DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Studia nad architekturą wczesnopiastowską
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26757#0029
Pochówek męski, który tam znaleziono ułożony był w jamie grobowej, której
dno położone było między 20 cm (po stronie zach.), a 40 cm (po stronie
wsch.) powyżej skalnego podłoża. Miąższość jamy grobowej, obecnie czy-
telna, dochodzi do ok. 20 cm. Rozebranie murów A i B do obecnej ich wyso-
kości: pierwszego ok. 80 cm, a drugiego do ok. 60 cm, które nastąpiło naj-
prawdopodobniej ok. połowy w. XII ł, musiało pociągnąć za sobą niwelację
warstw nad grobem co najmniej do tego samego poziomu co mury. Jednakże
sposób pochowania osobnika z obrączką na palcu w grobie wkopanym w zie-
mię wskazuje, że zgodnie ze stosowaną praktyką, nad nim musiała jeszcze
istnieć warstwa ziemi o miąższości co najmniej od 50 cm do 80 cm 70. Na
zach. od rotundy, na całym obszarze pod budynkiem nr 5 i częściowo pod
zieleńcem między ryzalitami tego budynku, zarówno w wyrąbanej fosie, jak
i dalej aż do wąwozu przecinającego wzgórze od pd. lcu katedrze, brak jest
zupełnie warstw wczesnośredniowiecznych. Uległy one zapewne zniszczeniu
w okresie pełnego średniowiecza i w czasach nowożytnych 71. Ujawnione
warstwy wczesnośredniowieczne na pn. i na pn.-zach. od rotundy stanowią
ważny ełement przy odtwarzaniu terenu wokół rotundy. Jaką jednak mamy
pewmość, że ich obecna miąższość jest pierwotna i czy nie zostały one częścio-
wo zniwelowane w okresie pełnego średniowiecza, gdy budowano w tym miejscu
gotycki zamek Kazimierza Wielkiego, podobnie jak zniszczono całkowicie
warstwy wczesnośredniowieczne w kierunku na zach. od rotundy? W tej
sytuacji fakt istnienia warstwy wczesnośredniowiecznej pod murem A, przy
samym murze apsydy pn. ma bardzo duże znaczenie. Nie ogranicza się ono
jednak do stwierdzenia, że wokót, apsydy pn. warstwa ziemi, w której uto-
piona była dolna część jej muru sięgała do 40 cm. Przeciwnie, konsekwencje
płynące z tego faktu idą dużo daiej. A. Szyszko-Bohusz, odkrywając czte-
roapsydową rotundę stwierdził słusznie, że została ona posadowiona na skale.
W jej wnętrzu ułożono posadzkę również, w niektórych partiach, wprost
na skale. Odtąd przyjęło się powszechnie przekonanie, że nie było różnicy
(poza samym faktem lekkiego pochylenia skały) między poziomem strony
zewnętrznej, a wnętrzem rotundy. Taki sąd potwierdzałaby mała miąższość
warstw wczesnośredniowiecznych odnalezionych na pn. i na pn.-zach. od
rotundy. To mniemanie zdaje się być jednak podważone przez fakt istnienia
warstwy ziemi pod ok. 2,50 m odcinkiem muru A. Mury posadowione na
skale nie wymagają bowiem wykonania wkopu fundamentowego. Mury po-
sadowione na ziemi muszą być ze względów statycznych ułożone we wlcopie
fundamentowym, który we wczesnym średniowieczu miewał zazwyczaj od 80
70 Tę kwestię omawia H. Zoll-Adamikowa, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska, cz. II,
Analiza, s. 24 i nast. Stwierdza ona, że grzebanie zwłok na głębokości I m, w obrębie kościołów,
było prawidłowością: groby w kościele opackim w Tyńcu, grób biskupa Maura w krypcie Św.
Leonarda na Wawelu. Najpłyciej pochowany został osobnik w kościełe B —- 50—60 cm poniżej
posadzki.
