DOI article:
Konopka, Emiliana: Antropologia sztuki rdzennej ludności regionu nordyckiego: reprezentacja Kalaallit Nunaat i Sápmi w muzeach skandynawskich
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0162
i drewnie, pokazano obrazy duńskich malarzy, które samą swoją treścią utrwalały
przekonanie o prymitywności Inuitów, przedstawiały bowiem sceny z myśliwymi
w kajakach i psimi zaprzęgami. Takie zestawienie zostałoby skrytykowane przez Pię
Arke, która przeciwstawiała się stereotypizacji sztuki rdzennej jako „autentycznej"
czy „prymitywnej" w opozycji do sztuki zachodniej, uznawanej za „zaawansowaną"
i „nowoczesną"30. Strategie wystawiennicze kopenhaskich muzeów: Państwowego
Muzeum Sztuki oraz Muzeum Narodowego wynikają więc z silnie zakorzenio-
nego poglądu o wyższości kultury kolonizatora nad kolonizowanym. Lars Jensen
upatruje źródła takiej strategii wystawienniczej również w tradycyjnym ujęciu
historiografii jako historii narodu duńskiego, do którego nie włączano ludno-
ści rdzennej31. Jego zdaniem marginalizowanie perspektywy Inuitów, a zarazem
uwzględnienie reprezentacji sztuki inuickiej w muzeach narodowych wiąże się
z rolą muzeum narodowego jako instytucji umacniającej tożsamość narodową32.
Narracja ta dominuje w wystawach prezentowanych w obu muzeach, przedsta-
wiając historię i historię sztuki Danii wyłącznie poprzez obiekty muzealne będące
dziedzictwem etnicznych Duńczyków. Taki charakter ma także inna ekspozycja
Muzeum Narodowego w Kopenhadze, prezentująca średniowieczne dzieje Gren-
landii wyłącznie poprzez pryzmat osadnictwa Eryka Rudego. Oba muzea zmie-
nią zapewne opisane wyżej strategie w najbliższej przyszłości, biorąc pod uwagę
trwające obecnie intensywne badania nad obszarem arktycznym33. Grupa badaczy
i badaczek sztuki regionu arktycznego pracuje właśnie nad koncepcjami umiesz-
czenia dzieł inuickich w przestrzeni SMK34. Można więc zakładać, że twórczość
malarska Arona z Kangeq, Jakoba Danielsena i innych artystów inuickich, wstęp-
nie rozpoznanych przez duńskich historyków sztuki i kulturoznawców35, wejdzie
do nowego kanonu sztuki duńskiej.
Antropologia
sztuki...
30 Arke, Etnocestetik...
31 Po utraceniu księstw Szlezwik i Holsztyn w wyniku wojny duńsko-pruskiej w duńskiej histo-
riografii po 1864 r. koncentrowano się wyłącznie na dziejach Danii jako niewielkiego państewa
w Europie, ignorując jej zamorskie terytoria, por. Lars Jensen, Commemoration, Nation Narration, and
Colonial Historiography in Postcolonial Denmark, „Scandinavian Studies” 2019, vol. 91, no. 1-2, s. 20.
32 Na temat roli muzeów w pielęgnowaniu dziedzictwa i kształtującego państwa narodowe
zob. Lizette Graden, Tom O'Dell, Introduction: Museums and the Performance of Heritage in Nordic
Contexts, „Scandinavian Studies” 2018, vol. 90, no. 3, s. 311-330.
33 Mowa chociażby ο interdyscyplinarnym projekcie naukowym SILA - Arctic Centre at the
Ethnographic Collections: Projects, Nationalmuseet, https://natmus.dk/organisation/forskning-
-samling-og-bevaring/nyere-tid-og-verdens-kulturer/etnografisk-samling/arktisk-forskning/
projects/ [dostęp: 30.06.2023].
34 Informację uzyskałam dzięki Bartowi Pushawowi, jednemu z członków tej grupy badaw-
czej. Potwierdza ją również Jorgensen, Traveling Images..., s. 16.
35 Zainteresowanie inuickimi malarzami trwa od lat dziewięćdziesiątych XX w.: o akware-
lach Arona z Kangeq zob. np. Bodil Kaalund, Aron fra Kangeq, 1822-1869: om 47 tegninger og
akvareller der befinder sig pa Etnografisk Museum under Oslo Universitet og som ikkefor har voeret
publicerede i deres helhed, Oslo 1997; natomiast o twórczości Jakoba Danielsena zob. m.in. Inge
Kleivan, En ukendt side af Jakob Danielsens kunst, „Tidsskriftet Grönland” 1998, issue 1-2, http://
www.tidsskriftetgronland.dk/archive/1998-l-Artikel04.pdf [dostęp 28.06.2023].
