DOI Artikel:
Kulawczuk-Szostek, Dorota: Georg Theodor Schirrmacher: architekt między Gdańskiem, Berlinem a Hamburgiem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0140
Dorota Kulawczuk-Szostek
Georg Theodor Schirrmacher. Architekt między
Gdańskiem, Berlinem a Hamburgiem1
Georg Theodor Schirrmacher (1833-1864), gdańszczanin z urodzenia, to postać
mało znana. Dzięki wyjątkowym rodzimym wzorcom, zdobytemu wykształce-
niu na najlepszej pruskiej akademii budowlanej w Berlinie oraz niepośledniemu
talentowi artystycznemu, mimo że zmarł bardzo młodo, zapisał się w historii
architektury jako jeden z twórców budynku Kunsthałle w Hamburgu.
Architekt pozostawił po sobie kilkadziesiąt rysunków związanych z archi-
tekturą i dekoracją swojego rodzinnego miasta, 19 projektów budowli (w tym
jeden zrealizowany) oraz 16 akwarel namalowanych podczas podróży na połu-
dnie Europy. Przygotowanie monografii Schirrmachera wymagało korzystania
ze źródeł i materiałów ikonograficznych pochodzących zarówno ze zbiorów
gdańskich (Archiwum Państwowe w Gdańsku, Biblioteka PAN w Gdańsku,
Muzeum Narodowe), warszawskich (Instytut Sztuki PAN), jak i berlińskich
(Muzeum Architektury przy Technische Universitat, Kunstbibliothek i Kupfer-
stichkabinett przy Staatliche Museen zu Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin).
Konieczne były także szerokie badania przeprowadzone głównie w biblio-
tece Institut fur Kunstgeschichte Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universitat
w Bonn. Celem badań miało być zaprezentowanie postaci i dorobku artystycz-
nego Schirrmachera na tle twórczości artystów gdańskich2 oraz na tle działal-
ności architektów należących do tzw. poschinklowskiej Bauakademie. Jedna
z wstępnych hipotez zakładała, że droga artystyczna, jaką przebył Schirrmacher
jako artysta, rysownik i architekt, była charakterystyczna dla dziewiętnasto-
wiecznych wychowanków berlińskiej Bauakademie.
Rodzina Schirrmacherów wywodziła się z hugenotów z Salzburga, którzy
na przełomie XVIII i XIX w. przenieśli się do Prus3. Ojciec Georga Theodora,
Carl Friedrich Schirrmacher (1790-1855) przybył z Królewca do Gdańska, aby
1 Artykuł jest streszczeniem pracy magisterskiej Georg Theodor Schirrmacher. Życie i twór-
czość napisanej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego w 2012 r. pod opieką
naukową prof. dr hab. Małgorzaty Omilanowskiej.
2 W pracy licencjackiej Teczka Gdańska Georga Theodora Schirrmachera napisanej w Insty-
tucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego w 2010 r. pod opieką naukową prof. dr hab. Mał-
gorzaty Omilanowskiej.
3 O tym na stronie internetowej prof. Thomasa Schirrmachera, My Great Grandfathers Con-
fession ofFaith, 9 Juli 2010, zob. www.thomasschirrmacher.net [dostęp: 9.03.2012],
134
Georg Theodor Schirrmacher. Architekt między
Gdańskiem, Berlinem a Hamburgiem1
Georg Theodor Schirrmacher (1833-1864), gdańszczanin z urodzenia, to postać
mało znana. Dzięki wyjątkowym rodzimym wzorcom, zdobytemu wykształce-
niu na najlepszej pruskiej akademii budowlanej w Berlinie oraz niepośledniemu
talentowi artystycznemu, mimo że zmarł bardzo młodo, zapisał się w historii
architektury jako jeden z twórców budynku Kunsthałle w Hamburgu.
Architekt pozostawił po sobie kilkadziesiąt rysunków związanych z archi-
tekturą i dekoracją swojego rodzinnego miasta, 19 projektów budowli (w tym
jeden zrealizowany) oraz 16 akwarel namalowanych podczas podróży na połu-
dnie Europy. Przygotowanie monografii Schirrmachera wymagało korzystania
ze źródeł i materiałów ikonograficznych pochodzących zarówno ze zbiorów
gdańskich (Archiwum Państwowe w Gdańsku, Biblioteka PAN w Gdańsku,
Muzeum Narodowe), warszawskich (Instytut Sztuki PAN), jak i berlińskich
(Muzeum Architektury przy Technische Universitat, Kunstbibliothek i Kupfer-
stichkabinett przy Staatliche Museen zu Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin).
Konieczne były także szerokie badania przeprowadzone głównie w biblio-
tece Institut fur Kunstgeschichte Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universitat
w Bonn. Celem badań miało być zaprezentowanie postaci i dorobku artystycz-
nego Schirrmachera na tle twórczości artystów gdańskich2 oraz na tle działal-
ności architektów należących do tzw. poschinklowskiej Bauakademie. Jedna
z wstępnych hipotez zakładała, że droga artystyczna, jaką przebył Schirrmacher
jako artysta, rysownik i architekt, była charakterystyczna dla dziewiętnasto-
wiecznych wychowanków berlińskiej Bauakademie.
Rodzina Schirrmacherów wywodziła się z hugenotów z Salzburga, którzy
na przełomie XVIII i XIX w. przenieśli się do Prus3. Ojciec Georga Theodora,
Carl Friedrich Schirrmacher (1790-1855) przybył z Królewca do Gdańska, aby
1 Artykuł jest streszczeniem pracy magisterskiej Georg Theodor Schirrmacher. Życie i twór-
czość napisanej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego w 2012 r. pod opieką
naukową prof. dr hab. Małgorzaty Omilanowskiej.
2 W pracy licencjackiej Teczka Gdańska Georga Theodora Schirrmachera napisanej w Insty-
tucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego w 2010 r. pod opieką naukową prof. dr hab. Mał-
gorzaty Omilanowskiej.
3 O tym na stronie internetowej prof. Thomasa Schirrmachera, My Great Grandfathers Con-
fession ofFaith, 9 Juli 2010, zob. www.thomasschirrmacher.net [dostęp: 9.03.2012],
134