DOI issue:
Komunikaty
DOI article:Frąckowska, Anna: Hipoteza Francka‑Fischera, czyli o znakach probierzy gdańskich: Przyczynek do badań nad znakowaniem gdańskich wyrobów złotniczych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0224
do dziś w Archiwum Państwowym w Gdańsku3. Następnie na podstawie włas-
nego oglądu zabytków lub otrzymanych odrysów cech złotniczych Czihak skata-
logował i przyporządkował do poszczególnych nazwisk formę znaku kontrolera.
Informacje te powtórzył, częściowo skorygował i uzupełnił Michał Gradowski4.
Istotne uwagi wniósł także Jacek Kriegseisen5.
Wśród nazwisk kontrolerów występuje dwóch, którzy posługiwali się zna-
kiem z literą „F" - są to:
- Joachim Christian Franek, z którym wiąże się znak w formie wielkiej litery
„F" o szeryfowym kroju, bitej w negatywie6;
- Johann Gottlieb Fischer, któremu przypisuje się znak w formie kursywnej
wielkiej litery „F" bitej w polu zaokrąglonym, zbliżonym do owalu (il. l)7.
Hipoteza
Francka-
-Fischera...
XXIV
Joachim Christian Franek
XXIX
Johann Gottlieb Fischer
II. 1. Znaki kontrolerów przypisywane dotychczas
złotnikom, źródło: Michał Gradowski, Znaki na srebrze.
Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski
w obecnych jej granicach, wyd. 4, Warszawa 2010, s. 98
Franek (czynny jako złotnik 1766—18128) rozpoczął sprawowanie funkcji kon-
trolera wcześniej, od końca lat siedemdziesiątych, i wykonywał ją siedmiokrotnie,
po raz ostatni w 1802 r. Fischer natomiast (czynny 1770-18209) był kontrolerem
pięciokrotnie, po raz pierwszy objął urząd na początku lat dziewięćdziesiątych,
po raz ostatni w 1808 r. Ich lata pełnienia tej funkcji przeplatają się, jak widać
to w poniższym zestawieniu: 1778, 1782, 1784, 1788, 1792, 1794, 1796, 1798,
3 Archiwum Państwowe w Gdańsku, Cechy gdańskie, 300C/1980, Księga protokołów cechu
złotników w Gdańsku 1767-1849.
4 Michał Gradowski, Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski
w obecnych jej granicach, wyd. 4, Warszawa 2010, s. 82, 85-87, 94-101.
5 Jacek Kriegseisen, Znaki na srebrze. Na marginesie książki Michała Gradowskiego, „Kwar-
talnik Historii Kultury Materialnej" 2014, R. 62, nr 1, s. 133-146.
6 Znak publikowany i opisany: Gradowski, Znaki na srebrze..., nr XXIV.
7 Należy zaznaczyć, że Czihak, zapewne z powodu nazwiska Fischera, błędnie powiązał
z nim znak probierza zawierający godło w kształcie ryby, którym to znakiem w rzeczywistości
posługiwał się Gottlieb Deinlein w latach 1780 i 1784. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 91,
nr XXIXA. Pomyłkę tę skorygował Michał Gradowski, zob. Gradowski, Znaki na srebrze...,
s. 97-98, nr XXV, XXIX.
8 Michał Gradowski, Agnieszka Kasprzak-Miler, Złotnicy na ziemiach północnej Polski, cz. 1:
Województwo pomorskie, kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie, Warszawa 2002, nr G 604.
9 Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy..., nr G 609.
223
nego oglądu zabytków lub otrzymanych odrysów cech złotniczych Czihak skata-
logował i przyporządkował do poszczególnych nazwisk formę znaku kontrolera.
Informacje te powtórzył, częściowo skorygował i uzupełnił Michał Gradowski4.
Istotne uwagi wniósł także Jacek Kriegseisen5.
Wśród nazwisk kontrolerów występuje dwóch, którzy posługiwali się zna-
kiem z literą „F" - są to:
- Joachim Christian Franek, z którym wiąże się znak w formie wielkiej litery
„F" o szeryfowym kroju, bitej w negatywie6;
- Johann Gottlieb Fischer, któremu przypisuje się znak w formie kursywnej
wielkiej litery „F" bitej w polu zaokrąglonym, zbliżonym do owalu (il. l)7.
Hipoteza
Francka-
-Fischera...
XXIV
Joachim Christian Franek
XXIX
Johann Gottlieb Fischer
II. 1. Znaki kontrolerów przypisywane dotychczas
złotnikom, źródło: Michał Gradowski, Znaki na srebrze.
Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski
w obecnych jej granicach, wyd. 4, Warszawa 2010, s. 98
Franek (czynny jako złotnik 1766—18128) rozpoczął sprawowanie funkcji kon-
trolera wcześniej, od końca lat siedemdziesiątych, i wykonywał ją siedmiokrotnie,
po raz ostatni w 1802 r. Fischer natomiast (czynny 1770-18209) był kontrolerem
pięciokrotnie, po raz pierwszy objął urząd na początku lat dziewięćdziesiątych,
po raz ostatni w 1808 r. Ich lata pełnienia tej funkcji przeplatają się, jak widać
to w poniższym zestawieniu: 1778, 1782, 1784, 1788, 1792, 1794, 1796, 1798,
3 Archiwum Państwowe w Gdańsku, Cechy gdańskie, 300C/1980, Księga protokołów cechu
złotników w Gdańsku 1767-1849.
4 Michał Gradowski, Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski
w obecnych jej granicach, wyd. 4, Warszawa 2010, s. 82, 85-87, 94-101.
5 Jacek Kriegseisen, Znaki na srebrze. Na marginesie książki Michała Gradowskiego, „Kwar-
talnik Historii Kultury Materialnej" 2014, R. 62, nr 1, s. 133-146.
6 Znak publikowany i opisany: Gradowski, Znaki na srebrze..., nr XXIV.
7 Należy zaznaczyć, że Czihak, zapewne z powodu nazwiska Fischera, błędnie powiązał
z nim znak probierza zawierający godło w kształcie ryby, którym to znakiem w rzeczywistości
posługiwał się Gottlieb Deinlein w latach 1780 i 1784. Czihak, Die Edelschmiedekunst..., s. 91,
nr XXIXA. Pomyłkę tę skorygował Michał Gradowski, zob. Gradowski, Znaki na srebrze...,
s. 97-98, nr XXV, XXIX.
8 Michał Gradowski, Agnieszka Kasprzak-Miler, Złotnicy na ziemiach północnej Polski, cz. 1:
Województwo pomorskie, kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie, Warszawa 2002, nr G 604.
9 Gradowski, Kasprzak-Miler, Złotnicy..., nr G 609.
223