71 Wykopaliska prowadzone były w latach pięćdziesiątych. Materiały nie zostały opublikowane.
27
dno położone było między 20 cm (po stronie zach.), a 40 cm (po stronie
wsch.) powyżej skalnego podłoża. Miąższość jamy grobowej, obecnie czy-
telna, dochodzi do ok. 20 cm. Rozebranie murów A i B do obecnej ich wyso-
kości: pierwszego ok. 80 cm, a drugiego do ok. 60 cm, które nastąpiło naj-
prawdopodobniej ok. połowy w. XII ł, musiało pociągnąć za sobą niwelację
warstw nad grobem co najmniej do tego samego poziomu co mury. Jednakże
sposób pochowania osobnika z obrączką na palcu w grobie wkopanym w zie-
mię wskazuje, że zgodnie ze stosowaną praktyką, nad nim musiała jeszcze
istnieć warstwa ziemi o miąższości co najmniej od 50 cm do 80 cm 70. Na
zach. od rotundy, na całym obszarze pod budynkiem nr 5 i częściowo pod
zieleńcem między ryzalitami tego budynku, zarówno w wyrąbanej fosie, jak
i dalej aż do wąwozu przecinającego wzgórze od pd. lcu katedrze, brak jest
zupełnie warstw wczesnośredniowiecznych. Uległy one zapewne zniszczeniu
w okresie pełnego średniowiecza i w czasach nowożytnych 71. Ujawnione
warstwy wczesnośredniowieczne na pn. i na pn.-zach. od rotundy stanowią
ważny ełement przy odtwarzaniu terenu wokół rotundy. Jaką jednak mamy
pewmość, że ich obecna miąższość jest pierwotna i czy nie zostały one częścio-
wo zniwelowane w okresie pełnego średniowiecza, gdy budowano w tym miejscu
gotycki zamek Kazimierza Wielkiego, podobnie jak zniszczono całkowicie
warstwy wczesnośredniowieczne w kierunku na zach. od rotundy? W tej
sytuacji fakt istnienia warstwy wczesnośredniowiecznej pod murem A, przy
samym murze apsydy pn. ma bardzo duże znaczenie. Nie ogranicza się ono
jednak do stwierdzenia, że wokót, apsydy pn. warstwa ziemi, w której uto-
piona była dolna część jej muru sięgała do 40 cm. Przeciwnie, konsekwencje
płynące z tego faktu idą dużo daiej. A. Szyszko-Bohusz, odkrywając czte-
roapsydową rotundę stwierdził słusznie, że została ona posadowiona na skale.
W jej wnętrzu ułożono posadzkę również, w niektórych partiach, wprost
na skale. Odtąd przyjęło się powszechnie przekonanie, że nie było różnicy
(poza samym faktem lekkiego pochylenia skały) między poziomem strony
zewnętrznej, a wnętrzem rotundy. Taki sąd potwierdzałaby mała miąższość
warstw wczesnośredniowiecznych odnalezionych na pn. i na pn.-zach. od
rotundy. To mniemanie zdaje się być jednak podważone przez fakt istnienia
warstwy ziemi pod ok. 2,50 m odcinkiem muru A. Mury posadowione na
skale nie wymagają bowiem wykonania wkopu fundamentowego. Mury po-
sadowione na ziemi muszą być ze względów statycznych ułożone we wlcopie
fundamentowym, który we wczesnym średniowieczu miewał zazwyczaj od 80
70 Tę kwestię omawia H. Zoll-Adamikowa, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska, cz. II,
Analiza, s. 24 i nast. Stwierdza ona, że grzebanie zwłok na głębokości I m, w obrębie kościołów,
było prawidłowością: groby w kościele opackim w Tyńcu, grób biskupa Maura w krypcie Św.
Leonarda na Wawelu. Najpłyciej pochowany został osobnik w kościełe B —- 50—60 cm poniżej
posadzki.
71 Wykopaliska prowadzone były w latach pięćdziesiątych. Materiały nie zostały opublikowane.
27