DOI Artikel:
Andrzejewska‑Zając, Alicja: Vivit post funera virtus: Odzyskany portret Hansa von Aachenaz kolekcji Jacoba Kabruna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0132
możliwości człowieka zdolnego zgodnie z potrzebami chwili, do pełnego uru-
chomienia swych sił cielesnych i duchowych, umiejącego twórczo i władczo
je zastosować przeciwko fatum"62. Według Macchiavellego tylko ludzie wypo-
sażeni w Virtu są w stanie dostrzec Occasio, czyli właściwy moment. Ukazani
po bokach portretu Hansa von Aachena Herkules i personifikacja Malarstwa,
która odwołuje się do najwyższego kunsztu sportretowanego, trzymają za włosy
Occasio i określają właściwe wybory artysty, który niczym mąż cnoty i pogromca
Fortuny63, dzięki szczęściu, prawości charakteru i zdolnościom „obrał dla siebie
kierunek życia stosowny do swojej natury"64. Widoczne po bokach szczytu
postaci kupidynów szkicujące antyczne posągi uosabiają miłość do sztuki
będącej kluczem do sławy i sukcesu. Von Aachen osiągnął prawdziwą cnotę,
która jak mówi dodane do ryciny motto, zaczerpnięte z emblematu Jeana
Jacques'a Boissarda zamieszczonego w pierwszym tomie jego Emblematum
liber: „Vivit post funera virtus" - przetrwa nawet śmierć65.
Rysunek i wykonany według niego miedzioryt ilustrują sukces Hansa von
Aachena - artysty, który od 1592 r., pełnił funkcję nadwornego malarza
Rudolfa II jako „Kammermaler von Haus aus"66, oprócz tego doradzał władcy
przy tworzeniu kolekcji dzieł sztuki, rekomendował swoich współpracow-
ników, wielokrotnie wykonywał misje dyplomatyczne i zawierał kontakty
z najbardziej wpływowymi i możnymi ludźmi w ówczesnej Europie67. Jego
wizerunek został zaprezentowany przez Isaacsza jako złożony, misterny rebus.
Artysta zdołał połączyć w oryginalną całość liczne motywy występujące
na ogół samodzielnie, wykorzystując inspiracje formalne i ideowe, dowodząc
zarazem własnej erudycji i humanistycznego wykształcenia. W tym kontek-
ście tę rozbudowaną i wielowątkową kompozycję należy odczytać nie tylko
jako przyjacielski, bezinteresowny gest młodszego artysty złożony dawnemu
nauczycielowi, lecz także jako przemyślaną strategię, która miała wzmocnić
reputację autora, przyczynić się do jego sławy i umożliwić zaistnienie na euro-
pejskich dworach68.
Vivit post
funera
virtus...
62 Mieczysław Maneli, Historia doktryn polityczno-prawnych, cz. 1, Warszawa 1961, s. 27-28.
63 W sztuce wystawionej w 1502 r. przed Lukrecją Borgią Herkules został ukazany jako
mąż cnoty i pogromca Fortuny, zob. Rudolf Wittkower, Chance, Time and Virtue, „Journal of the
Warburg Institute” 1938, vol. 1, no. 4, s. 320.
64 Cyceron, O powinnościach [w:] idem, Pisma filozoficzne, przeł. Wiktor Kornatowski,
Warszawa 1960, t. 2, ks. I.118-119, s. 390.
65 Jean-Jacques Boissard, Emblematum liber (Emblemes latins avec I'interpretation Franęoise),
Metz 1588, emblem nr 19; https://www.emblems.arts.gla.ac.uk/french/emblem.php?id=FALa016
[dostęp: 26.11.2023].
66 DaCosta Kaufmann, The School of Prague..., s. 33.
67 Eliska Fucikova, Das Leben [w:] Hans von Aachen (1552-1615) Hofkünstler in Europa,
hrsg. v. Thomas Fusenig, Berlin-München 2010, s. 3-11.
