DOI Artikel:
Odya-Nwachukwu, Paulina: Obraz Matki Bożej Kościerskiej (Różańcowej) z kościoła pw. Świętej Trójcy w Kościerzynie i jego srebrne dekoracje
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0139
obrazom korony to równie stary zwyczaj, wpisany zarówno w tradycję
wschodnią (bizantyjską), jak i zachodnią. W Rzymie sięga on VIII w., rozpo-
wszechnił się jednak dopiero w czasach nowożytnych67.
Z kolei forma plakietki wotywnej wykształciła się pod wpływem późno-
gotyckich i renesansowych obrazów wotywnych, a jej rozpowszechnienie
ma związek z kontrreformacyjną praktyką kościoła potrydenckiego. Wota
od XVII w. tworzyły spontaniczne kompozycje zawieszane na ołtarzach i obra-
zach. Były one znakiem ofiary i dziękczynienia68.
Zespołów srebrnych plakiet różańcowych, podobnych do tego z Koście-
rzyny, było w Polsce więcej. Niestety, stawały się one łupem złodziei, ginęły
w czasie wojen lub pożarów, bywały często przetapiane i sprzedawane w sytu-
acjach kryzysu69. Po drugim Soborze Watykańskim ołtarze brackie padły
ofiarą zmian zachodzących w kościołach w związku z reformą liturgiczną70.
Plakiety usuwano z bezpośredniego sąsiedztwa głównego obrazu, umieszcza-
jąc je razem z wotami na ścianach kaplic brackich, narażając na kradzieże, ale
przede wszystkim odbierając im ich kontemplacyjne znaczenie.
Komplet kościerskich plakiet różańcowych zachował się w stanie praktycznie
nienaruszonym (brakuje jedynie dwóch prostokątnych medalionów wotywnych)
i stanowi w Polsce ogromną rzadkość. Wobec utraty zespołu podobnych pla-
kiet ze Żnina jest dziś jednym z trzech najlepiej zachowanych i zarazem jednym
z zaledwie dwóch kompletnych zespołów wykonanych ze srebra.
The image of Our Lady of Kościerzyna (Rosary) from the Church Dedicated
to the Holy Trinity and Its Silrer Decoration
In Kościerzyna, in the parish church dedicated to the Holy Trinity, there is an
image which presents Our Lady of the Rosary. It is covered with a silver dress and
set of silver rosary plaąues in a medallion form. The image is especially interesting
as there are no such plaąues in Pomerania. The rosary medallions are well preserved
and are extremely rare in Poland. It is one of the three preserved sets of silver rosary
plaąues, and actually one of the two fully preserved ones.
67 Na temat koronowania obrazów zob. Andrzej J. Baranowski, Koronacje wizerunków
maryjnych w czasach baroku. Zjawisko kulturowe i artystyczne, Warszawa 2003; Mirosław Kruk,
Ikony-obrazy w świątyniach..., s. 230-269.
68 Literatura dotycząca srebrnych wotów, tak charakterystycznych dla polskiej obyczajo-
wości religijnej, jest bogata, jednak ma ona charakter przede wszystkim monograficzny: przed-
stawia pojedyncze zabytki lub ich zespoły. Z tego powodu wciąż aktualne pozostają dwa podsta-
wowe syntetyzujące opracowania, zob. Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Wota srebrne.
Z badań nad sztuką sarmatyzmu w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki” 1970, nr 2, s. 209-214;
Mariusz Karpowicz, Uwagi o aplikacjach na obrazy i roli sreber w dawnej Rzeczypospolitej [w:]
idem, Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz 1994, s. 73-106.
69 Barbara Dolczewska, Srebrne tajemnice różańcowe z kaplicy brackiej przy dominikanach
poznańskich, „Kronika Miasta Poznania” 2004, nr 3, s. 236.
70 Kasprzak-Miler, Plakiety różańcowe..., s. 390.
Obraz
Matki Bożej
Kościerskiej...
133
wschodnią (bizantyjską), jak i zachodnią. W Rzymie sięga on VIII w., rozpo-
wszechnił się jednak dopiero w czasach nowożytnych67.
Z kolei forma plakietki wotywnej wykształciła się pod wpływem późno-
gotyckich i renesansowych obrazów wotywnych, a jej rozpowszechnienie
ma związek z kontrreformacyjną praktyką kościoła potrydenckiego. Wota
od XVII w. tworzyły spontaniczne kompozycje zawieszane na ołtarzach i obra-
zach. Były one znakiem ofiary i dziękczynienia68.
Zespołów srebrnych plakiet różańcowych, podobnych do tego z Koście-
rzyny, było w Polsce więcej. Niestety, stawały się one łupem złodziei, ginęły
w czasie wojen lub pożarów, bywały często przetapiane i sprzedawane w sytu-
acjach kryzysu69. Po drugim Soborze Watykańskim ołtarze brackie padły
ofiarą zmian zachodzących w kościołach w związku z reformą liturgiczną70.
Plakiety usuwano z bezpośredniego sąsiedztwa głównego obrazu, umieszcza-
jąc je razem z wotami na ścianach kaplic brackich, narażając na kradzieże, ale
przede wszystkim odbierając im ich kontemplacyjne znaczenie.
Komplet kościerskich plakiet różańcowych zachował się w stanie praktycznie
nienaruszonym (brakuje jedynie dwóch prostokątnych medalionów wotywnych)
i stanowi w Polsce ogromną rzadkość. Wobec utraty zespołu podobnych pla-
kiet ze Żnina jest dziś jednym z trzech najlepiej zachowanych i zarazem jednym
z zaledwie dwóch kompletnych zespołów wykonanych ze srebra.
The image of Our Lady of Kościerzyna (Rosary) from the Church Dedicated
to the Holy Trinity and Its Silrer Decoration
In Kościerzyna, in the parish church dedicated to the Holy Trinity, there is an
image which presents Our Lady of the Rosary. It is covered with a silver dress and
set of silver rosary plaąues in a medallion form. The image is especially interesting
as there are no such plaąues in Pomerania. The rosary medallions are well preserved
and are extremely rare in Poland. It is one of the three preserved sets of silver rosary
plaąues, and actually one of the two fully preserved ones.
67 Na temat koronowania obrazów zob. Andrzej J. Baranowski, Koronacje wizerunków
maryjnych w czasach baroku. Zjawisko kulturowe i artystyczne, Warszawa 2003; Mirosław Kruk,
Ikony-obrazy w świątyniach..., s. 230-269.
68 Literatura dotycząca srebrnych wotów, tak charakterystycznych dla polskiej obyczajo-
wości religijnej, jest bogata, jednak ma ona charakter przede wszystkim monograficzny: przed-
stawia pojedyncze zabytki lub ich zespoły. Z tego powodu wciąż aktualne pozostają dwa podsta-
wowe syntetyzujące opracowania, zob. Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Wota srebrne.
Z badań nad sztuką sarmatyzmu w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki” 1970, nr 2, s. 209-214;
Mariusz Karpowicz, Uwagi o aplikacjach na obrazy i roli sreber w dawnej Rzeczypospolitej [w:]
idem, Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz 1994, s. 73-106.
69 Barbara Dolczewska, Srebrne tajemnice różańcowe z kaplicy brackiej przy dominikanach
poznańskich, „Kronika Miasta Poznania” 2004, nr 3, s. 236.
70 Kasprzak-Miler, Plakiety różańcowe..., s. 390.
Obraz
Matki Bożej
Kościerskiej...
133