161
przekonanie o prymitywności Inuitów, przedstawiały bowiem sceny z myśliwymi
w kajakach i psimi zaprzęgami. Takie zestawienie zostałoby skrytykowane przez Pię
Arke, która przeciwstawiała się stereotypizacji sztuki rdzennej jako „autentycznej"
czy „prymitywnej" w opozycji do sztuki zachodniej, uznawanej za „zaawansowaną"
i „nowoczesną"30. Strategie wystawiennicze kopenhaskich muzeów: Państwowego
Muzeum Sztuki oraz Muzeum Narodowego wynikają więc z silnie zakorzenio-
nego poglądu o wyższości kultury kolonizatora nad kolonizowanym. Lars Jensen
upatruje źródła takiej strategii wystawienniczej również w tradycyjnym ujęciu
historiografii jako historii narodu duńskiego, do którego nie włączano ludno-
ści rdzennej31. Jego zdaniem marginalizowanie perspektywy Inuitów, a zarazem
uwzględnienie reprezentacji sztuki inuickiej w muzeach narodowych wiąże się
z rolą muzeum narodowego jako instytucji umacniającej tożsamość narodową32.
Narracja ta dominuje w wystawach prezentowanych w obu muzeach, przedsta-
wiając historię i historię sztuki Danii wyłącznie poprzez obiekty muzealne będące
dziedzictwem etnicznych Duńczyków. Taki charakter ma także inna ekspozycja
Muzeum Narodowego w Kopenhadze, prezentująca średniowieczne dzieje Gren-
landii wyłącznie poprzez pryzmat osadnictwa Eryka Rudego. Oba muzea zmie-
nią zapewne opisane wyżej strategie w najbliższej przyszłości, biorąc pod uwagę
trwające obecnie intensywne badania nad obszarem arktycznym33. Grupa badaczy
i badaczek sztuki regionu arktycznego pracuje właśnie nad koncepcjami umiesz-
czenia dzieł inuickich w przestrzeni SMK34. Można więc zakładać, że twórczość
malarska Arona z Kangeq, Jakoba Danielsena i innych artystów inuickich, wstęp-
nie rozpoznanych przez duńskich historyków sztuki i kulturoznawców35, wejdzie
do nowego kanonu sztuki duńskiej.
Antropologia
sztuki...
30 Arke, Etnocestetik...
31 Po utraceniu księstw Szlezwik i Holsztyn w wyniku wojny duńsko-pruskiej w duńskiej histo-
riografii po 1864 r. koncentrowano się wyłącznie na dziejach Danii jako niewielkiego państewa
w Europie, ignorując jej zamorskie terytoria, por. Lars Jensen, Commemoration, Nation Narration, and
Colonial Historiography in Postcolonial Denmark, „Scandinavian Studies” 2019, vol. 91, no. 1-2, s. 20.
32 Na temat roli muzeów w pielęgnowaniu dziedzictwa i kształtującego państwa narodowe
zob. Lizette Graden, Tom O'Dell, Introduction: Museums and the Performance of Heritage in Nordic
Contexts, „Scandinavian Studies” 2018, vol. 90, no. 3, s. 311-330.
33 Mowa chociażby ο interdyscyplinarnym projekcie naukowym SILA - Arctic Centre at the
Ethnographic Collections: Projects, Nationalmuseet, https://natmus.dk/organisation/forskning-
-samling-og-bevaring/nyere-tid-og-verdens-kulturer/etnografisk-samling/arktisk-forskning/
projects/ [dostęp: 30.06.2023].
34 Informację uzyskałam dzięki Bartowi Pushawowi, jednemu z członków tej grupy badaw-
czej. Potwierdza ją również Jorgensen, Traveling Images..., s. 16.
35 Zainteresowanie inuickimi malarzami trwa od lat dziewięćdziesiątych XX w.: o akware-
lach Arona z Kangeq zob. np. Bodil Kaalund, Aron fra Kangeq, 1822-1869: om 47 tegninger og
akvareller der befinder sig pa Etnografisk Museum under Oslo Universitet og som ikkefor har voeret
publicerede i deres helhed, Oslo 1997; natomiast o twórczości Jakoba Danielsena zob. m.in. Inge
Kleivan, En ukendt side af Jakob Danielsens kunst, „Tidsskriftet Grönland” 1998, issue 1-2, http://
www.tidsskriftetgronland.dk/archive/1998-l-Artikel04.pdf [dostęp 28.06.2023].
161