68 Heiner Borggrefe, Pieter Isaacsz in the Company of Hans von Aachen [w:] Pieter Isaacsz
(1568-1625)..., s. 53-55.
131
chomienia swych sił cielesnych i duchowych, umiejącego twórczo i władczo
je zastosować przeciwko fatum"62. Według Macchiavellego tylko ludzie wypo-
sażeni w Virtu są w stanie dostrzec Occasio, czyli właściwy moment. Ukazani
po bokach portretu Hansa von Aachena Herkules i personifikacja Malarstwa,
która odwołuje się do najwyższego kunsztu sportretowanego, trzymają za włosy
Occasio i określają właściwe wybory artysty, który niczym mąż cnoty i pogromca
Fortuny63, dzięki szczęściu, prawości charakteru i zdolnościom „obrał dla siebie
kierunek życia stosowny do swojej natury"64. Widoczne po bokach szczytu
postaci kupidynów szkicujące antyczne posągi uosabiają miłość do sztuki
będącej kluczem do sławy i sukcesu. Von Aachen osiągnął prawdziwą cnotę,
która jak mówi dodane do ryciny motto, zaczerpnięte z emblematu Jeana
Jacques'a Boissarda zamieszczonego w pierwszym tomie jego Emblematum
liber: „Vivit post funera virtus" - przetrwa nawet śmierć65.
Rysunek i wykonany według niego miedzioryt ilustrują sukces Hansa von
Aachena - artysty, który od 1592 r., pełnił funkcję nadwornego malarza
Rudolfa II jako „Kammermaler von Haus aus"66, oprócz tego doradzał władcy
przy tworzeniu kolekcji dzieł sztuki, rekomendował swoich współpracow-
ników, wielokrotnie wykonywał misje dyplomatyczne i zawierał kontakty
z najbardziej wpływowymi i możnymi ludźmi w ówczesnej Europie67. Jego
wizerunek został zaprezentowany przez Isaacsza jako złożony, misterny rebus.
Artysta zdołał połączyć w oryginalną całość liczne motywy występujące
na ogół samodzielnie, wykorzystując inspiracje formalne i ideowe, dowodząc
zarazem własnej erudycji i humanistycznego wykształcenia. W tym kontek-
ście tę rozbudowaną i wielowątkową kompozycję należy odczytać nie tylko
jako przyjacielski, bezinteresowny gest młodszego artysty złożony dawnemu
nauczycielowi, lecz także jako przemyślaną strategię, która miała wzmocnić
reputację autora, przyczynić się do jego sławy i umożliwić zaistnienie na euro-
pejskich dworach68.
Vivit post
funera
virtus...
62 Mieczysław Maneli, Historia doktryn polityczno-prawnych, cz. 1, Warszawa 1961, s. 27-28.
63 W sztuce wystawionej w 1502 r. przed Lukrecją Borgią Herkules został ukazany jako
mąż cnoty i pogromca Fortuny, zob. Rudolf Wittkower, Chance, Time and Virtue, „Journal of the
Warburg Institute” 1938, vol. 1, no. 4, s. 320.
64 Cyceron, O powinnościach [w:] idem, Pisma filozoficzne, przeł. Wiktor Kornatowski,
Warszawa 1960, t. 2, ks. I.118-119, s. 390.
65 Jean-Jacques Boissard, Emblematum liber (Emblemes latins avec I'interpretation Franęoise),
Metz 1588, emblem nr 19; https://www.emblems.arts.gla.ac.uk/french/emblem.php?id=FALa016
[dostęp: 26.11.2023].
66 DaCosta Kaufmann, The School of Prague..., s. 33.
67 Eliska Fucikova, Das Leben [w:] Hans von Aachen (1552-1615) Hofkünstler in Europa,
hrsg. v. Thomas Fusenig, Berlin-München 2010, s. 3-11.
68 Heiner Borggrefe, Pieter Isaacsz in the Company of Hans von Aachen [w:] Pieter Isaacsz
(1568-1625)..., s. 53-55.
131