DOI Artikel:
Strzalkowski, Zbigniew: Problemy malarstwa tablicowego szkoły krakowsko-sądeckiej w Latach 1440-1460
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27673#0050
6
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
W dotychczasowych badaniach przeważała metoda „topografii” za-
bytków, co wobec oczywistości zarejestrowania większej liczby zabyt-
ków malarstwa sztalugowego połowy XV w. na terenie Sądecczyzny za-
decydowało o użyciu określenia malarska szkoła sądecka. T. Dobrowo'1-
ski, który obok Walickiego położył największe zasługi nad badaniami
polskiej sztuki średniowiecznej, niejednokrotnie wyrażał wątpliwości
wobec metod stosowanych przy ocenie dzieł z kręgu tzw. szkoły są-
deckiej, opowiadając się za stosowaniem metody integracji proponowa-
nej już przed wojną * * 3, a dzisiaj coraz modniejszej na Zachodzie. Opie-
rając się na tej metodzie proponuje on w artykule Nowy Sącz czy Kra-
ków 4 opowiedzenie się za j ednym z dwojga określeń: 1 — malarska
szkoła krakowsko-sądedka, 2 — malarska szkoła krakowska ok. 1450 r.
Wydaje się, iż na obecny użytek badań zupełnie wystarczający jest ter-
min pierwszy, gdyż wyjaśnia on współzależność środowiska sądeckiego
od metropolii, rozszerzająe topograficznie stan zacbowania dzieł krakow-
skich na Podkarpaciu, a nie neguje istnienia lokalnych warsztatów w
Sądecczyźnie.
Mówiąc o badaniach formalno-stylistycznych prowadzonych przez hi-
storyków, nie sposób pominąć archiwalnych publikacji J. Ptaśnika 5 i
K. Kaczmarczyka 6, które przyczyniły się do bliższego zainteresowania
się probłemem sztuki rodzimej, zwłaszcza XV w. Badania opierały się na
dwu przesłankach.
Po pierwsze, obfity materiał faktograficzny dostarczony przez archi-
walia wykazuje, iż w XV w. występuje wśród malarzy spora liczba pol-
skich nazwisk — 0'dnieść to należy do Poznania, a zwłaszcza Krakowa,
w którym cech malarzy, snycerzy i szklarzy powstał około 1410 r. — co
sugerowałoby, iż większa część zabytków malarstwa powstała w pracow-
niach rodzimych artystów.
Druga przesłanka wynikała ze stwierdzenia, iż małcpolskie zabytki
malarskie różnią się wymownie od współczesnej im zachodnioeuropej-
A. Karłowska. Obraz św. Leonarda ze Słwpcy. BHS R. 21: 1959 z. 3/4 s. 335
przypis 14 na s. 343; J. E. Dutkiewicz. Nowy Sącz — polska Siena. Przegląd
Artystyczny 1946 nr 5; t e n ż e. Oltarz gotycki w Ptaszkowej XV w. Próba rekon-
strukcji. BHS i Kultury 1932—33.
3 K. Dobrowolski, Dwa studia nad powstaniem kultury ludowej w Kar-
patach zachodnich. Kraków 1938.
4 Sztuka i historia. K»iega pamiątkowa ku czci profesora Michała Walickiego.
Oprac. J. Białostocki i in. Warszawa 1966 s. 78—91. Wcześniej problem ten został
podjęty w: Historia sztuki połskiej. Pod red. T. Dobrowolskiego. T. 1. Kraków 1962
s. 366—375.
5 Cracovia artificum 1300—1500. Cz. 1—2. Kraków 1917.
6 Malarze poznańscy w XV w. i ich cech. Odb. Kroniki miasta Poznania R. 2:
1924.
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
W dotychczasowych badaniach przeważała metoda „topografii” za-
bytków, co wobec oczywistości zarejestrowania większej liczby zabyt-
ków malarstwa sztalugowego połowy XV w. na terenie Sądecczyzny za-
decydowało o użyciu określenia malarska szkoła sądecka. T. Dobrowo'1-
ski, który obok Walickiego położył największe zasługi nad badaniami
polskiej sztuki średniowiecznej, niejednokrotnie wyrażał wątpliwości
wobec metod stosowanych przy ocenie dzieł z kręgu tzw. szkoły są-
deckiej, opowiadając się za stosowaniem metody integracji proponowa-
nej już przed wojną * * 3, a dzisiaj coraz modniejszej na Zachodzie. Opie-
rając się na tej metodzie proponuje on w artykule Nowy Sącz czy Kra-
ków 4 opowiedzenie się za j ednym z dwojga określeń: 1 — malarska
szkoła krakowsko-sądedka, 2 — malarska szkoła krakowska ok. 1450 r.
Wydaje się, iż na obecny użytek badań zupełnie wystarczający jest ter-
min pierwszy, gdyż wyjaśnia on współzależność środowiska sądeckiego
od metropolii, rozszerzająe topograficznie stan zacbowania dzieł krakow-
skich na Podkarpaciu, a nie neguje istnienia lokalnych warsztatów w
Sądecczyźnie.
Mówiąc o badaniach formalno-stylistycznych prowadzonych przez hi-
storyków, nie sposób pominąć archiwalnych publikacji J. Ptaśnika 5 i
K. Kaczmarczyka 6, które przyczyniły się do bliższego zainteresowania
się probłemem sztuki rodzimej, zwłaszcza XV w. Badania opierały się na
dwu przesłankach.
Po pierwsze, obfity materiał faktograficzny dostarczony przez archi-
walia wykazuje, iż w XV w. występuje wśród malarzy spora liczba pol-
skich nazwisk — 0'dnieść to należy do Poznania, a zwłaszcza Krakowa,
w którym cech malarzy, snycerzy i szklarzy powstał około 1410 r. — co
sugerowałoby, iż większa część zabytków malarstwa powstała w pracow-
niach rodzimych artystów.
Druga przesłanka wynikała ze stwierdzenia, iż małcpolskie zabytki
malarskie różnią się wymownie od współczesnej im zachodnioeuropej-
A. Karłowska. Obraz św. Leonarda ze Słwpcy. BHS R. 21: 1959 z. 3/4 s. 335
przypis 14 na s. 343; J. E. Dutkiewicz. Nowy Sącz — polska Siena. Przegląd
Artystyczny 1946 nr 5; t e n ż e. Oltarz gotycki w Ptaszkowej XV w. Próba rekon-
strukcji. BHS i Kultury 1932—33.
3 K. Dobrowolski, Dwa studia nad powstaniem kultury ludowej w Kar-
patach zachodnich. Kraków 1938.
4 Sztuka i historia. K»iega pamiątkowa ku czci profesora Michała Walickiego.
Oprac. J. Białostocki i in. Warszawa 1966 s. 78—91. Wcześniej problem ten został
podjęty w: Historia sztuki połskiej. Pod red. T. Dobrowolskiego. T. 1. Kraków 1962
s. 366—375.
5 Cracovia artificum 1300—1500. Cz. 1—2. Kraków 1917.
6 Malarze poznańscy w XV w. i ich cech. Odb. Kroniki miasta Poznania R. 2:
1924.