DOI article:
Michalak, Michał: Przedstawienia przyłbic z drugiej połowy XIV i pierwszej ćwierci XV stulecia w ikonografii z terenów państwa krzyżackiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0022
na to wskazuje choćby epitafium Wierzbięty z Branic z 1425 r. (il. 18), a także
być może wizerunek z płyty nagrobnej tegoż rycerza55.
II. 18. Epitafium Wierzbięty z Branic, ok. 1425, Muzeum Narodowe
w Krakowie, fot. ze zbiorów autora
Przedsta-
wienia
przyłbic...
W przypadku nagrobka zasłona jest bardziej zbliżona do zasłony w hełmie
pierwszego rycerza z kwidzyńskiego relikwiarza niż do zasłony typu „psi pysk".
Warto wspomnieć o jeszcze jednym istotnym przedstawieniu ikonograficznym
rzeźbie św. Jerzego z kaplicy poświęconej temu świętemu w gdańskiej bazylice
Mariackiej (il. 19)56.
Konna postać rycerza zabijającego kopią smoka, datowana na ok. 1400 r., nosi
cechy parlerowskie57. Święty ma na głowie hełm - basinet bez zasłony twarzowej
z czepcem. Gdańska rzeźba jest podobna do obecnie mocno zniszczonej konnej
postaci św. Jerzego ze Starej Kościelnicy, również datacje obu dzieł są zbliżone58.
Na pierwszy rzut oka czepiec gdańskiego rycerza wygląda na schematycznie przed-
stawioną kolczugę. Przy dokładniejszym oglądzie można zauważyć charaktery-
styczne elementy pasków pokrytych złotą farbą. Złocony pasek występuje przy
twarzy, przy krawędzi dolnej oraz w połowie konstrukcji, w miejscu, które można
uznać za styk obu płyt osłony. Wygląda na to, że górna część nachodzi na dolną
55 Piotr A. Nowakowski, Arsenały domowe rycerstwa polskiego w średniowieczu, Toruń 2006,
s. 113, il. 7-11.
56 Monika Jakubek-Raczkowska, Rzeźba gdańska z przełomu XIV i XV wieku, Warszawa
2006, s. 59-60, il. 12; Kościół Mariacki w Gdańsku. Malarstwo i rzeźba, red. Jacek Friedrich,
Gdańsk 2019, s. 74.
57 Jakubek-Raczkowska, Rzeźba gdańska..., s. 60.
58 Rzeźba ze Starej Kościelnicy jest przechowywana obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Pel-
plinie, nr inw. 30/1, por. ibidem, s. 60, il. 13, 14a-b.
21
być może wizerunek z płyty nagrobnej tegoż rycerza55.
II. 18. Epitafium Wierzbięty z Branic, ok. 1425, Muzeum Narodowe
w Krakowie, fot. ze zbiorów autora
Przedsta-
wienia
przyłbic...
W przypadku nagrobka zasłona jest bardziej zbliżona do zasłony w hełmie
pierwszego rycerza z kwidzyńskiego relikwiarza niż do zasłony typu „psi pysk".
Warto wspomnieć o jeszcze jednym istotnym przedstawieniu ikonograficznym
rzeźbie św. Jerzego z kaplicy poświęconej temu świętemu w gdańskiej bazylice
Mariackiej (il. 19)56.
Konna postać rycerza zabijającego kopią smoka, datowana na ok. 1400 r., nosi
cechy parlerowskie57. Święty ma na głowie hełm - basinet bez zasłony twarzowej
z czepcem. Gdańska rzeźba jest podobna do obecnie mocno zniszczonej konnej
postaci św. Jerzego ze Starej Kościelnicy, również datacje obu dzieł są zbliżone58.
Na pierwszy rzut oka czepiec gdańskiego rycerza wygląda na schematycznie przed-
stawioną kolczugę. Przy dokładniejszym oglądzie można zauważyć charaktery-
styczne elementy pasków pokrytych złotą farbą. Złocony pasek występuje przy
twarzy, przy krawędzi dolnej oraz w połowie konstrukcji, w miejscu, które można
uznać za styk obu płyt osłony. Wygląda na to, że górna część nachodzi na dolną
55 Piotr A. Nowakowski, Arsenały domowe rycerstwa polskiego w średniowieczu, Toruń 2006,
s. 113, il. 7-11.
56 Monika Jakubek-Raczkowska, Rzeźba gdańska z przełomu XIV i XV wieku, Warszawa
2006, s. 59-60, il. 12; Kościół Mariacki w Gdańsku. Malarstwo i rzeźba, red. Jacek Friedrich,
Gdańsk 2019, s. 74.
57 Jakubek-Raczkowska, Rzeźba gdańska..., s. 60.
58 Rzeźba ze Starej Kościelnicy jest przechowywana obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Pel-
plinie, nr inw. 30/1, por. ibidem, s. 60, il. 13, 14a-b.
21