DOI Artikel:
Strzałkowski, Zbigniew: Obraz Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoka w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0097
OBRAZ OPŁAKIWANIE CHRYSTUSA Z CZARNEGO POTOKA
85
w swej ostatniej pracy podszedł z wielkim szacunkiem i uznaniem do
wartości ideowo-plastycznych zawartych w obrazie Opłakituaiha z Czar-
nego Potoka. Ta wysoka ocena zadecydowała o tym, że jedna z postaci
tego obrazu — św. Jan Ewangelista — reprezentuje polskie średniowiecze
na obwolucie dzieła Walickiego, zaś Maria Kleofasowa otwiera to dzieło.
Nie przechowała się żadna wzmianka mówiąca o konserwacji obrazu.
Niewątpliwie musiał być on przechowywany w bardzo złych warunkach,
skoro uległ w tak dużym procencie zniszczeniu powierzchni. Konserwa-
cja i zdjęcie ewentualnych przemalówek musiały nastąpić w latach dwu-
dziestych naszego stulecia, w wyniku czego odsłonięto pierwotne malo-
widło w całości, zachowując resztki napisu z XVI wieku. Taki stan
obrazu z Czarnego Potoka widzimy na reprodukcji w pracy Walickie-
go 24 z roku 1938. Obecnie obraz nie posiada już napisu z widoczną datą
1595, co wskazuje na fakt, że w okresie okupacji (1939—1945) obraz
musiał być poddany gruntownej konserwacji, z której nie zachowały się
żadne dokumenty.
OPIS INWENTARYZACYJNY
Wraz z wpływami stylistyczno-formalnymi idącymi z Włoch i Czech
przyswaja sobie szkoła sądecka metody sporządzania obrazów od strony
technologicznej. I tak obraz nasz, jak i większość dzieł tej szkoły, wy-
konany jest z drewna lipowego w postaci desek ciętych wzdłuż słoi
(4—5 sztuk). Poszczególne kawałki desek złączono za pomocą kleju ka-
zeinowego 25. Wykonanie podobrazia według Hermeneji nie przyjęło się
w Polsce 26, gdzie korzystano z wskazówek Teofila i Cenniniego, stosując
zatem do zaprawy gips pławiony z klejem, którym powlekano podobrazie
6—8 razy, co ma miejsce i w naszym wypadku.
Sądzić należy, że rysunek kompozycyjny wykonał artysta na oddziel-
nym kartonie, o czym świadczy zamknięcie grup figuralnych w poszcze-
gólnych trójkątach, wchodzących w skład zasadniczego trójkąta, oraz
przekątne i oś podłużna obrazu, dzielące postacie na dane grupy. Rysu-
nek nimbów na naszym obrazie wykonany jest sposobem grawerowania.
Cechą charakterystyczną dla naszego obrazu, jak i innych zabytków tego
kręgu jest uzyskiwanie bogatej faktury poprzez tzw. tampowanie. Przy
24 M. Walicki, Malcrrs^tuo polskie XV taiekn, s. 68.
23 F. Krzysik, Nauka o dreionie, Warszawa 1953; Teofil (kapłan i zakon-
nik), O szinkach rozmaiipch. ksiąg iroje, przekład T. Żebrowskiego, Kraków 1880,
rozdz. 17; J. Hopłiński, Farbp i spoitua malarskie, Wrocław 1959, s. 85.
26 J. Hopłiński, ibid., s. 86; E. Berger, QneHen wid Technik der Fresco-
Oei nnd Tempera Maierei, Monachium 1897, s. 73; C. Cennini, Rzecz o maiar-
sirnie, przekł. S. Tyszkiewicz, Wrocław 1955, s. 64.
85
w swej ostatniej pracy podszedł z wielkim szacunkiem i uznaniem do
wartości ideowo-plastycznych zawartych w obrazie Opłakituaiha z Czar-
nego Potoka. Ta wysoka ocena zadecydowała o tym, że jedna z postaci
tego obrazu — św. Jan Ewangelista — reprezentuje polskie średniowiecze
na obwolucie dzieła Walickiego, zaś Maria Kleofasowa otwiera to dzieło.
Nie przechowała się żadna wzmianka mówiąca o konserwacji obrazu.
Niewątpliwie musiał być on przechowywany w bardzo złych warunkach,
skoro uległ w tak dużym procencie zniszczeniu powierzchni. Konserwa-
cja i zdjęcie ewentualnych przemalówek musiały nastąpić w latach dwu-
dziestych naszego stulecia, w wyniku czego odsłonięto pierwotne malo-
widło w całości, zachowując resztki napisu z XVI wieku. Taki stan
obrazu z Czarnego Potoka widzimy na reprodukcji w pracy Walickie-
go 24 z roku 1938. Obecnie obraz nie posiada już napisu z widoczną datą
1595, co wskazuje na fakt, że w okresie okupacji (1939—1945) obraz
musiał być poddany gruntownej konserwacji, z której nie zachowały się
żadne dokumenty.
OPIS INWENTARYZACYJNY
Wraz z wpływami stylistyczno-formalnymi idącymi z Włoch i Czech
przyswaja sobie szkoła sądecka metody sporządzania obrazów od strony
technologicznej. I tak obraz nasz, jak i większość dzieł tej szkoły, wy-
konany jest z drewna lipowego w postaci desek ciętych wzdłuż słoi
(4—5 sztuk). Poszczególne kawałki desek złączono za pomocą kleju ka-
zeinowego 25. Wykonanie podobrazia według Hermeneji nie przyjęło się
w Polsce 26, gdzie korzystano z wskazówek Teofila i Cenniniego, stosując
zatem do zaprawy gips pławiony z klejem, którym powlekano podobrazie
6—8 razy, co ma miejsce i w naszym wypadku.
Sądzić należy, że rysunek kompozycyjny wykonał artysta na oddziel-
nym kartonie, o czym świadczy zamknięcie grup figuralnych w poszcze-
gólnych trójkątach, wchodzących w skład zasadniczego trójkąta, oraz
przekątne i oś podłużna obrazu, dzielące postacie na dane grupy. Rysu-
nek nimbów na naszym obrazie wykonany jest sposobem grawerowania.
Cechą charakterystyczną dla naszego obrazu, jak i innych zabytków tego
kręgu jest uzyskiwanie bogatej faktury poprzez tzw. tampowanie. Przy
24 M. Walicki, Malcrrs^tuo polskie XV taiekn, s. 68.
23 F. Krzysik, Nauka o dreionie, Warszawa 1953; Teofil (kapłan i zakon-
nik), O szinkach rozmaiipch. ksiąg iroje, przekład T. Żebrowskiego, Kraków 1880,
rozdz. 17; J. Hopłiński, Farbp i spoitua malarskie, Wrocław 1959, s. 85.
26 J. Hopłiński, ibid., s. 86; E. Berger, QneHen wid Technik der Fresco-
Oei nnd Tempera Maierei, Monachium 1897, s. 73; C. Cennini, Rzecz o maiar-
sirnie, przekł. S. Tyszkiewicz, Wrocław 1955, s. 64.