DOI Artikel:
Sobecka, Anna: Ryciny kwiatowe wiązane z Jeremiasem Falckiem: studium z zakresu siedemnastowiecznych florilegiów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0075
Isaac Briot, a partie akwafortowe - Abraham Bossę (1604-1676)36, który był
domniemanym mistrzem Falcka w zakresie sztuki graficznej. Odbitki mu-
siały powstać przed 1640 r. w warsztacie Franęois Langlois (zwanego Ciar-
tres), który wydał m.in. znakomitą rycinę Falcka II Gran Mogor. Nowo przybyły
do Paryża gdańszczanin mógł znaleźć się w kręgu oddziaływania wymienionych
twórców jeszcze przed 1640 r. Nawiązania do twórczości Callota37, zapośredni-
czone zapewne przez Bosseego, można dostrzec również w innych wczesnych
rycinach artysty. Inspiracje te jednak szybko ustąpiły innym tendencjom.
Rycina Feuille d’orfevrerie musiała być zapewne częścią większej serii, jak
to było w przypadku dwóch cykli wspomnianych powyżej. Trudno jednak
określić, czy powstało więcej kart autorstwa Falcka, czy też cykl był raczej
wykonywany przez różnych grafików. Na przykładzie omówionej pracy widać,
że w tym wczesnym okresie artysta łączył technikę bardziej rysunkowej akwa-
forty z precyzyjnym i trudniejszym w wykonaniu miedziorytem.
Verscheyde Nieuwe TULPEN
Pierwszym kwiatowym cyklem wiązanym z Falckiem, znanym niemal wszystkim
badaczom, jest seria Verscheyde Nieuwe TULPEN en andere BLOEMEN. Za-
chowane w kilku muzeach serie szesnastu rycin są identyczne i najczęściej
kompletne. Frontyspis i karta nr 8 wykonane w technice akwaforty różnią się
technicznie od pozostałych przedstawień wykonanych z przewagą rylca. Suge-
rowano więc, że rycina tytułowa (ił. 4) i przedstawienie irysa mogły zostać
wykonane inną ręką38. Także dwa inne sztychy przedstawiają pojedyncze
kwiaty - różę i piwonię. Ostatnie przestawienie wydaje się najsłabsze w całej
serii - rycina jest powtórzeniem ujęcia tej samej rośliny u de Bry’a. Różę na kar-
cie nr 4 (il. 5) ukazano z profilu, podobnie jak na jednym z medalionów w obra-
mieniu portretu Ludwiki Marii. Pozostałe karty, przedstawiające od jednego
do trzech tulipanów (il. 6, 7), zostały zakomponowane i wyrytowane w spo-
sób dotąd niespotykany. Porównać je można z akwarelowymi pracami autor-
stwa Anthonyego Claesza II [Młodszego]39. Mamy tu do czynienia z lekko
rozwiniętymi kielichami kwiatów w ich najpiękniejszym stadium rozwoju.
36 Sophie Join-Lambert, Maxime Preaud, Abraham Bossę, savant graveur (Tours 1604-1676
Paris), Paris 2004, s. 141. Ilustracja i opis także na stronie, zob. http://expositions.bnf.fr/bosse/
grand/099.html [dostęp: 12.12.2014],
37 Przykładem takiego nawiązania są np. prace twórców, takich jak Guillot Goriv i Gondo-
ilin, zachowane w dwóch wydaniach (le Blonda i Basseta) w zbiorach XX. Czartoryskich.
38 Rastawiecki, Słownik rytowników..., s. 104. Błock podaje, że w przypadku frontyspisu
przyjmuje się autorstwo Cornelisa Visschera, a resztę kart wiąże z Falckiem, zob. Błock, Jeremias
Falek..., s. 67.
39 Tulips by Anthony Claesz. 56 Watercolor Drawings by Anthony Claesz (1607/8-1649),
ed. Sam Segal, Maastricht 1987.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
69
domniemanym mistrzem Falcka w zakresie sztuki graficznej. Odbitki mu-
siały powstać przed 1640 r. w warsztacie Franęois Langlois (zwanego Ciar-
tres), który wydał m.in. znakomitą rycinę Falcka II Gran Mogor. Nowo przybyły
do Paryża gdańszczanin mógł znaleźć się w kręgu oddziaływania wymienionych
twórców jeszcze przed 1640 r. Nawiązania do twórczości Callota37, zapośredni-
czone zapewne przez Bosseego, można dostrzec również w innych wczesnych
rycinach artysty. Inspiracje te jednak szybko ustąpiły innym tendencjom.
Rycina Feuille d’orfevrerie musiała być zapewne częścią większej serii, jak
to było w przypadku dwóch cykli wspomnianych powyżej. Trudno jednak
określić, czy powstało więcej kart autorstwa Falcka, czy też cykl był raczej
wykonywany przez różnych grafików. Na przykładzie omówionej pracy widać,
że w tym wczesnym okresie artysta łączył technikę bardziej rysunkowej akwa-
forty z precyzyjnym i trudniejszym w wykonaniu miedziorytem.
Verscheyde Nieuwe TULPEN
Pierwszym kwiatowym cyklem wiązanym z Falckiem, znanym niemal wszystkim
badaczom, jest seria Verscheyde Nieuwe TULPEN en andere BLOEMEN. Za-
chowane w kilku muzeach serie szesnastu rycin są identyczne i najczęściej
kompletne. Frontyspis i karta nr 8 wykonane w technice akwaforty różnią się
technicznie od pozostałych przedstawień wykonanych z przewagą rylca. Suge-
rowano więc, że rycina tytułowa (ił. 4) i przedstawienie irysa mogły zostać
wykonane inną ręką38. Także dwa inne sztychy przedstawiają pojedyncze
kwiaty - różę i piwonię. Ostatnie przestawienie wydaje się najsłabsze w całej
serii - rycina jest powtórzeniem ujęcia tej samej rośliny u de Bry’a. Różę na kar-
cie nr 4 (il. 5) ukazano z profilu, podobnie jak na jednym z medalionów w obra-
mieniu portretu Ludwiki Marii. Pozostałe karty, przedstawiające od jednego
do trzech tulipanów (il. 6, 7), zostały zakomponowane i wyrytowane w spo-
sób dotąd niespotykany. Porównać je można z akwarelowymi pracami autor-
stwa Anthonyego Claesza II [Młodszego]39. Mamy tu do czynienia z lekko
rozwiniętymi kielichami kwiatów w ich najpiękniejszym stadium rozwoju.
36 Sophie Join-Lambert, Maxime Preaud, Abraham Bossę, savant graveur (Tours 1604-1676
Paris), Paris 2004, s. 141. Ilustracja i opis także na stronie, zob. http://expositions.bnf.fr/bosse/
grand/099.html [dostęp: 12.12.2014],
37 Przykładem takiego nawiązania są np. prace twórców, takich jak Guillot Goriv i Gondo-
ilin, zachowane w dwóch wydaniach (le Blonda i Basseta) w zbiorach XX. Czartoryskich.
38 Rastawiecki, Słownik rytowników..., s. 104. Błock podaje, że w przypadku frontyspisu
przyjmuje się autorstwo Cornelisa Visschera, a resztę kart wiąże z Falckiem, zob. Błock, Jeremias
Falek..., s. 67.
39 Tulips by Anthony Claesz. 56 Watercolor Drawings by Anthony Claesz (1607/8-1649),
ed. Sam Segal, Maastricht 1987.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
69