DOI Artikel:
Sobecka, Anna: Ryciny kwiatowe wiązane z Jeremiasem Falckiem: studium z zakresu siedemnastowiecznych florilegiów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0073
Na określenie zielników zaczęto stosować nazwę „florilegium”, która dosłow-
nie oznacza „zbiór kwiatów”, ale od średniowiecza używano jej dla nazwania
antologii wybitnych tekstów autorów antycznych i Ojców Kościoła lub też wypisu
najtrafniejszych cytatów. Kiedy w XVII w. zaczęto tworzyć zbiory wyselekcjo-
nowanych kwiatów, „florilegium” stało się terminem na oznaczenie kolek-
cji najznakomitszych okazów. Wczesne realizacje sztychowane były z wielką
dokładnością, by pokazać specyfikę gatunków roślin. Z czasem ilustracje bota-
niczne nabierały coraz bardziej artystycznego charakteru.
Florilegia odzwierciedlają wielką fascynację siedemnastowiecznych uczo-
nych i kolekcjonerów roślinnością, zarówno tą rodzimą, jak i egzotyczną.
Powstawały liczne rysunkowe, a następnie graficzne zbiory kwiatów pocho-
dzących z konkretnych ogrodów. Wykonywano też ryciny mające służyć jako
wzorniki lub reklamy. Florilegium Amplissimum Emanuela Sweertsa, malarza
i handlarza cebulkami reklamującego za pomocą grafiki sprzedawane przez
siebie gatunki, było tak popularne, że wznawiano je wielokrotnie.
W drugiej ćwierci XVII w. ukształtował się nowy typ florilegiów - pozba-
wiony szerszego komentarza, obejmujący wyłącznie karty z przedstawie-
niami kwiatów, czasem opatrzonych podpisami i poprzedzonych frontyspi-
sem. Twórcami takich serii graficznych byli m.in. Franęois Langlois (1620)
i Nicolas Delafleur (1638), a w drugiej połowie wieku: Nicolas Robert, Jere-
mias Falek czy Thomas Franckenberger. Artyści tworzący w ostatniej ćwierci
XVII w. - Jacques Vauquer, Jacques Bailly, Jean-Baptiste Monnoyer - często
wykonywali serie bez kart tytułowych. Pierwsza plansza zawierała inskrypcje
wzmiankujące wydawcę, rzadziej autora czy czas powstania.
Cykle te obejmowały od kilku do kilkunastu kart i mogły być łączone w więk-
sze zbiory lub też funkcjonować jako samodzielne kompozycje. W kolekcjach
muzealnych stosunkowo rzadko występują zwarte tomy z różnymi seriami kwia-
towymi. Czasem ryciny, indywidualnie lub w grupach, przyklejano na pod-
kładki, co obecnie utrudnia szczegółowe badania papieru. Często kopiowano
cenione przez kolekcjonerów wcześniejsze przedstawienia lub ich fragmenty,
stąd wiele cykli to odwrócone kopie prac najpopularniejszych artystów - Cris-
pijna de Passe, Nicolasa Roberta, Jacques’a Vauquera czy jeremiasa Falcka.
Feuille d’orfevrerie
Najwcześniejszą pracą kwiatową Falcka, która powstała prawdopodobnie
na początku lat czterdziestych XVII w., jest rycina znana w literaturze pod
nazwą Feuille d’orfevrerie29. Ta rzadka kompozycja, zachowana m.in. w zbio-
rach Ornamentstichsammlung w Berlinie i w Gabinecie Rycin Muzeum XX.
29 Wymieniana po raz pierwszy przez Michela de Marolles, zob. Marolles, Catalogue
de livres..., s. 111.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
67
nie oznacza „zbiór kwiatów”, ale od średniowiecza używano jej dla nazwania
antologii wybitnych tekstów autorów antycznych i Ojców Kościoła lub też wypisu
najtrafniejszych cytatów. Kiedy w XVII w. zaczęto tworzyć zbiory wyselekcjo-
nowanych kwiatów, „florilegium” stało się terminem na oznaczenie kolek-
cji najznakomitszych okazów. Wczesne realizacje sztychowane były z wielką
dokładnością, by pokazać specyfikę gatunków roślin. Z czasem ilustracje bota-
niczne nabierały coraz bardziej artystycznego charakteru.
Florilegia odzwierciedlają wielką fascynację siedemnastowiecznych uczo-
nych i kolekcjonerów roślinnością, zarówno tą rodzimą, jak i egzotyczną.
Powstawały liczne rysunkowe, a następnie graficzne zbiory kwiatów pocho-
dzących z konkretnych ogrodów. Wykonywano też ryciny mające służyć jako
wzorniki lub reklamy. Florilegium Amplissimum Emanuela Sweertsa, malarza
i handlarza cebulkami reklamującego za pomocą grafiki sprzedawane przez
siebie gatunki, było tak popularne, że wznawiano je wielokrotnie.
W drugiej ćwierci XVII w. ukształtował się nowy typ florilegiów - pozba-
wiony szerszego komentarza, obejmujący wyłącznie karty z przedstawie-
niami kwiatów, czasem opatrzonych podpisami i poprzedzonych frontyspi-
sem. Twórcami takich serii graficznych byli m.in. Franęois Langlois (1620)
i Nicolas Delafleur (1638), a w drugiej połowie wieku: Nicolas Robert, Jere-
mias Falek czy Thomas Franckenberger. Artyści tworzący w ostatniej ćwierci
XVII w. - Jacques Vauquer, Jacques Bailly, Jean-Baptiste Monnoyer - często
wykonywali serie bez kart tytułowych. Pierwsza plansza zawierała inskrypcje
wzmiankujące wydawcę, rzadziej autora czy czas powstania.
Cykle te obejmowały od kilku do kilkunastu kart i mogły być łączone w więk-
sze zbiory lub też funkcjonować jako samodzielne kompozycje. W kolekcjach
muzealnych stosunkowo rzadko występują zwarte tomy z różnymi seriami kwia-
towymi. Czasem ryciny, indywidualnie lub w grupach, przyklejano na pod-
kładki, co obecnie utrudnia szczegółowe badania papieru. Często kopiowano
cenione przez kolekcjonerów wcześniejsze przedstawienia lub ich fragmenty,
stąd wiele cykli to odwrócone kopie prac najpopularniejszych artystów - Cris-
pijna de Passe, Nicolasa Roberta, Jacques’a Vauquera czy jeremiasa Falcka.
Feuille d’orfevrerie
Najwcześniejszą pracą kwiatową Falcka, która powstała prawdopodobnie
na początku lat czterdziestych XVII w., jest rycina znana w literaturze pod
nazwą Feuille d’orfevrerie29. Ta rzadka kompozycja, zachowana m.in. w zbio-
rach Ornamentstichsammlung w Berlinie i w Gabinecie Rycin Muzeum XX.
29 Wymieniana po raz pierwszy przez Michela de Marolles, zob. Marolles, Catalogue
de livres..., s. 111.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
67