DOI Artikel:
Strzałkowski, Zbigniew: Obraz Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoka w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0112
100
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
łości sceny Opłakiwania. Toteż Żale Maryjne należy traktować bardziej
jako scenariusz zdarzeń pasyjnych: Zdjęcie z krzyża, Opłakiwanie, Zło-
żenie do grobu, niż jako źródło ideowe Pieta.
INSPIRACJA PLASTYCZNA ŹRÓDEŁ LITERACKICH
Postacie występujące w obrazie Opłahituame Chrystusa z Czarnego
Potoka spotykamy w różnych opisach apokryfów i tak np.: z apokryfów
dowiadujemy się o pokrewieństwie Matki Boskiej z Marią Kleofasową,
o dzieciństwie i życiu codziennym Jezusa i Maryi u Pseudo-Mateusza
czy w Protoewangelii Jakuba, którą uprzystępnił Europie dopiero Win-
centy z Beauvois w Zuherciadie historycznym s°, a rozpowszechniła
Złota legenda si. Osobie Chrystusa i Maryi poświęcono najwięcej miejsca
w apokryfach uzupełniając w ten sposób braki perykop ewangelicznych.
Zainteresowania apokryfów szły po linii uzupełnienia Pisma św. stąd
bardzo wiele miejsca poświęcono zagadnieniu wyglądu Chrystusa i Maryi.
I tak w liście Lentulusa do cesarza Rzymu, wydanym drukiem przez
Hallera w 1522 roku, a znanym w Polsce jako opis z XIV w., podany
jest szczegółowy wygląd Chrystusa 62. Powyższy opis Chrystusa możemy
odnieść do wyglądu postaci Zbawiciela na naszym obrazie, jako bardzo
popularny typ fizyczny Jezusa rozpowszechniony przez Medytacje
Pseudo-Bonawentury, na podstawie listu Lentulusa.
Nie bez znaczenia był tu wpływ Psalmu 44 63, skoro św. Grzegorz
z Nazjanzu, św. Hieronim, św. Augustyn, św. Ambroży, św. Jan Chry-
zostom, Teodoret i inni wyrażali podobny pogląd co do osoby Chrystusa.
Wręcz odmienne znaczenie wywarło proroctwo Izajasza 64, na którym
oparli swój sąd św. Justyn Męczennik i Tertulian, stwierdzając, że Chry-
stus był niskiego wzrostu i niekształtny. Tertulian uważał, że Jezus był
,,vultu et aspectu inglorius", zaś Orygenes porównywał Zbawiciela do
niewolnika 65. Jan Chryzostom uważał, że słowa Izajasza należy odnieść
M. Plezia, Wstęp do: Jakub de Voragine, Złota legenda, Warszawa
1955, s. XLVIII.
Jacobus de Voragine, Legenda anrea unłgo historia Lombardica dicta,
wydał: Th. Grasse, Vratislaviae 18906, s. 585—595.
62 Ks. A. Kronenberger, Czp istnieje pratadzita^ wizerunek Chrpstasa
Pana i gdzie go sznkać, Kraków 1878, s. 20—21; A. Bruckner, Literatura rełi-
gijna to Polsce średniowiecznej, Warszawa 1902—1904, t. III, s. 21.
66 ,,Piękniejszy urodą nad syny człowiecze, którego wdzięk rozlewał się po
wargach Jego." Ps 44, 3.
64 ,,Nie ma krasy ani piękności i widzieliśmy Go, a nie było na co spojrzeć
i pożądaliśmy Go, wzgardzonego i najpodłejszego z mężów". Iz 52, 2—3.
66 L. Reau, op. cit., s. 36; Ks. A. Nowowiejski, Litnrgia kościoła kato-
łickiego, Warszawa 1893.
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
łości sceny Opłakiwania. Toteż Żale Maryjne należy traktować bardziej
jako scenariusz zdarzeń pasyjnych: Zdjęcie z krzyża, Opłakiwanie, Zło-
żenie do grobu, niż jako źródło ideowe Pieta.
INSPIRACJA PLASTYCZNA ŹRÓDEŁ LITERACKICH
Postacie występujące w obrazie Opłahituame Chrystusa z Czarnego
Potoka spotykamy w różnych opisach apokryfów i tak np.: z apokryfów
dowiadujemy się o pokrewieństwie Matki Boskiej z Marią Kleofasową,
o dzieciństwie i życiu codziennym Jezusa i Maryi u Pseudo-Mateusza
czy w Protoewangelii Jakuba, którą uprzystępnił Europie dopiero Win-
centy z Beauvois w Zuherciadie historycznym s°, a rozpowszechniła
Złota legenda si. Osobie Chrystusa i Maryi poświęcono najwięcej miejsca
w apokryfach uzupełniając w ten sposób braki perykop ewangelicznych.
Zainteresowania apokryfów szły po linii uzupełnienia Pisma św. stąd
bardzo wiele miejsca poświęcono zagadnieniu wyglądu Chrystusa i Maryi.
I tak w liście Lentulusa do cesarza Rzymu, wydanym drukiem przez
Hallera w 1522 roku, a znanym w Polsce jako opis z XIV w., podany
jest szczegółowy wygląd Chrystusa 62. Powyższy opis Chrystusa możemy
odnieść do wyglądu postaci Zbawiciela na naszym obrazie, jako bardzo
popularny typ fizyczny Jezusa rozpowszechniony przez Medytacje
Pseudo-Bonawentury, na podstawie listu Lentulusa.
Nie bez znaczenia był tu wpływ Psalmu 44 63, skoro św. Grzegorz
z Nazjanzu, św. Hieronim, św. Augustyn, św. Ambroży, św. Jan Chry-
zostom, Teodoret i inni wyrażali podobny pogląd co do osoby Chrystusa.
Wręcz odmienne znaczenie wywarło proroctwo Izajasza 64, na którym
oparli swój sąd św. Justyn Męczennik i Tertulian, stwierdzając, że Chry-
stus był niskiego wzrostu i niekształtny. Tertulian uważał, że Jezus był
,,vultu et aspectu inglorius", zaś Orygenes porównywał Zbawiciela do
niewolnika 65. Jan Chryzostom uważał, że słowa Izajasza należy odnieść
M. Plezia, Wstęp do: Jakub de Voragine, Złota legenda, Warszawa
1955, s. XLVIII.
Jacobus de Voragine, Legenda anrea unłgo historia Lombardica dicta,
wydał: Th. Grasse, Vratislaviae 18906, s. 585—595.
62 Ks. A. Kronenberger, Czp istnieje pratadzita^ wizerunek Chrpstasa
Pana i gdzie go sznkać, Kraków 1878, s. 20—21; A. Bruckner, Literatura rełi-
gijna to Polsce średniowiecznej, Warszawa 1902—1904, t. III, s. 21.
66 ,,Piękniejszy urodą nad syny człowiecze, którego wdzięk rozlewał się po
wargach Jego." Ps 44, 3.
64 ,,Nie ma krasy ani piękności i widzieliśmy Go, a nie było na co spojrzeć
i pożądaliśmy Go, wzgardzonego i najpodłejszego z mężów". Iz 52, 2—3.
66 L. Reau, op. cit., s. 36; Ks. A. Nowowiejski, Litnrgia kościoła kato-
łickiego, Warszawa 1893.