł, Fraś, o. c., s. 113—114; istnienie tej fosy uświadamiai sobie już Szyszko-
Bohusz, Rotunda, s. 57.
66 W kwestii nawarstwień ziemi na wzgórzu wawelskim por. Żaki, Jak roslo wzgórze, s. 252—
255.
67 Por. Szyszko-Bohusz, Rotunda, s. 60.
68 Por. Szyszko-Bohusz, Rotunda, 70, fig. 10, s. 74 fig. 12 i s. 76 fig. 14.
69 Materiały z tych badań nie zostaiy opracowane i opublikowane. W terenie zachowane
zostały świadki, w których widoczne są nawarstwienia wczesnośredniowieczne.
26