DOI article:
Strzałkowski, Zbigniew: Obraz Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoka w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0110
98
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
nie gestu Frasobliwego tłumaczone jest w nauce o mimice i wyrazie s-
oznaką głębokiej zadumy, troski i smutku, toteż wszystkie postacie
w Opłakitutmiu z Czarnego Potoka stanowią galerię studium psycholo-
gicznego różnych napięć, smutku i refleksji.
FORMA PIETA Z OPŁAKIWANIA Z CZARNEGO POTOKA
Pisałem już w poprzednich rozdziałach o wyeksponowaniu z całości
bryły kompozycyjnej postaci Matki Boskiej z ciałem Chrystusa, widząc
w tym świadomy przejaw ideowo-plastycznego ujęcia Pieta przez Mi-
strza obrazu Opłakiwanie z Czarnego Potoka.
Zagadnienie Pieta (Imago Beatae Virginis de Pietate) jako Matki
Boskiej siedzącej z ciałem Syna na kolanach, było centralnym proble-
mem schyłku średniowiecza, w którym artysta ówczesny mógł uze-
wnętrznić swój humanistyczny stosunek do człowieka i jego przeżyć
duchowych.
W literaturze naukowej nie ma zgodności co do problemu Pieta
a tym samym jej genezy i ikonograficznych przedstawień ss. w polskiej
literaturze naukowej i dewocyjnej spotykamy określenia: Matka Boska
Bolesna i Pieta $4, którą określa się dość często scenę Opłakiwania
Kalinowski ss w swej fundamentalnej pracy poświęconej temu pro-
blemowi dość szczegółowo podaje poglądy uczonych co do scen pasyj-
nych przypadających na daną godzinę kanoniczną, uwypuklając rozbież-
ność stanowisk w interpretacji sceny Opłakiwania i Pieta.
W rozróżnieniu kolejności scen pasyjnych Kalinowski zwraca uwagę
na ewentualne pierwszeństwo ,,Pieta corpusculum" przed wszystkimi
innymi typami Pieta i jako przykład przytacza układ tympanonu w Tu-
mie pod Łęczycą s?.
Idąc po tej linii autor Genezp Pietp średniowiecznej z ,,Pieta corpus-
culum" wyprowadza typ Pieta z Chrystusem o wielkości dorosłego męż-
czyzny, gdzie miejsce Dzieciątka zajmują zwłoki Jezusa. Przekształcenie
52 K. Darwin, Wyraz ncznć a człowieka i zwierząt, tłum. K. Dobrski, War-
szawa 1873, s. 203.
53 L. Kalinowski, 1. c., s. 154 n.
54 Ks. A. Brykczyński, Podręcznik praktyczni/ ikonografii chrześcijańskiej.
Warszawa 1894, s. 64.
55 J. E. Dutkiewicz, Małopolska rzeźba średniowieczna, Kraków 1949, s. 18,
97—98, fig. 2 n.
56 L. Kalinowski, 1. c., s. 162—181.
5? M. Walicki, Kolegiata w Tamie pod Łęczycą, Łódź 1938, tabl. 5, fig. 1
i tabl. XVI.
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
nie gestu Frasobliwego tłumaczone jest w nauce o mimice i wyrazie s-
oznaką głębokiej zadumy, troski i smutku, toteż wszystkie postacie
w Opłakitutmiu z Czarnego Potoka stanowią galerię studium psycholo-
gicznego różnych napięć, smutku i refleksji.
FORMA PIETA Z OPŁAKIWANIA Z CZARNEGO POTOKA
Pisałem już w poprzednich rozdziałach o wyeksponowaniu z całości
bryły kompozycyjnej postaci Matki Boskiej z ciałem Chrystusa, widząc
w tym świadomy przejaw ideowo-plastycznego ujęcia Pieta przez Mi-
strza obrazu Opłakiwanie z Czarnego Potoka.
Zagadnienie Pieta (Imago Beatae Virginis de Pietate) jako Matki
Boskiej siedzącej z ciałem Syna na kolanach, było centralnym proble-
mem schyłku średniowiecza, w którym artysta ówczesny mógł uze-
wnętrznić swój humanistyczny stosunek do człowieka i jego przeżyć
duchowych.
W literaturze naukowej nie ma zgodności co do problemu Pieta
a tym samym jej genezy i ikonograficznych przedstawień ss. w polskiej
literaturze naukowej i dewocyjnej spotykamy określenia: Matka Boska
Bolesna i Pieta $4, którą określa się dość często scenę Opłakiwania
Kalinowski ss w swej fundamentalnej pracy poświęconej temu pro-
blemowi dość szczegółowo podaje poglądy uczonych co do scen pasyj-
nych przypadających na daną godzinę kanoniczną, uwypuklając rozbież-
ność stanowisk w interpretacji sceny Opłakiwania i Pieta.
W rozróżnieniu kolejności scen pasyjnych Kalinowski zwraca uwagę
na ewentualne pierwszeństwo ,,Pieta corpusculum" przed wszystkimi
innymi typami Pieta i jako przykład przytacza układ tympanonu w Tu-
mie pod Łęczycą s?.
Idąc po tej linii autor Genezp Pietp średniowiecznej z ,,Pieta corpus-
culum" wyprowadza typ Pieta z Chrystusem o wielkości dorosłego męż-
czyzny, gdzie miejsce Dzieciątka zajmują zwłoki Jezusa. Przekształcenie
52 K. Darwin, Wyraz ncznć a człowieka i zwierząt, tłum. K. Dobrski, War-
szawa 1873, s. 203.
53 L. Kalinowski, 1. c., s. 154 n.
54 Ks. A. Brykczyński, Podręcznik praktyczni/ ikonografii chrześcijańskiej.
Warszawa 1894, s. 64.
55 J. E. Dutkiewicz, Małopolska rzeźba średniowieczna, Kraków 1949, s. 18,
97—98, fig. 2 n.
56 L. Kalinowski, 1. c., s. 162—181.
5? M. Walicki, Kolegiata w Tamie pod Łęczycą, Łódź 1938, tabl. 5, fig. 1
i tabl. XVI.