Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (14.2015)

II. 3. Jeremias Falek, Wzór ornamentalny
(Feuille d'orfevrerie'), około 1640,
Muzeum XX. Czartoryskich, Kraków

Czartoryskich, ukazuje niebotycznie roz-
budowany ornament floralny, wyrastają-
cy z górnej części wazonu (il. 3)30. Formie
tej, wykonanej rylcem, towarzyszą u dołu
opracowane igłą akwafortową: pejzaż,
dwie kozy i trzy putta. Praca jest czytel-
nie sygnowana - podobnie jak większość
dzieł Falcka pochodzących z wczesne-
go okresu jego twórczości: J. falek fecit31.
Rycina wykonana według wzoru Paula
Schmita wydana została, jak głosi inskryp-
cja, w Paryżu przez mało znanego wydaw-
cę Jaena [Jeana] Sommre. Nie należy ona
do przedstawień zielnikowych, a część ro-
ślinna stanowi stylizowany wzór złot-
niczy. W XIX w. wzmiankowali ją auto-
rzy francuscy, a także Rastawiecki i Błock.
Obaj badacze na podstawie analogii do tej
kompozycji przypisywali Falckowi kolej-
ne ryciny ornamentalne32. Niesygnowane,
podobne technicznie i tematycznie pra-
ce, zachowane np. w Muzeum XX. Czar¬

toryskich33, nie wyszły raczej spod rylca Falcka. Pierwsza, wykonana oko-
ło 1635-1640 r. według pomysłu Franęoisa Lefebra, należy do cyklu Livre
de fleurs & de feullies pour servir a l’art d’orfeverie34 i mogła być dla Fal-
cka wzorem, jeśli chodzi o opracowanie ornamentu roślinnego oraz po-
łączenie ze sceną p ej zażowo-rodzaj ową u dołu kompozycji. Druga ryci-
na, ukazująca w dolnej partii postacie w typie comedia deWarte nawiązuje
stylistycznie do prac Jacques’a Callota i pochodzi z cyklu sześciu przedsta-
wień z Livre de Toutes sortes de feiiilles Serrant a L’orphevrerie według po-
mysłu Pierrea Delabarrea35. Ornament wykonał w technice miedziorytu

30 Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie, nr XV/R. 8757; Berlin, Kunstbibliothek,
Ornamentstichsammlung, nr 02.664.
31 Na temat sygnatur Falcka por. Sobecka, Zwischen Danzig...
32 Mannuel de 1’amateur..., s. 214, nr 15; Rastawiecki, Słownik rytowników..., s. 69, kat.
160, 161; Błock, Jeremias Falek..., BI. 62, [przypisywane] 61, 62a; Hollstein, Dutch and Flemish
etchings..., s. 211.
33 Muzeum XX. Czartoryskich, nr XV/R. 8758, 8759.
34 Karty z tego cyklu zachowały się m.in. w zbiorach Victoria & Albert Museum [V&A]
i Metropolitan Museum of Art; zob. także Vergangene Welten. Graphik von Durer, Callot, Rem-
brandt bis Richter. Sammlung Lohmann, hrsg. von Sabinę Fehlemann, Koln 2006, kat. 69.
35 Cztery karty spośród serii sześciu według inwencji Pierrea de la Barrea (Delabarrea)
znajdują się w zbiorach V&A, zob. http://collections.vam.ac.uk/item/O789373/liure-de-toutes-
-sortes-de-print-pierre-delabarre/ [dostęp: 12.12.2014].

68